Биллэн турар, киһи балыыһаттан, быраастартан тэйиччи сылдьыан баҕарар. Өрүү доруобай буолар ыралаах. Ол эрээри, ыарыы ааҥнаатаҕына, барар сирбит биир – быраастарга сүүрэбит.
Бу күннэргэ мэдиссиинэ эйгэтин тутаах үлэһиттэрэ сиэстэрэ уонна мед-быраат идэлээх дьон күннэрэ бэлиэтэннэ. Онон сибээстээн, эппиэтинэстээх үлэҕэ сылдьар үрүҥ халааттаах аанньалларбытын кытта сэһэргэһэн аастым.
Анна Слепцова, Дьокуускай куорат эмтиир-реабилитациялыыр киин ыстаарсай сиэстэрэтэ:
– Биһиги кииммитигэр инсуллаабыт, инфарктаабыт, хоруона хамсыгын кэннэ доруобуйаларын чөлүгэр түһэрэр дьон кэлэллэр. Кинилэр саастара араас. Балаһыанньа араас. Холобур, букатын сытынан кэбиспит, орон-тэллэх дьоно кытта кэлэллэр эрээри, үчүгэйдик сынньанан ходунуоктаах, торуоскалаах хаамар буолан тахсыахтарын сөп.
Мин үлэм чааһа сарсыарда 08:00 чааска саҕаланар. Инсульт кэннэ доруобуйаларын реабилитациялыыр ыарыһахтары туруктарын хонтуруоллуубун. Хас биирдии үлэһити, ыарыһаҕы кытта ыкса сибээстээхтик үлэлиибит, кинилэр туруктарын билэ-көрө, кэпсэтэ-ипсэтэ сылдьабыт. Мэдиссиинэ младшай сиэстэрэлэрэ ыарыһахтары күннэтэ көрөллөр, суукканан дьуһуурустубалыыллар. Үлэһиттэрбитигэр анаан араас үөрэҕи ыытабыт, таһымнарын үрдэтэбит.
Мин 2014 сыллаахха мэдиссиинэ эйгэтигэр кэлбитим. Ол аата, сэттис сылыгар барбыт эбит. Биллэн турар, сиэстэрэ үлэтэ олус эппиэтинэстээх. Кини эмп састаабын бэркэ билиэхтээх, биир да табылыакка ыарыһахха сыыһа барыа суохтаах. Бу маннык эппиэтинэстээх уонна дьоҥҥо наадалаах үлэҕэ сылдьарбыттан хаһан да кэмсиммэтэҕим. Кыра эрдэхпиттэн быраас буолуохпун баҕарар буоламмын, идэбин сөпкө талбыппын диибин.
Былырыыҥҥыттан бүтүн дойдуну аймаабыт ыарыы туран, сүпсүлгэн бөҕө буолбута. Ол балаһыанньа билигин даҕаны ситэ көнө илик. Былырыын “кыһыл зонаҕа” үлэлии сырыттахпына, биир ыарыһах өйүн сүтэрэн кэбиспитин кэлэн эппиттэрэ. Аны туран, бырааспыт “ыраас зонаҕа” үлэлии тахсыбыт этэ. Кини хаһан анал пуорматын таҥнан киириэр диэри, бириэмэ бөҕө барар буоллаҕа. Хата, бириэмэтигэр сөптөөх көмөнү оҥорон, бу ыарыһахпытын быыһаан турардаахпыт. Онон киһи олоҕор хас биирдии мүнүүтэ, сөкүүндэ да суолталаах. Ити курдук, үлэбитигэр араас быһыы-майгы буолуон сөп, онно барытыгар бэлэм буолуохтаахпыт.
