Билиҥҥи кэмҥэ Саха Өрөспүүбүлүкэтин Үүнэр көлүөнэ тус тыаллаах пуондатын иннигэр тэрилтэ үлэтин-хамнаһын, ол иһигэр оҕолорго уонна ыччакка туһуламмыт үөрэҕирии, доруобуйа харыстабылын, култуура, успуорт социальнай бырайыактарын, уларытар сүҥкэн сорук турар – Саха сиригэр киһи хапытаалын сайдыытын саҥа, кэскиллээх акылаата ууруллуохтаах. Ол туһунан соторутааҕыта СӨ Үүнэр көлүөнэ тус сыаллаах пуондатын үпкэ-харчыга, хаһаайыстыбаннай үлэҕэ сыһыаннаах уонна былааннарын торумнуур 2020 сыллааҕы отчуотун мунньаҕар иһитиннэрдилэр.
Айсен Николаев: Үүнэр көлүөнэ тус сыаллаах пуондатын уларыйыыта – пуонда сайдыытыгар суолталаах хардыы
Ил Дархан Айсен Николаев бэлиэтээбитинэн, кэлиҥҥи сылларга пуонда тэтимнээхтик иннин диэки хардыылыыр. Сергей Местников салайар кэмнэригэр Үүнэр көлүөнэ пуондата өрөспүүбүлүкэ уонна Арассыыйа бөдөҥ хампаанньаларын уонна тэрилтэлэрин кытта ситимнээх үлэ тиһигин олохтоото. Саха сирин территориятыгар тутуллар үгүс эбийиэк сир баайын хостуур тэрилтэлэр СӨ Үүнэр көлүөнэ тус сыаллаах пуондатыгар сиэртибэлээбит харчыларын суотугар тутуллар. Саха Өрөспүүбүлүкэтин Ил Дархана этэринэн, ол – улахан бырамыысыланнай хампаанньалар Тус сыаллаах пуондаҕа итэҕэллэрин туоһута.
“Владимир Егоров генеральнай дириэктэр буолуоҕуттан пуонда үлэтэ-хамнаһа уларыйыытыгар сыһыаннаах улахан үлэ саҕаланна. Кини сүрүн соруга – оҕону уонна ыччаты сайыннарарга туһуламмыт бырайыактары өйөөн, ол иһигэр бөдөҥ инфраструктура эбийиэктэрин – Саха Өрөспүүбүлүкэтин Билим дьоҕус академиятын, Дьокуускай куораттааҕы Үүнэр көлүөнэ пааркатын – тутан, үүнэр көлүөнэни иитэн таһаарыахтаахпыт”, – диэн Айсен Николаев бэлиэтээтэ.
Владимир Егоров иһитиннэрбитинэн, быйыл пуонда үлэтигэр-хамнаһыгар өссө биир хайысха эбиллэн биэрбит. Ол курдук, пуонда сир баайын хостуур тэрилтэлэртэн хоруона хамсыгын утары охсуһарга үп-харчы булуутугар үлэлэспит. Ол түмүгэр өрөспүүбүлүкэ территориятыгар үлэлиир бырамыысыланнай тэрилтэлэр барыта 91 мөлүйүөн солкуобайтан тахса харчыны ыыппыттар. Ол харчынан өрөспүүбүлүкэ доруобуйа харыстабылын тэрилтэлэригэр мэдиссиинэ оборудованиеларын, сэрэтэр уонна тус харыстанар сириэстибэлэри атыыласпыттар.
Быйыл Бүлүү өрүс сүнньүн бата олорор улуустар олохтоохторун үчүгэй хаачыстыбалаах иһэр уунан хааччыйар тэрээһин, Үүнэр көлүөнэ пааркатын быарайыага, социальнай хайысхалаах кэмиэрчэскэйэ суох тэрилтэлэри өйөөһүн, өрөспүүбүлүкэ нэһилиэнньэлээх пууннарыгар куораттыы табыгастаах эйгэни тэрийии салгыы үбүлэннэ.
