Оҕолонууну өйүүр, нэһилиэнньэни элбэтэр туһугар араас суол дьикти-дьиибэ ньымалар туттуллаллара. Биһиги дьолбутугар, оҕолонуу билигин судаарыстыба суотугар өйөнөр.

Сулумахтан нолуок тутан

Оттон сэбиэскэй саҕана “холостуой нолуога” диэни киллэрэ сылдьыбыттарын санатан ааһар тоҕоостоох. Бэйэтин кэмигэр наада курдук этэ дииллэр. «О налоге на холостяков, одиноких и бездетных граждан СССР» диэн, 1941 сыл сэтинньи 21 к. ССРС Үрдүкү Сэбиэтин Ыйааҕа тахсыбыт. Онно олоҕуран, сулумах сылдьар уонна ыал буолан баран оҕоломмот 20 сааһыттан 50 сааһыгар диэри эр дьон, 20 сааһыттан 45 сааһыгар диэри дьахталлар оҕолоро суоҕун иһин нолуок төлөөхтүүллэрэ. Арай ити нолуоктан босхолоноллоро: байыаннай сулууспалаахтар, кинилэр ойохторо; орто уонна үрдүк үөрэх кыһатыгар үөрэнэр уолан – 25 сааһыгар, кэрэ аҥаар – 23 сааһын туолуор диэри; биэнсийэлээхтэр уонна доруобуйаларын туругунан кыайан оҕоломмот, оҕолоноллоро бобуулаах ыаллар (ону кэрэһилиир быраас хамыыһыйатын быһаарыыта ирдэнэрэ). Кээмэйэ хамнастан тутулуктааҕа:

- 150 солк. тиийбэт хамнастаах оробуочайтан, сулууспалаахтан ыйга – 5 солк. туталлара;

- оттон хамнастара 150 солк. үрдүк түгэнигэр – хамнас 5 %;

- литератордартан уонна ускуустуба үлэһиттэриттэн – хамнас 5 %;

- подоходнай нолуоктаахтартан – дохуот 5%;

- холкуостаахтар уонна биирдиилээн бааһынай хаһаайыстыбалаахтар — сылга 100 солк. ;

Кэлин подоходнай нолуок төлөөччүлэртэн дохуот 6 %-на тутуллар буолбута. Холкуостаахтар уонна тыа хаһаайыстыбатын нолуогун төлөөччүлэр оҕото суох түгэннэригэр сылга 150 солк. төлүүллэрэ. Оҕолоохторго кытта киирбит, биир сылга: 1 оҕолоох – 50 солк., 2 оҕолоох 25 солк. төлүүрэ. Байыаннайдарга кимнээх киирэллэрэ чопчуламмыт. Орто уонна үрдүк үөрэх кыһатыгар үөрэнээччилэр эр киһи, дьахтар буолалларыттан тутулуга суох 25-тэригэр диэри босхолонор буолбуттар. 1-кы, 2-с гр инбэлииттэр уонна Сэбиэскэй Сойуус Дьоруойдара уонна Албан Аат 3 ист. уордьанынан наҕараадаламмыт дьон босхоломмуттар. Тиһэх уларыйыы 1984 с. киирбитэ. 1992 с. бу нолуогу тохтоппуттара. Билигин эмиэ маннык нолуогу туруорсааччылар баар буолан эрэллэр.

Манна сыһыаран эттэххэ, хат, элбэх оҕолоох уонна соҕотох ийэлэргэ судаарыстыба көмөтүн улаатыннарар туһунан ыйаах 08.06.1944 с. тахсыбыта. “Дьоруой Ийэ” бэлиэ, “Ийэ албан аата” уордьан уонна “Ийэ буолуу мэтээлэ” олохтоммуттара.

Оҕону түһэртэриини бобон

Демографияны тупсараары 1936 с. оҕону түһэртэрэри хааччахтыыр уураах тахса сылдьыбыттаах. Толору аата "Оҕону түһэртэриини бобор, оҕоломмуттарга көрүллэр көмөнү улаатыннарар, элбэх оҕолоохторго судаарыстыба көмөтүн тэрийэр, төрүүр дьиэ ситимин улаатыннарар, элимиэни төлөөбөт буолуу иһин холуобунай эппиэтинэһи үрдэтии уонна арахсыы сокуонугар кэккэ уларыйыыны киллэрии туһунан” диэн. Доруобуйа эрэ туругунан аборт көҥүллэнэрэ. Оҕо үөскээбэтигэр көмөлөөх сириэстибэлэр суохтарына, аан бастаан, кырдьык-хордьук, көмөлөспүт курдук буолан испит. Онтон салгыы оҕону кистээн түһэртэрии омсолоох содула биллэн, төттөрү дьайыыламмыт. Онон 1955 с. уурааҕы көтүрбүттэр.