Өрөспүүбүлүкэ килбэйэр киинэ Дьокуускай куорат 79-с кыбартаалыгар дьэндэйиэхтээх Үүнэр көлүөнэ пааркатын тутууга бэлэмнэнэр үлэни бу күннэргэ саҕалаатылар.
Бүтүн 2,4 гаа сиргэ тайыахтаах, дьон сынньалаҥын тэрийиигэ сылы эргиччи үлэлиир уопсастыбаннас туонатын 2025 сылга үлэҕэ киллэрэр сорук турар. Баараҕай тутууну уонна ону тэҥэ туох баар ис-тас оҥоһуутун Саха Өрөспүүбүлүкэтин Үүнэр көлүөнэ тус сыаллаах пуондата иилээн-саҕалаан олоххо киллэриэхтээх.
Бу – Саха сирин ураты килиимэтин, күнүн-дьылын учуоттаан туран оҥоһуллар аан маҥнайгы сылы эргиччи үлэлиир сынньалаҥ паарката буолар. Манна көхтөөх, ол иһигэр элбэх хамсаныылаах сынньалаҥ тэриллэрин туһугар барыта ымпыгар-чымпыгар диэри толкуйдаан былааннаммыт. Ону таһынан, ыраас салгыҥҥа араас хабааннаах тэрээһин эгэлгэтэ буоларын курдук суоттаан оҥоруохтара. Паарка тутаах тутуута – Ыччат киинэ диэн хапытаалынай дьиэ – араас хайысхаҕа, тэрээһиҥҥэ барсарын (многофункциональнай), табыгастаах буоларын курдук, суоналарын баҕа хоту уларыта сылдьарга табыгастаахтык бырайыактаабыттар.
«LETO» диэн куорат эйгэтин тэрийии боппуруостарыгар анал кэмпитиэнсийэлээх киин биллэрбитинэн, бу Үүнэр көлүөнэ паарката эмиэ да уопсастыбаннай паарка, эмиэ да оҕо дьону, ыччаты үөрэтэр киин хабааннаах буолуоҕа. Ол быһыытынан, паарка эдэр-эмэн да дьон урбааҥҥа сыһыаннаах уонна ураты, креативнай үөрүйэхтэри сайыннарар хайысхалаах буолуохтааҕа этиллэр.
«Үүнэр көлүөнэ паарката – креативнай экэниэмикэ сайдыытын тирэҕэ»
«Быйыл өрөспүүбүлүкэ стратегическай суолталаах эбийиэгин – куорат олохтоохторо уонна ыалдьыттара сылы эргиччи сынньанар, эрчиллэр туоната буолуохтаах Үүнэр көлүөнэ пааркатын – олоххо киллэриини саҕалаатыбыт. Эбийиэги 2025 сылга тутан бүтэрэн, үлэҕэ киллэрэр былаан баар. Тутуу саҕаланар, барар кэмигэр, билиҥҥиттэн оскуола үөрэнээччилэригэр уонна ыччакка анаан үөрэтии өттүн саҕалаан эрэбит. Биһиги бырагыраамаларбыт оҕо дьону бырайыактыыр үөрүйэххэ, урбаанныыр сатабылга уонна тус кэмпитиэнсийэлэргэ сыһыарыы, сыыппара билиитин иҥэрии курдук аныгы XXI үйэҕэ олус наадалаах хайысхаларга сирдиир, үөрэтэр хабааннаах гына оҥоһуллубуттара. Бу сонун паарка киһи лиичинэс быһыытынан сайдарыгар көмөлөөх оскуола тэҥэ буолуоҕа. Онно суоттанан оҥоһуллубут, араас көрүҥ тэрийиигэ уонна быраапка хайысхалаах тэрилтэлэр араас көрүҥ тэрээһини ыыталларыгар, үөрэтэллэригэр, дьарыктыылларыгар табыгастаах гына оҥоһуллубут үөрэхтээһин кластердара баар буолуохтара. Холобур, ол иһигэр, медиаттан, дизайнтан саҕалаан, аһылык индустриятыгар тиийэ хабар креативнай индустрия хайысхалара киириэхтэрэ. Бу манна барытыгар IT-технологиялар туһаныллыахтара. Мин өрөспүүбүлүкэ Ил Дархана Айсен Николаев бэйэтинэн сүрүннүүр бырайыага креативнай экэниэмикэ тохтобула суох сайдарыгар бигэ олук буолуоҕа диэн эрэнэбин. Бу барыта биһиги эрэгийиэммит аан дойду таһымыгар күрэстэһэр кыахтаах, таһымнаах буолуутугар көмөлөөх биир төһүү күүс буолуоҕа», – диэн этэр СӨ Үүнэр көлүөнэ тус сыаллаах пуондатын генеральнай дириэктэрэ Владимир Егоров.
Тутууга бэлэммит
Пуонда биир бастакынан паарка түстэниэхтээх сирин-уотун сиһилии үөрэтэн көрбүтэ. Ол курдук, Роспотребнадзор Сибиирдээҕи уонна Уһук Илиннээҕи Иркутскайга баар чуманы утары билим-чинчийэр институтугар анал чинчийэр эспэртиисэни сакаастаан ыыттарбыта. Институт исписэлиистэрэ куорат 79-с кыбартаалын территориятыттан 450 буор боруобатын, араас дириҥтэн хостоон ылан, толору микробиологическай анаалыһы оҥорбуттара. Ылыллыбыт буору лабаратыарыйа чинчийэн, үөрэтэн көрөн баран, ону таһынан Дьокуускайга сотуун ыарыы эпизоотолого-эпидемиологическай балаһыанньатын ырытан көрүү түмүгүнэн, бу сиргэ сотуунтан өлбүт сүөһүлэр көмүллэ сылдьыбатахтар диэн түмүгү таһаарбыт. Сотуун ыарыылаах кыыл-сүөл көмүллүбүтүн туһунан этиллэр федеральнай реестртэн бу сир таһаарыллыбыта. Ол да буоллар, анал сокуоҥҥа олоҕуран, тутуу барар учаастагар киирсэр эрдэ сүөһү көмүллүбүт диэн бэлиэлээх миэстэ үрдүнэн 0,4 и чарааһа суох бетон билиитэни уурарга сүбэлээбиттэр.
Билиҥҥи туругунан, тутууга бэлэмнэнии үлэ диэҥҥэ тутуу барар сирин усталыы, ол эбэтэр вертикальный былаанын оҥоруу киирэр. Ол иһигэр паарка тутуллуохтаах сирин-уотун бөхтөн-сыыстан, урукку тутуу атахтарыттан ыраастыыллар, тутуу барар сиригэр буор-кумах кутуллар, тутуу ыытыллар сирин иилии булгуччу хахха-күрүө тутуллар. Бу туһунан биһиэхэ “Тутуу дириэксийэтэ” Инбэстииссийэлиир-тутар пиирмэ иһитиннэрдэ.
Манна даҕатан санатар буоллахха, СӨ Үүнэр көлүөнэ тус сыаллаах пуонда уонна “Тутуу дириэксийэтэ” Инбэстииссийэлиир-тутар пиирмэ паарканы тутуу туһунан сөбүлэҥҥэ бу дьыл балаҕан ыйыгар илии баттаспыттара. Бырайыак толору суумата, быһа холуйан, балтараа миллиард солкуобайга тэҥнэһэр. Онон үйэ баараҕай тутуу үлэтэ, чопчута бэлэмнэнии, саҕаланна диэн этиэххэ сөп.
