ЫТЫКТАБЫЛЛААХ ААҔААЧЧЫЛАР!
Дойдубут 3 сыллаах кэлэр бүддьүөтүгэр стратегическай суолталаах көҕүлээһиннэри олоххо киллэриигэ Сахабыт сирин бырабыыталыстыбата “Передовые инженерные школы” диэннэри тэрийиигэ 40,8 млрд солк. көрбүт. Дьиҥэ, каадыры үүннэриигэ маннык инженернэй оскуолалар баар буолаллара – бэрт. Тоҕо диэтэххэ, сырьену хостооһун үрдүк таһымҥа тахсан, экэниэмикэ биир балысханнык сайдар секторын тэрийиигэ туһуламмыт. Эһиил 4,7 млрд солк. судаарыстыбаннай хампаанньаларга инники күөҥҥэ сылдьар инженернэй оскуолалары сайыннаралларыгар диэн ыытыахтаахтар. 2023 с. – 10,7, оттон 2024 с. – 18,7 млрд солк. биэриэхтээхтэр. Инньэ гынан, 2024 с. дойдуга 30 инники күөҥҥэ сылдьар инженернэй оскуола баар буолуохтаах. Ол эбэтэр, бөдөҥ корпорациялар ити тэрийбит оскуолаларыгар үөрэнээччини уһуйан, бэйэлэрин каадырдарын бэйэлэрэ үүннэрэн таһаарыахтаахтар. Биһиги өрөспүүбүлүкэбитигэр маннык уопуту энэргиэтиктэр, “Саха сирин тимир суоллара”, “Роснефть” уо.д.а. анал кылаастары аһарынан эрэ муҥурдаммакка, кыахтаах тэрилтэлэр эмиэ анал инжиниринговай оскуолалары улуустарга арыйан эбэтэр Шамаев лиссиэйин курдук сайдыылаах оскуолалары толору өйөөн, үлэни күүскэ ыытыахтаахтар. Манна диэн эттэххэ, аан дойдуга биллэр лиссиэйбит уопсай дьиэтин тутуута кэм да быһаарылла илик. Санаттахха, бу лиссиэйгэ үксэ улуустартан кэлбит оҕолор тэхиниичэскэй хайысхалаах орто үөрэҕи баһылыыллар, онтон дойду бастыҥ үөрэҕин кыһаларыгар талыллан киирэллэр. Маннык инженернэй оскуолалары тэрийии олоххо киириитэ хайдах буолуоҕа өйдөммөт курдук. Кинилэр туох ис хоһоонноох буолаллара, манна кимнээх, хайдах киирэн үөрэнэллэрэ, уопсайынан, ити үлүгэр үптэн эрэгийиэннэргэ төһөнү тиксэрэллэрэ биллибэт, чуолкайдамматах курдук. Биһиги өрөспүүбүлүкэбит онто да суох хостуур тэрилтэлэргэ улахан нолуок чэпчэтиилэрин оҥорор. Бу саас дьокутааттар бырабыыталыстыба чааһыгар сир баайын хостуур тэрилтэлэргэ көрүллэр нолуок чэпчэтиилэрэ төһө көдьүүстээҕин туруорсубуппут. Онуоха 2019 с. “Таас-Үрэх Нефтегазодобыча” нолуок чэпчэтиититтэн 3,3 млрд солк. ылбыта этиллибитэ. Хампаанньа ол харчынан 23 скважинаны үүттээбит, хостооһуну 37 бырыһыан улаатыннарбыт уонна баара-суоҕа 150 эрэ олохтооҕу үлэҕэ ылбыт. Билигин “СӨ нолуок бэлиитикэтин туһунан” саҥа сокуонун барылыгар баай-дуол нолуогар кыра ыстаапка оннугар нолуок чэпчэтиилэрин биэрээри гыналлар. 2022-2024 сс. хампаанньа баай-дуол нолуогун төлүүртэн толору босхолонор, 2025 с. нолуок 91 %-ҥа, 2026 с. – 82 %-ҥа диэри чэпчиир. Оттон боростуой урбаанньыттарга баай-дуол нолуогар 2 % ыстаапканы туһанарга этиллэр. Сокуон барыла буолаары турар сиэссийэҕэ көрүллүөхтээх.
Сэтинньи 30 күнүгэр Ил Түмэн уочараттаах сиэссийэтэ ыытыллыахтаах. Онно кэлэр бүддьүөт ылыныллыахтаах, инники олохпутугар суолталаах боппуруостар дьүүллэһиллиэхтээхтэр.
* * *
Ааспыкка “Тыа сирэ уонна хамсык: тугу гынабыт?” диэн Төгүрүк остуолбутугар кислород концентрата тиийбэтин туһунан эмиэ этиллибитэ. Соторутааҕыта дойду бырабыыталыстыбата резервэ пуондатыттан эрэгийиэннэри кислородунан хааччыйыыга диэн уопсайа 5 млрд тахса солк. көрдө Ол харчыттан Саха сиригэр баара-суоҕа 33,063 мөл. солк. эрэ көрөр буолбуттар. Били, премьер А.В. Тарасенко балыыһаҕа сытар хоруоналаабыт ыарыһахтары кислородунан хааччыйыыны тэрийбэтэҕин иһин мөҕүллүбүт буруйун итиччэ кыра харчынан быьаарыллыбата чахчы. Арааһа итиччэ 5 млрд солк. тухары биһиги бырабыыталыстыбабыт мөлтөхтүк туруорсубута, ону таһынан бэйэ да кыаҕынан күүскэ тэрийбэтэҕэ көстөн кэллэ.
Өрөспүүбүлүкэҕэ хамсыгы утары быһыыны биэрии салҕанар. Бу ыарыыны быһыы эрэ кыайар кыахтааҕын өссө төгүл санатабын. Этэҥҥэ буолуҥ!
Бар дьон дьокутаата
Мария Христофорова.