Кэскил Руфов, Дьокуускай куоракка эмтиир-реабилитациялыыр кииҥҥэ эти-хааны эрчийиигэ эппиэтинэстээх исписэлиис:
– Мин эмтиир физкультураны ыарыһахтарга ыйан-кэрдэн биэрэр, дьарыктыыр эбээһинэстээхпин. Бэйэм эмчит үөрэхтээхпин, 2018 сыллаахха үөрэхпин бүтэрэн баран үлэлии кэлбитим. Ыараханнык ыалдьан баран, атахтарыгар тура сатыыр дьоҥҥо көмөлөһөбүн. Кинилэри дьарыктыырга анал ньыманан үлэлиибин. Үксэ аҥаар өттүлэрин оҕустарбыт буолаллар. Биллэн турар, маннык дьону кытта үлэлиир сылаалаах, олус ыарахан. Дьахтар аймах ыарырҕатар үлэтэ. Элбэхтик сүгүөххэ, төттөрү-таары туруоруохха, олордуохха наада. Дьиҥэр, инсульт, инфаркт курдук ыарыыларга аҕам саастаах эрэ дьон ыалдьаллар дии саныыгын. Ол эрээри билигин араас саастаах дьон барыта ыалдьар буолла. Биһиги ыарыһахтарбыт саастара 20-тэн саҕаланар. Холобур, оҕолор оһол кэннэ инсуллаан хаалаллар эбит. Онон олус сэрэхтээх ыарыы, дэлэҕэ аан дойду ыстатыыстыкатыгар сүрэх ыарыытын кэннэ иккис миэстэҕэ туруоруохтара дуо! Мин дьарыктыырым таһынан дьоммун кытта кэпсэтэ, санааларын бөҕөргөтө сылдьабын. Кинилэр санааларын түһэрбэккэ, атахтарыгар туруохтарын наада диэн сыал-сорук турар.
Талан ылбыт идэбин сөбүлүүбүн. Дьиэ кэргэммэр үрүҥ халааттаах аанньал элбэх, ол иһин туох идэлээх киһи буоларым эрдэттэн биллэр этэ. Кэлин биһиги кэлэктииппитигэр эр дьон үлэлии кэлэр буоллулар, элбээн иһэбит. Этэҥҥэ, ситиһиилээхтик үлэлии сылдьабыт.
Карина Жиркова, Нам улууһун киин поликлиникатын сиэстэрэтэ:
– Мин мэдиссиинэ колледжын 2018 сыллаахха бүтэрэн баран, Нам улууһугар үлэлии кэлбитим. Бу идэбин үрдүкү кылааска тахсан баран биирдэ талбытым. Эбэлэрим уонна ийэм эмчит буоланнар, бу хайысха миэхэ чугас диэн санааттан талбытым. Бэйэм Мэҥэ Хаҥаластан төрүттээхпин. Үлэм туһунан кэпсиир буоллахха, аҥаардас үлэнэн эрэ муҥурдаммакка, балыыһа туох баар тэрээһинигэр көхтөөхтүк кыттабын.
Былырыын баччаларга биһиги улууспутугар, ол эбэтэр, кытыы нэһилиэккэ сыстыганнаах ыарыы туран, күүстээх үлэҕэ туруммуппут. Мин “кыһыл зона” биригээдэтигэр киирэн, бу ыарыыны бохсууга үлэлээбитим. Бастаан утаа үлэлииргэ ыарахан этэ. Күүппэтэх-көһүппэтэх өттүбүтүттэн ыарахан балаһыанньа үөскээн, ыарыыны бохсууга абытайдаах үлэҕэ сылдьыбыппыт.
Бу үлэлээбит сылларым устатыгар арааһы бары билэн-көрөн кэллим. Балыыһаҕа кыһалҕалаах, ыалдьыбыт эрэ дьон кэлэллэр. Ол иһин уустук түгэн баар бөҕө буоллаҕа. Бастаан үлэҕэ киирэн баран, араас кэбиниэккэ үлэлээн, ыарыһахтары кытта быраастар, сиэстэрэлэр хайдах үлэлииллэрин көрбүтүм-билбитим. Билиҥҥи үлэм докумуону, көмпүүтэри кытта сибээстээх. Балыыһаҕа көрдөрө кэлбит дьон карточкаларын толоробун, ханнык исписэлиискэ барыахтаахтарын сүбэлээн биэрэбин. Үлэбин олус сөбүлүүбүн!
