Балаҕан ыйын 7-8 күннэригэр Мииринэй куорат “Юбилейнай” атыы-эргиэн түһүлгэтигэр, “Ситим” медиабөлөх, СӨ Тыатын хаһаайыстыбатын министиэристибэтэ, Мииринэй куорат уонна Мииринэй улууһун дьаһалталарын көҕүлээһиннэринэн, бэһис төгүлүн олохтоох бородууксуйа быыстапка-дьаарбаҥката тэриллээри турар.
Бу тэрээһин дьоһун сыаллааҕын-соруктааҕын, көдьүүстээҕин, итиэннэ дьоҥҥо-сэргэҕэ, бэйэ бородууксуйатын оҥорон таһаарааччыларга биллэ туһалааҕын бу иннинэ буолбут түөрт быыстапка-дьаарбаҥка ырылыччы көрдөрөн, бигэтик дакаастаан тураллар. Тоҕо диэтэххэ, күн бүгүн маннык эрэ түһүлгэлэргэ бырамыысыланнас салаатыгар үлэлээччилэр сибиэһэй, хаачыстыбалаах аһынан-үөлүнэн хааччыллар, оттон Саха сирин улуустарын табаары оҥорооччулара бородууксуйаларын биир кэмҥэ барыстаахтык атыыга таһаарар кыахтаналлар. Ону тэҥэ дьаарбаҥка киин улуустарга хайыы үйэ дьон биһирэбилин ылбыт “Саха сиригэр оҥоһуллубут” (“Сделано в Якутии”) бырайыагы аны өрөспүүбүлүкэ арҕаа улуустарыгар тарҕатарга бигэ тирэҕи үөскэтэр.
Дьаарбаҥка устуоруйатыттан
“Кыым” хаһыаты уонна “Байдам” сурунаалы көтүппэккэ ааҕааччылар билэр буолуохтаахтар: аан бастакы быыстапка-дьаарбаҥка 2017 сыл кулун тутар 24-25 күннэригэр Мииринэй куоракка ыытыллыбыта. Бу иннинэ ол диэки Сэбиэскэй сойуус ыһыллыаҕыттан ылата олохтоох табаары уонна бородууксуйаны оҥорооччулары ырыынакка улаханнык чугаһаппат этилэр. Бородууксуйа бүтүннүү кэлии буолара. Ол гынан баран, кэм-кэрдии ааһан иһэр, сиэр-майгы уларыйар. Инньэ гынан былырыын саас “Ситим” медиабөлөх, итиэннэ СӨ Тыатын хаһаайыстыбатын министиэристибэтэ көҕүлээһиннэринэн, аан маҥнайгы быыстапка-дьаарбаҥка тэриллэн, бастакы ыалдьыттарын, атыылаһааччыларын көрсүбүтэ.
Мииринэй улууһугар 35,5 тыһ. кэриҥэ киһи олорор. Саха түөлбэлээн олорор 2-3 улууһун холбообут саҕа. Аны алмаас үлэһиттэрэ төһө хамнаһы аахсалларын туһунан киһи этэ да барбат. Онон, олохтоох аһы-үөлү батарарга, этэргэ дылы, өссө да тыытылла илик “Көмүстээх Клондайк” курдук. Бастакы дьаарбаҥкаҕа тиийбит урбаанньыттар ону илэ харахтарынан көрөн билбиттэрэ, киһи астынар дохуотун аахсан, дьону-сэргэни амтаннаах аһынан хааччыйан, астынан-дуоһуйан тарҕаспыттара.
Олохтоох ас-үөл былдьаһык
Бастакы дьаарбаҥкаҕа үксэ Бүлүү умнаһын улуустарын тэрилтэлэрэ, хаһаайыстыбалара кэлбиттэрэ. Ол курдук, “Сыа Бүлүү” (Бүлүү к.), “Чолбон” (Үөһээ Бүлүү), “Байар”, “Влада” (Ньурба), “Хочо” МУП, “Милк Ас”, “Күндэйэ” (Сунтаар), о.д.а. эрэ кыттыыны ылбыттара. Дьокуускайтан “Мясной двор”, “Сахаагропродукт”, “Туймаада-Агроснаб” ААУо, “Хатастаа±ы сибиинньэ комплексата” ХЭУо тиийбиттэрэ. Бу тэрилтэлэр улахан аҥаардара “икки күн устата атыылыахпыт” диэн ааҕынан-суоттанан аҕалбыт бородууксуйалара күн аҥаара эрэ атыыланаат – бүтэн хаалбыта. “Таах сибиэ элбэҕи аҕалбакка” диэн кэмсинэр саҥалар үгүстүк иһиллибиттэрэ. Баҕар, биһиги дьоммут “мииринэйдэр соччо-бачча убаһа этигэр, үрүҥ аска аахайыа суохтара” да диэбит буолуохтарын сөп. Ону баара анараалара: “Оо, жеребятина!” – дэһэ-дэһэ сырса сылдьыбыттара барыларын сөхтөрбүтэ.
