Мэҥэ Хаҥалас Майатыгар соторутааҕыта И.Г.Тимофеев аатынан лиссиэй төрүтүгэр тэриллибит “Сайдыс” диэн оскуола үөрэнээччилэрин технопааркатын үөрүүлээх быһыыга арыйыы бэлиэ тэрээһинэ буолан ааста. Бу технопаарка СӨ Үүнэр көлүөнэ пуондатын “Кэлэр кэскил туһунан” тус сыаллаах пуондатын бырагырааматын иһинэн толкуйдаммыт “Оҕо аймах инновационнай кииннэрэ” диэн сонун бырайыагы олоххо киллэрии чэрчитинэн тэрилиннэ. Онуоха АЛРОСА хампаанньа баҕа өттүнэн көмөлөһөр үбэ күүс-өйөбүл буолла.
Лиссиэй дириэктэрэ Татьяна Попова тэрээһин киирии тылыгар эппитин курдук, тустаах үөрэх кыһата бу бэлиэ, үөрүүлээх түгэҥҥэ бэлэмнэммитэ балай эмэ буолла. Ол курдук, аҕыс сыл анараа өттүгэр бу манна оскуола үөрэнээччилэригэр анаан анал куруһуоктары тэрийбиттэр, тэхиниичэскэй хайысхалаах араас эгэлгэ тэрээһиннэр ыытыллыбыттар. Ону тэҥэ эрдэттэн идэтийбит каадыры бэлэмниир үлэ саҕаламмыт. Тэхиниичэскэй хайысхалаах атын оскуолалар тиһиктэрин кытта ыкса сыһыаны олохтоон, үлэлии олорбуттар.
«Оттон билигин биһиги АЛРОСА уонна СӨ Үүнэр көлүөнэ тус сыаллаах пуондатын өйөбүлүнэн, уһун кэм ыралаабыт баҕа санаабытын олоххо киллэрэн, аныгы тэриллэринэн сэбилэммит технопаарканы аһар дьоро күммүт үүннэ. Маннык технопаарка тэриллиитэ биһиги оскуола үөрэнээччилэрин ылыахтаах идэлэригэр эрдэттэн бэлэмниир үлэбитин хас эмэ бүк улаатыннарар, тупсарар кыаҕы биэрэр. Биһиги оҕолорбут уонна педагогтарбыт бу маннык табыгастаах усулуобуйаҕа муҥутуур хорсун уонна сэргэх бырайыактары толкуйдаан, айан-тутан таһааран, олоххо киллэриэхтэрэ диэн эрэллээхпит”, – диэн санаатын үллэстэр дириэктэр.
Бу технопаарка – өрөспүүбүлүкэ Үүнэр көлүөнэ тус сыаллаах пуондатын “Оҕо аймах инновационнай кииннэрэ” бырайыагын иһинэн олоххо киирбит бастакы паарка буолар.
Ол аата, тустаах бырайыак “Кэлэр кэскил туһугар” диэн 2021-2023 сылларга үлэлиир бырагыраама чэрчитинэн, АЛРОСА АХ көмөлөһөр үбүн суотугар олоххо киирэр. Ол быһыытынан “Сайдыс” оскуола технопааркатыгар анаан баҕарбыт оборудованиеларын ылар кыахтаммыттар. Оскуола үөрэнээччилэрин технопаарката, этиллибитин курдук, Мэҥэ Хаҥалас Майатыгар баар буолла. Бу манна Саха сирин илин эҥээр улуустарын үөрэнээччилэрэ, ыччаттара эмиэ дьарыктаныахтара.
«Өрөспүүбүлүкэ Ил Дархана Айсен Николаев “Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр үөрэҕи сайыннарыы стратегическай суолталаах хайысхаларын туһунан” ыйааҕар олоҕуран, 2024 сылга тиийэн, маннык технопааркалар хас биирдии муниципальнай оройуон уонна куорат уокуругун аайы баар буолуохтаахтара былааннанар. Үүнэр көлүөнэ пуондата Саха сиригэр экосистиэмэни эрдэлээн тэрийээччи уонна оҕолор бары өттүнэн дэгиттэр сайдыылаах буолууларын сүрүннээччи буоларын быһыытынан, судаарыстыба, муниципальнай сектор уонна биисинэс кыттыылаах көҕүлээһини өрүү да өйүүр. Бу курдук оҕо технопааркалара, сыыппара сайдыытын кииннэрэ уонна да атын инновациялаах кииннэр төһөнөн элбииллэр да, оччонон өрөспүүбүлүкэ оҕотун, ол иһигэр тыа сирин үөрэнээччилэрин хабар кыах лаппа улаатан иһиэҕэ. Ити буолар – аныгы экэниэмикэҕэ анаан, үрдүк кылаастаах каадырдары бэлэмнииргэ кэлим уонна тиһиктээхтик барар тутаах усулуобуйаны тэрийии биир сүрүн көстүүтэ», – диэн, Үүнэр көлүөнэ тус сыаллаах пуондатын генеральнай дириэктэрэ Владимир Егоров анаан бэлиэтээтэ.