Ольга Аммосова, Дьокуускай куорат “Аврора” мэдиссиинэ килииньикэтин кылаабынай сиэстэрэтэ:
– Биһиги 10-с кылааһы бүтэрэрбит саҕана киһи барыта ырыаһыт, үҥкүүһүт, киинэ артыыһа буолар баҕалааҕа. Онуоха ийэм быраас эбэтэр учуутал буолаҕын диэн күүскэ модьуйбута. Учуутал буолар баҕам суоҕа. Ол иһин доруобуйа эйгэтин талбытым уонна мэдиссиинэ училищетыгар ситиһиилээхтик үөрэммитим. Үөрэхпин бүтэрэн баран, 1987 сыллаахха Нам улууһун Искратыгар ананан үлэлии барбытым. Биир сыл үлэлээбитим кэннэ, оҕолонон олорор биэлсэр үлэҕэ тахсан, миигин Кыһыл диэн дэриэбинэҕэ ыыппыттара. Ити курдук, эдэркээн 20 саастаах кыыс тыа сиригэр тиритэн-хорутан, талбыт идэбэр улахан тургутугу ааспытым. Искраҕа бастаан үлэлии тиийэрбэр ыарахан этэ. Оччотооҕу саньытаарынай-эпидемиологическай киин ирдэбилинэн, сиэстэрэ эбээһинэһигэр дэриэбинэҕэ хас сылгы, ынах, куоска, ыт, оннооҕор сыбаалка дэриэбинэттэн төһө ыраах турарыгар тиийэ ааҕар-суоттуур отчуот киирэрэ. Билигин ол кэмҥэ хайдах эрэ махтана саныыбын. Ыарахантан саҕалаан күн бүгүҥҥэ диэри талан ылбыт идэбэр бэриниилээхтик үлэлии сырыттаҕым. Дэриэбинэҕэ үлэ кэмигэр араас барыта буолара. Балыыһаҕа кыайан тиийбэккэ, айаннаан иһэн “Суһал көмө” массыынатын иһигэр дьахтары кытта төрөтөн турардаахпыт...
Билигин “Аврора” килииньикэҕэ таһаарыылаахтык үлэлии сылдьабын. Бастаан 2017 сыллаахха быстах кэмҥэ кэлэн баран, килииньикэни сөбүлээн, хаалан хаалбытым. Билигин доруобуйабыт кыһата аныгы олох ирдэбилинэн күннэтэ сайдар, ыарыһахтарга, кырдьаҕастарга, оҕолорго табыгастаах бырайыактары олоххо киллэрэр. Мин балыыһа кылаабынай сиэстэрэтэ буоларым быһыытынан, үлэм докумуону, сурук үлэтин кытта сибээстээх. Килииньикэ хайысхаларын сайыннарыыга, сиэстэрэлэр үлэлэрин ыйан-кэрдэн биэриигэ үлэлиибин. Эбэн эттэххэ, балыыһа сиэстэрэтиттэн олус элбэх тутулуктаах. Кини ыарыһахтары аҥаардас тылынан да эмтиэн сөп. Быһаччы ыарыһахтары кытта алтыһар, бодьуустаһар, укуоллуур, эмтэрин-томторун иһэрдэр киһи сиэстэрэ буолар.
Мин номнуо 34 сыл доруобуйа харыстабылын эйгэтигэр үлэлээн кэллим. Бу идэни талбыппар ийэбэр, дьылҕабар махтанабын. Оттон испэр ырыаһыт буолар ыра санаабын толорон, 50 саастаах үбүлүөйбэр ыллаан баран, билигин ырыабын-тойукпун сөбүлүүр дьарык быһыытынан илдьэ сылдьабын. Түгэни туһанан, биир идэлээхтэрбин бука барыларын идэлээх бырааһынньыкпытынан эҕэрдэлиибин! Чэгиэн туругу, байылыат олоҕу, үлэлэригэр ситиһиилэри баҕарабын!
Егор Криллин, Мэҥэ Хаҥалас оройуоннааҕы балыыһатын мед-быраата:
– Дьокуускай куоракка мэдиссиинэ колледжын бүтэрбитим. Бэйэм оҕо эрдэхпиттэн быраас буолар ыралаах этим. Ол иһин инникитин үөрэхпин үрдэтэр былааннаахпын. Медбыраат күннээҕи эбээһинэһигэр ыарыһахтарга укуол, систиэмэ туруоруу, докумуону кытта үлэ киирэр. Ыарыһахха быраас хайдах хабааннаах эмтэниини анаабытын көрөн толоробут. Биллэн турар, үлэбит сарсыарда эрдэттэн киэһэ үлэ чааһа түмүктэниэр диэри барар. Эппиэтинэстээх үлэҕэ сылдьарбын өйдүүбүн, үлэбэр кичэллээх сыһыаннаахпын. Бу кэлиҥҥи кэмҥэ ыарыы арааһа элбээбитэ сөхтөрөр.
Дьэ, бу курдук алдьархайтан абырыыр, күүстээх уонна үтүө санаалаах аанньалларбытын бырааһынньыктарынан эҕэрдэлиибит! Доруобай, чөл буолуҥ!
Ыйытыгы бэлэмнээтэ Екатерина АФАНАСЬЕВА.
