Үгүс орто уонна улахан биисинэс тэрилтэлэрин уопуттаах үлэһиттэрин билиилэрин, үлэ процеһын тэрийиигэ уонна настаабынньыктааһыҥҥа үтүө үгэстэрин эдэр исписэлиистэргэ тиэрдии – тэрилтэ сүрүн соругунан буолар. АЛРОСАҕа настаабынньыктааһын института – саҥа көрүҥ буолбатах: бу идиэйэ өссө сэбиэскэй саҕаттан баар. Үгүс оҥорон таһаарар хампаанньалар сыаналаах уопуттарын тиэрдии арҕаа дойдуларга киэҥник тэнийбитэ. Үгүс тэрилтэлэргэ настаабынньыктааһын – үлэлэрин сүрүн хайысхата буолар. Бүгүн хампаанньаҕа үлэ бу көрүҥэ араас бырайыактарга баар.

АЛРОСА производствотыгар настаабынньыктааһын уруккуттан баар. Сокуон нуорматын ирдэбилинэн, кутталаах производственнай эбийиэктэргэ саҥа үлэлии кэлбит үлэһити уопуттаах бииргэ үлэлиир үлэһитэ арыаллыыр. АЛРОСА оҥорон таһаарар хаамыытын үгүс технологическай процесстара сүрдээх “уникальнайдар”, ону миэстэтигэр эрэ көрдөрөллөр, үөрэтэллэр. Ол эрэн настаабынньыктар производствоҕа эрэ наадалаах буолбатахтар. Салайар үлэҕэ настаабынньыктааһын эмиэ баар буолар. Ол курдук, салайар үлэ уопуттаах үлэһиттэрэ бэйэлэрэ саҥа үлэлээн иһэн саҕалаабыт сыыһаларын, каадыр резервэтигэр турар үлэһиттэригэр кэпсииллэр, салайар үлэ кистэлэҥин үллэстэллэр. Туһунан бөлөххө, саҥа бырайыактары олоххо киллэрии хайысхатынан настаабынньыктааһын диэн эмиэ баар. Манна настаабынньык саҥа инновацияны, бырайыактары олоххо түргэнник, улахан содула суох киллэриитэ буолар. Ол иһин настаабынньыктааһын оскуолата каадырдары бэлэмниир Киин иһинэн тэриллэн үлэлиир.

АЛРОСА курдук бөдөҥ производственнай хампаанньа идэтийбит оробуочай каадырдары хаачыстыбалаахтык бэлэмнииргэ үгүс боппуруоһу быһаарар. Ол иһин настаабынньыктааһын кэлэр көлүөнэ үлэһиттэри, утумнааччылары бэлэмниир сүрүн хайысха буолар. Бу – корпоративнай үлэ сыаннастарын бөҕөргөтөр, үөрэтии ороскуотун намтатар, үлэ биэрээччи имиджин тупсарар.

Ханнык баҕарар идиэйэни сатаан тиэрдэр дьоҕурдаах ураты настаабынньыктар баар буолаллар. Ол курдук, Бүлүүтээҕи эспэдииссийэ үлэһитэ Григорий Копылов – ураты майгылаах, көрүүлээх-истиилээх буолан эдэр ыччаты кытта уопсай тылы түргэнник булар, идэни баһылыылларыгар көмөлөһөр. Кини Накыыннааҕы алмаас хостонор урууда хонуутугар үлэлээн, үгүс интэриэһинэй, научнай үлэлэрдээх. Ол иһин үгүс көрсүһүүлэрин АЛРОСА АК култуурунай-успуорт комплексын дьыалабыйа бибилэтиэкэтигэр ыыппыта. Үгүс сыл устата геологтар күннэригэр Мииринэй эдэр ыччата бэтэрээн геологтары кытта көрсүһүүлэрэ үтүө үгэскэ кубулуйбута. Кинилэр билигин даҕаны Мииринэй уонна Сунтаар улуустарын үөрэнээччилэрин кытта үөрэ-көтө көрсүһэллэр.

Настаабынньыктааһын - үлэһит кыаҕын арыйыы буолар

         Бүгүн хампаанньаҕа настаабынньыктааһын – сатабылы, үөрүйэҕи биэрии, иҥэрии эрэ буолбакка, хампаанньа хас биирдии үлэһитэ сайдарыгар стратегическай суолталаах үлэ хайысхата буолар. Оттон бэйэлэрин идэлэригэр бэриниилээх үлэһит хампаанньаҕа аҕыйаҕа суох. Тиэйэр-тиэрдэр массыыналар үлэлэрин чааһынан эттэххэ хайдаҕый? Чэпчэки! Ааспыт сылга бу массыына машинистара WorldSkills чөмпүйэнээтигэр ситиһиилээхтик кыттыбыттара. Онно ПДМ хомуоһугар уулаах бытыылканы баайан, кырыылаах ыстакааҥҥа уу кутуллуохтааҕа. Суоппардар массыыналарынан ол ыстакааҥҥа ууну куппуттара. Маннык видеоны интэриниэт ситимигэр “Экскаваторщик 80 уровня” диэҥҥэ көрүөххэ сөп. Идэҕэ сатабыл, үөрүйэх буолуу – бүгүҥҥү производствоҕа ирдэнэр хаачыстыба.