Оттон Саха Өрөспүүбүлүкэтин Билимҥэ академиятын билим-үөрэҕирии киинин салайааччыта Юрий Семенов Саха сиригэр өссө эрдэ, 2017 сыллаахха, Оҕо кванториумҥа тэриллибитин ахтан ааста. Оттон күн бүгүн ол кванториум төрүтүгэр “Үөрэх” нацбырайыак “Хас биирдии оҕо ситиһиилэниитэ” диэн федеральнай бырайыагар олоҕурбут оҕо пааркаларын тиһигэ ситиһиилээхтик үлэлиир. Оттон бу билигин СӨ бастакы бэрэсидьиэнэ олохтообут оскуолаларын ситимин кыттыылааҕар, өрөспүүбүлүкэ биллэр-көстөро үлэлээх үөрэҕин кыһатыгар быдан саҥа уонна ураты усулуобуйа тэрилиннэ.
Онлайн-тэрээһин кэмигэр көрөөччүлэри эбийиэк устун экскурсиялаттылар. Технология учуутала, оскуола технопааркатын эбии үөрэхтээһиҥҥэ педагога Петр Птицын улахан кыахтаах көмпүүтэр тиэхиньикэтэ олордуллубутун уонна боруобалаан көрүү ситиһиилээхтик ааспытын, маннык тэрили үлэлээбит кэмин устата өссө ханна да көрө илигин кэпсээтэ. Итини таһынан лазердаах установканы, лего уонна робототехника конструкциятын, 3-D мадьыаллары оҥорор тэрили, медиа-зонаны уонна да атын аныгы ирдэбилгэ эппиэттэһэр тиэхиньикэни атыыласпыттар. Бэйэлэрин сөҕүүлэрин-махтайыыларын уонна махталларын оскуола үөрэнээччилэрэ эмиэ үллэһиннилэр.
Холобур, 7-с кылаас үөрэнээччитэ Радомир Илларионов: «Мин ВорлдСкиллс эрэгийиэннээҕи чөмпүйэнээтигэр 3-Д кыраапыкаҕа бастакы миэстэни ылан, Москубаҕа түмүктүүр түһүмэххэ кыттыбытым. “Инженернэй дизайн”диэн хайысхаҕа. Бу миэхэ – судургу хобби, көннөрү үлүһүйүү эрэ буолбатах. Кэлин ылыахтаах идэбин кытта хайаан да сибээстээх буолуо дии саныыбын. Лиссиэйгэ уонна бу биһиги дьарыктанарбытыгар олус туһалаах, табыгастаах усулуобуйаны тэрийиигэ көмөлөспүт тэрилтэлэргэ улаханнык махтанабын”, – диэтэ.
Кэрэхсэбиллээҕэ, бу саҥа технопааркаҕа тустаах оскуола үөрэнээччилэрэ эрэ буолбакка, бүтүн илин эҥээр оскуолаларыттан кэлэн дьарыктаныахтара.
Санатар буоллахха, АЛРОСА хампаанньа уонна СӨ Үүнэр көлүөнэ тус сыаллаах пуондата бииргэ үлэлэһии сөбүлэҥэр 1993 сыллаахха илии баттаспыттара. 2016-2020 сылларга АЛРОСА киллэрэр үбүн сүрүн өттө биэс сыллаах “Кэлэр кэскил туһугар” диэн тус сыаллаах пуонда бырагырааматын олоххо киллэриигэ туттуллубута. АЛРОСА уонна пуонда икки ардыгар түһэрсиллибит саҥа сөбүлэҥ усулуобуйатыгар олоҕуран, хампаанньа тус сыаллаах үбүнэн мантан да салгыы көмөлөһө туруоҕа. Алмаас хампаанньата аныыр үбэ-харчыта өрөспүүбүлүкэ сиригэр-уотугар социальнай суолталаах соруктары толорууга туһаныллыаҕа. Ол эбэтэр, култуура, үөрэх, доруобуйа харыстабыла, физическэй култуура уонна успуорт саҥа эбийиэктэрин тутууга, аан дойду таһымнаах бастыҥ ыстандаарка оҕолору үөрэтиигэ, тулалыыр эйгэ харыстабылын күүһүрдэн биэриигэ. Бу сыалга АЛРОСА Пуондаҕа 850 мөл. солк. ыыппыта. Бу – Үүнэр көлүөнэ пуондатыгар түмүллэр үп бүтүн 90 бырыһыаныгар тэҥнэһэр.
