“КЫЫМ” хаһыат 2017 сыл бастакы аҥаарыгар сурутууга, ол эбэтэр лоп-курдук 4 сыл анараа өттүгэр, биһиги эрэдээксийэбит “хаһыаты 3 сыл устата тохтообокко суруппут дьон аата-суола Хотой Айыы Дьиэтин үйэлэргэ өлбөт-сүппэт Мэҥэ кинигэтигэр киирэн букатыннаахтык үйэтитиллиэ” диэн бачыым таһаарбыта.
Былаан быһыытынан, “хаһыат сурутуутуттан киирбит харчы 1 %-на Айыы Дьиэтин тутуутугар ууруллан иһэр” диэн буолбута. Биһиги ол кэм устата, хаһыат сурутуутуттан киирбит харчынан уонна үтүө санаалаах дьон көмөлөрүнэн, Дьоллоох Дьокуускай куорат киинигэр Айыы Дьиэтин тутан дьэндэтэн таһаарыахтаах этибит... Хаһыаты сурутан көмөлөспүт дьон аата ол Айыы Дьиэтин биир мааны холумтаныгар хараллан сытар Мэҥэ кинигэҕэ киириэхтээҕэ.
Дьэ, ол кэмтэн саҕалаан “Ситим” медиа-бөлөх, “Кыым” хаһыат эрэдээксийэлэрэ, Мария Христофорова быһаччы салалтатынан, Айыы Дьиэтин тутар сири көрдөһөн Дьокуускай куорат дьаһалтатыгар, СӨ Салалтатыгар суруйа, киирэ-тахса сатаан кэбиспиппит. Кэлин хаһан эрэ хаһыакка “ол хардары-таары ыыппыт-туппут сурукпут биир дьааһык буолан эрэ” диэн суруйбуппут баара. Дьиҥинэн, Дьокуускай куорат мээрэ да, СӨ салалтата да Дьокуускай куоракка Айыы Дьиэтин тутары утарбаттар, онно көмөлөһөргө бэлэмнэрин биллэрэр этилэр эрээри, сир көстөн быстыбатаҕа. Холобур, СӨ салалтата ол кэмҥэ даҕаны, сүнньүнэн, “Саха өрөспүүбүлүкэтэ тэриллибитэ 100 сылыгар Айыы Дьиэтин тутуутун боппуруоһа быһаара сатыахпыт” диирэ.
Айыы Дьиэтин тутуутугар үлэлэһэ сылдьан, үүт-үкчү биһиги курдук Айыы Дьиэтин тутуутугар турунан үлэлии сылдьар хас да бөлөҕү кытта сибээстэспиппит. “Ким эмэ бастаан сир булла да, бары онно кыттыһан үлэлээн барабыт. Бары да сахабыт дьонун туһа диэн үлэлии сылдьар дьон буоллахпыт...” диэн дуогабардаах этибит.
Ону таһынан, Айыы Дьиэтин тутуутугар миэстэ булуутунан хас да киэҥник биллэр чааһынай урбаанньыт ылсан туран көмөлөспүттэрин умнууга хаалларар сыыһа буолуо. Хас да сиргэ миэстэ көстүбүтэ эрээри, куорат кииниттэн тэйиччи этилэр.
2020 с. бастакы аҥаарын түмүгүнэн, Үс сыл устата “Кыым” хаһыаты тиһигин быспакка суруппут дьон ахсааннара 5800 кэриҥэ буолбута быһаарыллыбыта. Бэрт элбэх киһи үс сыл устата утумнаахтык сурутан баран, биир-икки сезоҥҥа умнан дуу, атын туох эрэ төрүөтүнэн дуу, көтүтэн кэбиспиттэрэ биллибитэ. Ону тэҥэ, сорох дьон хаһыаты аадырыстарын уларыта сылдьан суруппуттара учуокка хабыллыбакка хаалбыта.
Ааҕааччыларбытыгар санаттахха, ити этиллибит үс сыл устата, дьиҥинэн, “аһара элбэх харчы мунньуллубута” диир кыах суох. Ол эрээри, үлэни саҕаланыырга сөп суума баар буолбута...
Бэҕэһээ, ахсынньы 24 күнүгэр, СӨ Ил Дархана Ил Түмэҥҥэ анал туһаайыытыгар Туймаада туонатыгар Айыы Дьиэтин (Саха норуотун Духуобунай киинэ) тутуллуохтааҕын туһунан этиитин бары үөрэ иһиттибит.
Бу үтүө, саха норуотун олоҕор-дьаһаҕар бэрт улахан суолталаах дьаһал ылылларыгар “Кыым” хаһыат биллэр-көстөр кылаатын киллэрбититтэн улаханнык үөрдүбүт.