Исписэлиис, алмаас курдук чочуйууга наадыйар

“Хас биирдии киһи талааннаах, кини тус сайдыытын, идэтин таһыма олоҕун устата арыаллыыр. Настаабынньыктааһын – талааннаах киһини “анаан чочуйан”, кини сатабылын, үөрүйэҕин сөптөөх хайысханан сайыннарыы буолар. Настаабынньыктааһын өйдөбүлэ – киһи муҥутуур ис кыаҕын арыйарга көмөлөһүү. Хас биирдии талаан бэйэтин настаабынньыгын булуохтаах”, – диэн бэлиэтиир каадырдары бэлэмниир Киин дириэктэрэ Алла Попова.

Настаабынньыктааһын сыалынан исписэлиис талаанын, тус кэмпитиэнсийэтин, дьоҕурун сайыннарарыгар сөптөөх усулуобуйаны тэрийии буолар. Маһы уу кутан, көрөн-истэн үүннэрэн таһаарар курдук, эдэр үлэһит аттыгар сүбэлиир-амалыыр, ыйан-кэрдэн, салайан биэрэр киһи баара улахан суолталаах. Бу хайысхаҕа Сэбиэскэй кэмҥэ АЛРОСА-ҕа күүстээх хамсааһын баара. Ону хампаанньа билиҥҥи кэмҥэ, сайдыылаах олох хаамыытыгар сөп түбэһиннэрэн, уларытан-тэлэритэн саҥалыы тыыннаан биэрэр.

Сергей Иванов, АЛРОСА бырабылыанньатын бэрэссэдээтэлэ, генеральнай дириэктэр:

“Алмаас – сэдэх, күндү минерал. Кырыылана илик алмааһы көрөн, бу сыаналаах күндү таас дии санаабаккын. Араас уотунан күлүмүрдүү оонньуур бирилийээн буолан тахсарын туһугар бары өттүттэн чочуйан, нарылаан оҥоруохха наада. Алмааһы кырыылыырга маастар дууһатын арыйан, санаатын ууран, уһуннук-киэҥник, сыралаахтык үлэлиир. Оччоҕо эрэ үлэтэ ювелирнай ускуустуба бастыҥ айымньыта буолар кыахтанар. Уопуттаах алмааһы кырыылааччы, ювелир үлэнэн эрэ муҥурдаммакка, үчүгэй настаабынньык буолуон сөп. Эдэр үлэһиккэ билиититтэн үллэстэр, дьоҕурун сайыннарарыгар, чочуйарыгар тирэх, сүбэ биэрэр. Өскөтүн үлэтигэр дууһатын ууран туран сыһыаннастаҕына, кини сүбэлээн-амалаан, такайан таһаарбыт исписэлиистэрэ дьиҥ-чахчы идэтийбит үлэһиттэр буола үүнэн-сайдан тахсар кыахтаналлар”.

Хампаанньаҕа үгүс үтүө настаабынньыктар баар буоланнар эдэр үлэһиттэр мунан-тэнэн, бүгэн хаалбаттар. Валерия Иванова АЛРОСА алмааһы суортуур сыаҕар 2013 сыллаахха үлэлии киирбитэ. Ол туһунан бу курдук кэпсиир:

– Хампаанньаҕа үлэлии киирээппин кытта настаабынньык диэн улахан көмөлөөх киһи буоларын дьиҥ-чахчы билбитим. Аҕа саастаах, уопуттаах кэллиэгэлэрим сүбэ-ама, өйөбүл буолан күн бүгүнүгэр диэри ситиһиилээхтик үлэлии сылдьабын. Бытархай алмааһы суортуур сыах – биир сүрүн учаастак. Салаабыт салайааччыта Андрей Иннокентьевич Тарасов уонна ыстаарсай экспиэрт Татьяна Алексеевна Нишпол үтүөлэрэ улахан. Эдэр үлэһит маҥнай утаа билбэтим-көрбөтүм да элбэх буоллаҕа. Тылынан уонна дьыаланан мэлдьи көмөлөһөр үтүө салайааччылар. Кинилэргэ ис сүрэхпиттэн махтанабын.

