СӨ Үүнэр көлүөнэ тус сыаллаах пуондатын кытары бииргэ үлэлэһии – АЛРОСА аһымал үлэтигэр муҥутуур киэҥ хабааннаах хайысхалартан биирдэстэрэ. «Үүнэр көлүөнэ паарката» бырайыагы олоххо киллэрэр соруктаах. Ол быһыытынан, СӨ Үүнэр көлүөнэ тус сыаллаах пуондата «Саха сирин эдэр олохтоохторо» РРЦ уонна СӨ Национальнай бибилэтиэкэтин кытары бииргэ үлэлиир туһунан сөбүлэҥҥэ илии баттастылар. Ол үөрүүлээх сиэрэ-туома бу күннэргэ «Арассыыйа – мин устуоруйам» устуоруйа пааркатын «Тымныы.NET» технологическай бэстибээл былаһааккатыгар буолла.
Өрүттэр «Үүнэр көлүөнэ паарката» бырайыагы олоххо киллэрэргэ хайысхаламмыт дьаһаллары бэлэмниир уонна ыытыы боппуруостарыгар уонна холбоһуктаах үлэни сырдатыыны сүрүннүүргэ бииргэ үлэлиэхтэрэ. Паарка Дьокуускай куорат 79-с кыбартаалыгар: Ойуунускай, Петровскай, Белинскэй уонна Каландаришвили уулуссалар быһа охсуһууларыгар баар 2,4 гаалаах сиргэ тутуллуоҕа.
Эбийиэги СӨ Үүнэр көлүөнэ тус сыаллаах пуондата АЛРОСА хампаанньа кинилэргэ ыытар үбүн суотугар туттарар. Бырайыак уопсай суумата – 1,5 миллиард солкуобай. Бу – эрэгийиэн ураты килиимэтин учуоттаан оҥоһуллар, сылы эргиччи үлэлиир бастакы аһаҕас туона буолуоҕа. Бырайыак үүнэр көлүөнэ туһалаахтык сынньанарыгар, айарыгар-тутарыгар, духуобунай уонна эт-хаан өттүнэн сайдарыгар усулуобуйаны хааччыйар экосистиэмэни оҥорор хайысхалаах буолар. Стратегическай суолталаах бырайыак. СӨ Ил Дархана Айсен Николаев сорудаҕынан, СӨ Үүнэр көлүөнэ тус сыаллаах пуонда кэтээн көрүүтүнэн тутуллар.
Пуонда генеральнай дириэктэрэ Владимир Егоров бэстибээл кыттыылаахтарыгар Паарка архитектуратын, ис бараанын бырайыагын сиһилии билиһиннэрдэ. «Эбийиэги үлэҕэ киллэрии 2025 сылга былааннанар уонна тутулла турар кэмигэр биһиги номнуо үөрэнээччилэри анаан толкуйдаммыт үөрэх бырагыраамаларынан үөрэттэрэн барабыт. Оскуолалар, биисинэс-акселератордар, урбааҥҥа, медиаҕа, ас-үөл индустриятыгар сыһыаннаах куурустар ыытыллаллар. Паарка киһи сайдарыгар көмөлөөх үөрэхтээһин эйгэтэ, улахан кластер буолуоҕа. Манна тэрилтэлэр араас хабааннаах тэрээһиннэри, дьарыктары – ол иһигэр IT-технологиялары туһанан, креативнай индустрия араас хайысхаларыгар – ыытар кыахтаныахтара. Билигин оҕолор сайдалларыгар инвестиция уган, биһиги эрэгийиэн креативнай экэниэмикэтигэр бөҕө акылааты уурабыт», – диэн Владимир Егоров кэпсээтэ.
Паарка сирэ-уота чуумпу, оонньуур уонна актыыбынай зоналарга арахсарын бэлиэтиир тоҕоостоох. Аттыгар 90-тан тахса миэстэлээх массыынаны туруорар сирэ көрүлүннэ. Улахан болҕомто паарканы көҕөрдүүгэ уурбуттар. Ол курдук, 200-чэ маһы уонна 4 000-тан тахса сэппэрээги олордуохтаахтар. Паарка зоналарынан арааран, килиимэти уларытыы (коррекциялааһын) аан бастаан туһаныллыаҕа. Бу инновациялаах бырайыак архитектураны бырайыактыыр салаатыгар кэккэ кэскиллээх наҕараадалары ылла. Ол иһигэр, эбийиэк Architectural Review Future Project Awards 2021 аан дойдутааҕы бириэмийэ «Уопсастыбаннай уонна гражданскай тутуу» номинациятыгар кыайыылаах үрдүк аатын ылла.