Кэскиллээх бырайыак
Бастакы дьаарбаҥка кэннэ, тэрийээччилэр да, кыттааччылар да үтүө түмүктэри оҥостубуттара – “бырайыак кэскиллээх эбит” диэн. Инньэ гынан 2017 сыл балаҕан ыйыгар уонна ахсынньытыгар иккис уонна үһүс быыстапка-дьаарбаҥкалар тэриллибиттэрэ. Бу сырыыга Мииринэй куорат уонна Мииринэй улууһун дьаһалталара саҕалааһыны толору өйөөбүттэрэ, көхтөөх тэрийээччилэр быһыытынан киирбиттэрэ. Аны туран, кыттааччылар “географиялара” лаппа кэҥээбитэ. Сунтаар, Ньурба, Үөһээ Бүлүү, Бүлүү хаһаайыстыбаларын кытта сарын сарыҥҥа кэккэлэһэ туран Өлүөхүмэттэн “Кладовые Олекмы”, “Ягоды Якутии” ХЭУо, киин уонна илин эҥэр улуустар оҥорон таһаарар уонна астыыр кэпэрэтииптэрэ бородууксуйаларын атыылаабыттара.
Бу тэрээһиннэргэ мииринэйдэр номнуо үөрэнэн, сибиэһэй аһы-үөлү амтаһыйан, бэл диэтэр ыраах бөһүөлэктэртэн бэйэ бэйэлэриттэн истиһэн, анаан-минээн айаннаан кэлэн атыы-тутуу бөҕөтө буолан барбыттара. Ол өйдөнөр даҕаны. Тоҕо диэтэххэ, бырамыысыланнас курдук уустук эйгэлээх, экологиялаах үлэҕэ-хамнаска дьон бэйэ доруобуйатыгар булгуччу кыһаллыахтаах, аһыгар-үөлүгэр болҕомто ууруохтаах.
Тарбаахаптан маастар-кылаастаах дьаарбаҥка
Бу саас төрдүс тэрээһин чэрчитинэн асчыт (кулинар) ускуустубатын бэстибээлэ ыытыллан, дьаарбаҥкаҕа ураты тыыны киллэрбитэ. Ол курдук, саха норуотун киэн туттар асчыта Иннокентий Тарбаахап тэрийээччилэр көрдөһүүлэринэн араас омук дьонугар саха төрүт аһын-үөлүн астыырга маастар кылаастары ыыппыта. Кини саха барыта сөбүлээн сиир күөрчэх, хайах, чохоон, көбүөрдээх лэппиэскэ, саламаат, итиэннэ эттэн уонна бурдуктан ураты минньигэс амтаннаах астары астаан мииринэйдэргэ өтөрүнэн умнуллубат тэрээһиннэри бэлэхтээбитэ. Киниттэн Мииринэй, Удачнай, Айхал, Чернышевскай уонна Светлэй дьыссааттарын, оскуолаларын, тэрилтэлэрин пуобардара, барыта 60-ча киһи, кэлэн үөрэнэн барбыттара.
Оттон быыстапка-дьаарбаҥкаҕа, номнуо өрүүтүн буоларын да курдук диэтэхпитинэ – омуннааһын буолбатах, ынах, убаһа этэ, кэтилиэт, сир аһын барыанньата, үрүҥ ас үтүөтэ былдьаһыгынан барбыта. Онон, эмиэ дьоммут-сэргэбит икки өттүттэн барыстаах хаалбыттара. Хаһаайыстыбалар – үчүгэй дохуоттаах, мииринэйдэр – сибиэһэй астаах-үөллээх.
Быйылгы дьаарбаҥкаҕа
Быйылгы дьаарбаҥка балаҕан ыйын 7-8 күннэригэр Мииринэй куоракка тэриллиэҕэ. Эмиэ ураты тыыннаах, элбэх кыттааччылаах, атыылаһааччылардаах буолара сабаҕаланар. Ол курдук, ас-үөл дегустацията, Мииринэй улууһун оҕуруот аһын үүннэрээччилэр дьаарбаҥката буолуохтара. Оттон тэрээһин кыттааччыларын икки ардыларыгар анал ааттар олохтонуохтара: тэрилтэлэргэ – “Амтан чөмпүйүөннэрэ” (Чемпионы вкуса), хаһаайыстыбаларга – “Отон эгэлгэтэ” (Ягодное разнообразие), “Атыы-эргиэн долбуурун ураты киэргэтиитэ” (Оригинальное оформление торгового места и вывески), “Алмаастаах экзотика” (Алмазная экзотика), о.д.а. Тэрийээччилэр былааннарынан, маннык дьаарбаҥкалар инникитин Мииринэй улууһугар “Агрокластер алмазных провинций” диэн тыа хаһаайыстыбатын бородууксуйатын оҥорон таһаарааччылар түөлбэлэрин тэрийэргэ, олохтуурга, сайыннарарга төһүү күүс буолуохтаахтар. Өскөтүн былааннаммыт дьаарбаҥкалар маннык көдьүүстээхтик баран истэхтэринэ, ити бырайыак олоххо киирэрэ саарбахтаммат. Сүрүнэ – бэйэ бородууксуйатын оҥорон таһаарааччылар бары онно көхтөөх кыттыыны ыларбыт – ытык иэспит, эбии дохуот киллэринэр суолбут.
Илья ОКОНЕШНИКОВ, “Байдам” сурунаал эрэдээктэрэ.
Станислав Алексеев хаартыскаҕа түһэриилэрэ.
*Дьаарбаҥкаҕа кыттарга кэмигэр сайаапкаларын түһэрбит бары кыттааччыларга 1 атыы-эргиэн миэстэтэ (эбэтэр остуола) бэриллэр. Сайаапкалары 2018 сыл балаҕан ыйын 4 күнүгэр диэри күүтэбит. 8 (411-36) 4-98-53, 8914-112-88-35 нүөмэрдэринэн сиһилии эрийэн билсиэххитин сөп (Петрова Екатерина Сидоровна).