Настаабынньыктааһын оскуолата

2018 сыллаахха “АЛРОСА” аахсыйалаах хампаанньа идэтийбит наставниктааһыны сайыннарар сыаллаах тэриллибит “Наставник” Бүтүн Арассыыйатааҕы форум стратегическай партнерунан буолбута. Форум сыала – корпоративнай, социальнай, үөрэх хайысхатыгар настаабынньыктааһын быраактыкатыгар туттуллубут уонна күн бүгүн туттулла сылдьар бастыҥ үөрэҕи, уопуту түмүү. Манна урбаан уонна бырамыысаланнас эйгэтигэр настаабынньыктааһын холобурдарын, кинилэр оруолларын уонна суолталарын туһунан уо.д.а. кэпсэппиттэрэ, санааларын үллэстибиттэрэ. Форум күрэхтэригэр хампаанньа үлэһиттэрэ эмиэ ситиһиилээхтик кыттыбыттара.

Бу форумтан үктэл ылан, каадыры бэлэмнээһин Киинэ хампаанньа настаабынньыктааһынын эйгэтигэр өр сылларга муспут үлэтин, уопутун түмэргэ уонна ону биир тиһиктээх бырагыраамма оҥорон таһаарарга сыал-сорук туруоруммута. Хампаанньа сыал туруорунна да, үлэтин саҕалыыр үгэстээх. Биир сүрүн түһүмэҕинэн настаабынньыктар үлэлэрин ситиһиитин киэҥ эйгэҕэ таһаарыы, көҕүлүүр-сайыннарар систиэмэни чопчулааһын буолар. Маны таһынан каадыры бэлэмнээһин Киинэ саҥа үлэһит кэллэктиипкэ, уопсай үлэҕэ-хамнаска төһө түргэнник киирэрин, болдьохтоох кэм иһигэр туруоруммут сыалын хайдах толорон-ситиһэн иһэрин кэтээн көрөр былааннаах. Саҥа, сонун идиэйэлэри олоххо киллэрэр туһуттан хампаанньа үлэһиттэрэ анал бырайыактары толкуйдуур түбүгэр түспүттэрэ. Олортон биир маҥнайгы бырайыагынан корпоративнай, инженернэй “АЛРОСА-кылаас” бырагыраама буолар. Бу бырагырааманы сырдатан турабыт. Мииринэй төһө да алмаастаах куоратынан биллибитин иһин, оскуола үөрэнээччилэрэ бырамыысаланнас бу уустук салаатын иҥэн-тоҥон, ситэ-хото билбэттэр. Маҥнайгы “АЛРОСА-кылаас” 2018 сыл балаҕан ыйыгар Мииринэйдээҕи Политехническай лиссиэй баазатыгар үөрүүлээх быһыыга-майгыга аһыллыбыта.

Хампаанньа настаабынньыктааһынын систиэмэтэ эмиэ саҥардыллыбыта. Манна “Buddy” бырайыагы тоҕоһолоон бэлиэтиир наадалаах. Хампаанньа эдэр исписэлиистэрэ 2018 с. презентациялаабыттара, онтон нөҥүө сыл сайыныгар олоххо киллэрбиттэрэ. Бырайыак сыала – АЛРОСА хампаанньаҕа саҥа үлэлии киирбит дьон адаптацияларын ааһалларыгар көмөлөһүү, кэскиллээх үлэһиттэри бэлиэтии көрүү, эдэр исписэлиис кылгас кэмҥэ үрдүк көрдөрүүлээх үлэни ситиһэригэр көҕүлээһин. Онтон “Аргыс” бырайыак өрөспүүбүлүкэ улуустарыттан уонна “Олохтоох каадыры – бырамыысаланнаска” бырагыраама чэрчитинэн үлэлии киирбит дьоҥҥо туһааннаах. Сыала – Накыын уонна Үөһээ Мууна былаһааккаларыгар социокултуурунай адаптацияны түргэтэтии. Маннык бырайыактар хампаанньа үлэтин үгүс өрүттээн, сайыннаран биэрэллэр.

Киһи кыаҕа муҥура суох. Үлэлэрин толору баһылаабыт дьон бырамыысаланнас салаатыгар эрэ буолбакка, Саха сиригэр бүттүүнүгэр наада. Кинилэр билиини тарҕаталларын, баай уопуттарыттан үллэстэллэрин таһынан үүнэр көлүөнэҕэ, кэнчээри ыччакка үтүө холобур буолаллар. Итинник үтүө үгэс көлүөнэттэн көлүөнэҕэ салҕанан баран иһэрэ – кэммит ирдэбилэ.