«Үүнэр көлүөнэ паарката – биһиги өрөспүүбүлүкэбит инники кэскилэ. Бибилэтиэкэ кэнсиэпсийэтин оҥорууга бииргэ үлэлэһии биһиги бүттүүн үлэбитин-хамнаспытын, Национальнай бибилэтиэкэ уонна өрөспүүбүлүкэ бибилэтиэкэлэрин кэнсиэпсийэтин төрдүттэн дириҥник уонна киэҥ хабааннаахтык көрөрбүтүгэр бигэ тирэх буолла. Бибилэтиэкэлэри сайыннарыы көрүҥнэрин хаттаан көрдүбүт, аан дойду уопутун үөрэттибит, хас да социологическай чинчийиини ыыттыбыт. Биһиги бу билиибитин барытын Үүнэр көлүөнэ пуондатын кытары үллэһиннибит. Билигин кинилэр салайыыларынан үүнэр көлүөнэ пааркатын сөҕүмэр кэнсиэпсийэтин көрөбүт. 2025 сылга пааркаҕа Free Library диэн кэлэр кэм бибилэтиэкэтин арыйыахпыт. Паарканы кытта үлэлиэхпит, тэҥҥэ сайдыахпыт», – диэн Национальнай бибилэтиэкэ дириэктэрэ Саргылаана Максимова былааннарын үллэһиннэ.
«Бибилэтиэкэ соруга – иһитиннэрии өттүнэн тэҥэ суох буолууну тэҥнээһин уонна нэһилиэнньэ бары араҥата үрдүк түмүктэри ситиһэр кыахтанарыгар көмөлөһүү, бэйэ өрөспүүбүлүкэтигэр туһалыыр кыаҕы биэрии буолар. Маныаха биһиги Үүнэр көлүөнэ пааркатын уонна бибилэтиэкэлэр уопсастыбаларын санаата сөп түбэһэрин көрөбүт. Биһиги төрөппүттэр оҕолорун кытары тэҥҥэ сайдар, билиини тэҥҥэ ылар эйгэлэрин тэрийэр соруктаахпыт. Национальнай бибилэтиэкэ кэлэктиибэ манна көхтөөхтүк кыттар. Биһиги бу бииргэ үлэлэһииттэн элбэҕи эрэнэ күүтэбит!» – диэн Култуура уонна духуобунай сайдыы миниистирин солбуйааччы Владислав Левочкин эттэ.
Үүнэр көлүөнэ тус сыаллаах пуондата паарка ис хоһоонун кэҥэтэр үлэтин салгыы ыытар. Сонун эбийиэк тустаах пуонда 2021-2023 сылларга «Кэлэр кэскил туһугар» тус сыаллаах бырагырааматынан, АЛРОСА үбүн суотугар 2025 сылга диэри тутуллар.
«Өрөспүүбүлүкэ маннык бөдөҥ, инновациялаах бырайыагар бииргэ үлэлэһэр кыах биһиэхэ бэриллибитэ улаханнык көҕүлүүр. Анаабыт курдук бу күннэргэ уопсай уонна эбии үөрэхтээһини интеграциялыыр соруктаах дойду уонна өрөспүүбүлүкэ салалтатын саҥа ыйаахтара таҕыстылар. Ол иһин биһиэхэ бу сөбүлэҥи түһэрсии – улахан дьоһуннаах хайысхаҕа өссө биир киэҥ хардыы», – диэн «Саха сирин эдэр олохтоохторо» РРЦ дириэктэрэ Варвара Васильева кэпсээтэ.
КЫЛГАС Ыспыраапка:
2012-2020 сылларга АЛРОСА үбүн суотугар 39 эбийиэк, ол иһигэр үөрэх – 8, успуорт – 10, култуура уонна духуобунай сайдыы 4 эбийиэктэрэ, 4 балыыһа, доруобуйаны чөлүгэр түһэрэр 4 киин, 3 олорор дьиэ үбүлэннилэр уонна 150-тан тахса улахан социальнай бырайыак олоххо киирдэ.
Билигин АЛРОСА үбүнэн Бороҕон сэлиэнньэтигэр В.В. Никифоров-Күлүмнүүр аатынан Култуура киинэ, Нам сэлиэнньэтигэр Култуура уонна духуобунай сайдыы дыбарыаһа уо.д.а. социальнай эбийиэктэр тутуллаллар. АЛРОСА уонна СӨ Үүнэр көлүөнэ тус сыаллаах пуондатын кытары бииргэ үлэлиир туһунан сөбүлэһии аан бастаан 1993 сыллаахха ылыллыбыта. 2016-2020 сылларга АЛРОСА-тан киирбит сүрүн үп-харчы «Кэлэр кэскил туһугар» пуонда 5 сыллаах тус сыаллаах бырагырааматын олоххо киллэрэргэ ыытыллыбыта. Ону тэҥэ, 2019 сылтан АЛРОСА пуонда нөҥүө Бүлүү бөлөх улуустарын экологиятын уонна ити сирдэргэ олорор нэһилиэнньэ доруобуйатын туругар ыытыллар биир кэлим билим чинчийиилэри үбүлүүр. 2011 сылтан АЛРОСА социальнай соруктары быһаарарга анаан, пуондаҕа 7,176 миллиард солкуобайы биэрдэ.