Владимир Егоров СӨ Үүнэр көлүөнэ тус сыаллаах пуондатын 2032 сылы кыҥаан 2025 сылга диэри оҥоһуллубут үлэтин-хамнаһын саҥардыллыбыт кэнсиэпсийэтин билиһиннэрэригэр, бу бырайыак киһи хапытаалыгар тирэҕирэр билим-быраактыка чинчийиилэригэр олоҕуран оҥоһуллубутун бэлиэтээтэ. Онуоха эрдэтээҥҥи оҕо саас туһугар оҥоһуллар инвестиция сүрүн акылаат буолуохтааҕын эттэ. Пуонда өрөспүүбүлүкэ улуустарыгар ол сирдэргэ үлэлиир бөдөҥ хампаанньалар көмөлөрүнэн уонна өйөбүллэринэн оскуола оҕолоругар аналлаах инновация кииннэрин тиһигин тэрийэр былааннаах.
“Партнёрдуу сибээспит, олоҕурбут кэмпитиэнсийэбит уонна кыахпыт-таһыммыт пуонда кэлэр сыллардааҕы соруктарын Саха сирин социальнай-экэнэмиичэскэй сайдыытын тосхолун кытта дьүөрэлииргэ төһүү күүс буолар. Пуонда үлэтэ-хамнаһа оҕо уонна ыччат духуобунай, айымньылаах уонна интеллектуальнай кыаҕын көхтөөхтүк сайыннарарга туһуланыа, көмө-тирэх буолуо. Дьон-сэргэ туһугар судаарыстыба, биисинэс уонна социальнай партнёрдар кыахтарын-күүстэрин сомоҕолуо”, – диэн Владимир Егоров бэлиэтээтэ.
Мунньах түмүгэр Ил Дархан Айсен Николаев СӨ Үүнэр көлүөнэтин пуондата 2020 сыллааҕы соруктарын барытын толорбутун бэлиэтээтэ. 2021 сылга Саха сирин бырабыыталыстыбата Үүнэр көлүөнэ пуондатын кытта пуонда үлэтин-хамнаһын кэнсиэпсийэтин олоххо киллэрии курдук суолталаах соругу толоруохтаах, СӨ Билим дьоҕус академиятын үөрэнэр дьиэтин уонна Үүнэр көлүөнэ пааркатын курдук стратегиялаах эбийиэктэр тутууларын күүһүрдүөхтээх, ис хоһооннорун чочуйуохтаах, өрөспүүбүлүкэ 100 сылын туолуутун бэлиэтиир тэрээһиннэргэ үп-харчы булуохтаах.
Ил Дархан пуонда салалтатыгар 2020 сыллааҕы үтүө үлэтин иһин махтанна уонна кэлэр сылларга пуонда саҥа кэнсиэпсийэ чэрчитинэн үүнэр көлүөнэни иитиигэ уонна сайыннарыыга туһуламмыт сүҥкэн соруктарын барытын олоххо киллэриэ диэн эрэнэрин биллэрдэ.
Валерий Жондоров: Үүнэр көлүөнэ пуондатын кэнсиэпсийэтэ Саха сиригэр киһи хапытаалын сайдыытын олугун охсор
СӨ Үпкэ миниистирэ Валерий Жондоров СӨ Ил Дархана Айсен Николаев кыттыылаах мунньахха СӨ Үүнэр көлүөнэ тус сыаллаах пуондатын кэнсиэпсийэтин билиһиннэрбиттэрин кэннэ, бырайыак өрөспүүбүлүкэ социальнай-экэнэмиичэскэй этэҥҥэ буолуутугар суолтатын туһунан эттэ.
