Саха сиригэр Үүнэр көлүөнэ пааркатын олоххо киллэрии туһунан дьүүллэстилэр

2022 сылга Саха АССР төрүттэммитэ сүүс сыллаах үбүлүөйдээх сыла үүнэр. Бу бэлиэ даатаҕа сыһыаран, тутаах суолталаах диэҥҥэ киирсэр 100 эбийиэги ити сыл үлэҕэ киллэрэр сорук турбута, испииһэк олохтоммута. Бүгүн ол тутаах суолталаах тутуулартан биирдэстэринэн билиниллибит Үүнэр көлүөнэ пааркатын туһунан кэпсэтиһэр мунньах буолан ааста. Онно СӨ Ил Дарханын иһинэн Архитектура уонна градостроительство управлениетын, СӨ Үүнэр көлүөнэ тус сыллаах пуондатын, СӨ Инвестицияны уонна экспорка таһаарыыны өйүүр ааҕыныстыбатын, СӨ Сайдыыга корпорациятын уонна Москуба куораттан “Атриум” архитектура мастарыскыайын уонна “Центр” Стратегическай сайдыы ааҕыныстыбатын бэрэстэбиитэллэрэ бырайыагы олоххо киллэрии бүгүҥҥү туругун кэпсэттилэр, түмүктэри ылыннылар.

Санатан эттэххэ, тутуллара былааннанар Үүнэр көлүөнэ паарката Арассыыйа Уһук Хотугу сиригэр бу иннинэ тутуллубатах, ураты паарка буолуохтаах: муҥутуур туһалаах уонна сылы эргиччи, тохтоло суох үлэлиэхтээҕэ быһаарыллыбыта. Паарка туонатыгар үөрэтэр кластер, култуура-успуорт суоната, рекреационнай уонна сатыы дьон сылдьар суоната, сынньалаҥы туһалаахтык атаарар сир, киһи тус бэйэтэ сайдар уонна ыччаты, куорат олохтоохторун уонна киин куорат ыалдьыттарын кытта айымньылаах үлэҕэ уһугуннарар суона толкуйдаммыта. Ким баҕалаах барыта кыттар кыаҕа, аһаҕас уонна доҕордуу буолуу – бу буолуохтааҕа уопсастыбаннас сонун туонатын үс туллар тутааҕа – “үс киитэ”.

Үүнэр көлүөнэ пааркатын сыала-соруга – олохтоохтор уонна ыалдьыттар сымнаһыар килиимэттээх дойдулартан итэҕэһэ суох, дьыл кэмиттэн тутулуктаммакка сынньанар, сайдар усулуобуйаларын куорат уопсастыбаннай сиригэр оҥоруу.

“Ыччакка анаан, куоракка анал туона оҥорор туһунан идея биһиги пуондабытыгар өссө 2018 сыллаахха үөскээбитэ. Үүнэр көлүөнэни көрдөрөр” – диир, Саха Өрөспүүбүлүкэтин бырабыыталыстыбатын бэрэссэдээтэлин солбуйааччы Сергей Местников.

Өрөспүүбүлүкэ салалтата устудьуон ыччат этиитинэн, паарка түстэниэхтээх сирин М.К. Аммосов аатынан ХИФУ чугаһыгар баар ырааһыйаҕа биэрбитэ. Уопсастыбаннаһы, ыччаты уонна оскуола үөрэнээччилэрин кытыаран туран дьүүллэһии түмүгэр оҥоһуллубут паарка бырайыагын өрөспүүбүлүкэ салалтата өйөөбүтэ. Оттон паарка бырайыактаах симиэтэтин оҥорууну “Үүнэр көлүөнэ тус сыаллаах пуондатын “Кэлэр кэскил туһунан” диэн, 2016-2020 сылга туһаайыллыбыт тус сыаллаах бырагырааматыгар киллэрбиттэрэ. Бу бырагырааманы, билэргит курдук, “АЛРОСА” АХ (ПАО) үбүлүүр.

Быйыл “Центр” Стратегическай сайдыы ааҕыныстыбата өрөспүүбүлүкэ Ил Дархана Айсен Николаев бэрэссэдээтэллээх Бүтүн Арассыыйатааҕы күөн күрэһи тэрийэн ыыппыта. Аһаҕас куоластааһын түмүгүнэн, куонкурус кыайыылааҕынан “Атриум” Москуба бюрота Саха сирин “Восток+” бюротун кытта оҥорбут консорциумнара тахсыбыта.

Саха сирин кылаабынай архитектора Ирина Алексеева этэринэн, Саха сирэ уонна чуолаан Дьокуускай куорат – сайдыы саҥа түһүмэҕэр сылдьар. Күн бүгүн өрөспүүбүлүкэ аҕа баһылыга Айсен Сергеевич Николаев салайааччылаах бырабыыталыстыба саҥа хамаандата уустук килиимэттээх усулуобуйаҕа куораттары сайыннарыы курдук сүр боччумнаах уонна амбициознай соруктары туруорунар. Үүнэр көлүөнэ паарката – дьиҥ олоххо киирэр кыахтаах, тутуутугар бэлиэр үп анаммыт бырайыак, куорат эйгэтигэр букатын атын, үрдүк хаачыстыбаны көрдөрүөхтээх. Бу сонун паарканы олоххо киллэрии – куорат сайдыытыгар сүҥкэннээх хардыы буолуоҕа, Саха сирин килбэйэр киин куората Арассыыйа атын куораттарын, бэл, аан дойду куораттарын кытта тэҥҥэ сайдар, тупсар кыахтааҕын көрдөрүөҕэ. Тымныынан-тыалынан сураҕырар хоту да сиргэ табыгастаах уонна хаачыстыбалаах эйгэ оҥоһулларын, оттон куораттара уонна нэһилиэктэрэ бигэ тирэхтээхтик сайдар кыахтаахтарын кэрэһилиэҕэ.