“Көстөрүн курдук, пуонда сыалын-соругун кыайа-хото тутар. Кэнсиэпсийэҕэ саамай сүрүнэ кэлэр сыллардааҕы үлэни-хамнаһы, сүрүн соруктарын толору көрдөрөр саҥа эркээйилэр охсуллубуттар. Мин генеральнай дириэктэр Владимир Анатольевич Егоров кэнсиэпсийэ олоххо киириитигэр туһуламмыт санааларын-көрүүлэрин кытта толору сөпсөһөбүн. Итиэннэ оҕону кыратыттан сайыннарыахха наада, онно ураты улахан болҕомто ууруллуохтаах диэн этиини өйүүбүн. Тоҕо диэтэххэ, ити барыта оҕо лиичинэс быһыытынан сайдыытын, ол эбэтэр уопсастыба бүттүүн үүнүүтүн, таһыма үрдээһинин акылаата буолар. Мин уһуйаан уонна оскуола үөрэхтээһинин хаачыстыбатын туһугар мэлдьи ыалдьабын, долгуйабын, үөрэҕирии ситимин сайыннарыахтаахпыт, иннибит диэки баран иһиэхтээхпит дии саныыбын. Ити чааһыгар Үүнэр көлүөнэ пуондата тумус, саҥаны киллэрээччи, атыттары батыһыннарааччы буолуоҕа”, – диэн Валерий Жондоров бэлиэтээтэ.
Кини кэнсиэпсийэ ырааҕы кыҥаан оҥоһуллубутун биһирээтэ. Кылгас кэм иһигэр бары таһымҥа күрэстэһэр кыахтаах үүнэр көлүөнэни иитэн таһаарыы – суолталаах сорук. Манна кэнсиэпсийэҕэ киирбит, чуолаан, билим чинчийиилэригэр олоҕурар “Оҕо аймах лабаратыарыйата” АНО-ну тэрийии, тутаах оруоллаах. Бу партнёрдары кытта хардарыта сибээһи олохтуурга туһуламмыт саамай сөптөөх хайысха. Билиҥҥи кэмҥэ аан дойдуга ити курдук сыһыаннаһыы улаханнык сыаналанар. Хампаанньалар ааттарын-суолларын оҥорууга, инвестицияҕа туһаайыллар бэлиитикэлэригэр социальнай эппиэтинэс, социальнай ваучер уонна экология инвестицията кырата суох оруоллаах буолаллар.
Санаттахха, Владимир Егоров СӨ Үүнэр көлүөнэ тус сыаллаах пуондатын 2032 сылы кыҥаан 2025 сылга диэри оҥоһуллубут үлэтин-хамнаһын саҥардыллыбыт кэнсиэпсийэтин билиһиннэрэригэр, бу бырайыак киһи хапытаалыгар тирэҕирэр билим-быраактыка чинчийиилэригэр олоҕуран оҥоһуллубутун бэлиэтээбитэ. Оттон чинчийиилэр киһи хапытаалын туһугар угуллар инвестиция көдьүүстээҕин туоһулууллар, ол иһигэр экэниэмикэҕэ эмиэ. Ол гынан баран, ити инвестиция оҕо кыратыгар оҥоһуллуохтаах. Тоҕо диэтэххэ, киһи киһи уонна лиичинэс быһыытынан сайдыытын олуга оҕо сааһыгар охсуллар.
Владимир Егоров пуонда өрөспүүбүлүкэ улуустарыгар ол сирдэргэ үлэлиир бөдөҥ хампаанньалар көмөлөрүнэн уонна өйөбүллэринэн оскуола оҕолоругар аналлаах инновация кииннэрин тиһигин тэрийэр былааннааҕын туһунан эппитэ.
“Партнёрдуу сибээспит, олоҕурбут кэмпитиэнсийэбит уонна кыахпыт-таһыммыт пуонда кэлэр сыллардааҕы соруктарын Саха сирин социальнай-экэнэмиичэскэй сайдыытын тосхолун кытта дьүөрэлииргэ төһүү күүс буолаллар. Пуонда үлэтэ-хамнаһа оҕо уонна ыччат духуобунай, айымньылаах уонна интеллектуальнай кыаҕын көхтөөхтүк сайыннарарга туһуланыа, көмө-тирэх буолуо, дьон-сэргэ туһугар судаарыстыба, биисинэс уонна социальнай партнёрдар кыахтарын-таһымнарын сомоҕолуо”, – диэбитэ кини.