“Үүнэр көлүөнэ пааркатын бырайыага” былырыын, 2019 сылга, Арассыыйа куораттарыгар үтүө (позитивнай) уларыйыыны ситиһэр куорат сообществоларын уонна көҕүлээһиннэрин өйүүргэ туһуланар саҥа бырайыактары өйүүр хайысхалаах «100 городских лидеров» Ааҕыныстыба 15 бастыҥ бырагырааматын (“топ-15”) иһигэр киирбитэ. Салгыы акселерационнай бырагыраама иһинэн, СӨ Сайдыыга корпорацията личность быһыытынан кэлимник сайдарга үөрэтэр киин быһыытынан ис хоһоонноон, толорон биэрбитэ.

АСИ Арассыыйа бэрэсидьиэнэ Владимир Путин бэрэссэдээтэллээх Кэтээн көрөр сэбиэтин мунньаҕын түмүгүнэн, бу бырайыак биэс кыайыылаах иһигэр киирбитэ. 2020 сылга Саха Өрөспүүбүлүкэтин Ил Дархана Айсен Николаев сорудаҕынан Пуонда үбүнэн көмөлөһөн, Корпорация «Skills Camp» диэн үөрэтэр киин кыттааччылара буолуохтаах дьоҥҥо анаан,   акселерационнай бырагырааманы оҥорбута.

Маны таһынан туһааннаах бырайыак тутаах суолталаах ситиһиилэригэр Амстердамҥа ыытыллыбыт аан дойдутааҕы архитектура «WAF» бэстибээлигэр дьүүллүүр сүбэ бу бырайыагы анаан-минээн бэлиэтээн аһарбыта, оттон бырайыагы сүрэхтиир киинэ бэстибээл   «WAF VISUALISATION PRIZE» номинациятын абсолютнай кыайыылааҕа буолбута киирэр.

Бу буолан ааспыт мунньахха Үүнэр көлүөнэ тус сыаллаах пуондата “Атриум” хампаанньаны кытта бырайыактаах симиэтэ докумуоннарыгар киирбит уларытыылары учуоттаан, ситэрэн-хоторон баран, түмүктүүр судаарыстыбаннай эспэртиисэҕэ ыыппытын эттилэр. Зампред Пуондаҕа туһаайан, былааннаммыт болдьоххо эспэртиисэ сөбүлэҥи ыларын курдук, хонтуруолга тутарыгар сорудахтаата.

«Өрөспүүбүлүкэ баһылыга Айсен Николаев куорат олохтоохторо уонна ыалдьыттара сынньанар, санаа-идея булунар сирдэрин тэрийэн, креативнай экэниэмикэни сайыннарар, оҕо уонна ыччат дьон араас эгэлгэ талааннарын, арыйар баҕаларын уһугуннарарга көмөлөһөр амбициознай бырайыагы олоххо киллэриини илэ бэйэтинэн сүрүннүүр», – диэн, бэлиэтээн эттэ Сергей Местников.

Билиҥҥи туругунан, Үүнэр көлүөнэ паарката чопчу хаһан олоххо киирэрэ биллибэт, ол гынан баран Дьокуускай куорат олохтоохторо бу маннык ураты эбийиэги, былааннаммытын курдук, өрөспүүбүлүкэҕэ автономия олохтоммут бэлиэ сылыгар көрөр баҕалаахтар.

Бырайыагы олоххо киллэриинэн дьарыктанар оробуочай бөлөх чилиэннэрэ эппиттэринэн, паарка түмүктээх барыйаана киин куорат олохтоохторун муҥутуур элбэх ахсаана өйүүр баҕатын учуоттаан оҥоһуллуоҕа, ол иһигэр кыайыылаах бырайыакка киллэриллибэтэх парковка, турниктаах комплекс уонна скейтпарк баар буолуоҕа.

ЫСПЫРААПКА:

“АЛРОСА” АХ социальнай инвестициятын тутулугар ураты миэстэни Саха Өрөспүүбүлүкэтин Үүнэр көлүөнэ тус сыаллаах пуондатын өйөөһүн ылар.

Алмаас хампаанньата аҥаардас 2011-2019 сылга пуондаҕа 6,265 млрд солк. ыытан турар. “АЛРОСА” АХ кыттыытын көмөтүнэн биһиги өрөспүүбүлүкэҕэ 100-тэн тахса үөрэх, успуорт, култуура уонна социальнай салаа эбийиэктэрэ тутуллубуттара, өрөмүөннэммиттэрэ, киһи хапытаалын улаатыннарыыга уонна өйүүргэ туһуланар хас эмэ уонунан араас хабааннаах бырайыактар олоххо киирэр кыахтаммыттара. Икки олорор дьиэ, биэс оскуола уонна үөрэх тэрилтэтэ, уон успуорт тутуута, култуура хайысхалаах 5 эбийиэк, 3 өйдөбүл тутуута уонна түмэл, доруобуйаны чөлүгэр түһэринэр 5 киин, үс балыыһа тутуута үбүлэммитэ. Бу эбийиэктэр Саха сирин 17 улууһугар дьэндэһэллэр.

Бүлүү суонатын муниципальнай тэриллиилэригэр ууну ыраастыыр 14 сооружение үлэҕэ киирдэ, хаачыстыбалаах, ыраас уунан 29 нэһилиэнньэлээх пуун хааччыллыа.