Саха ыччатын ньиэп-гаас эйгэтигэр тоҕо сыһыарбаппыт?

«РНГ» - «Роснефть» биир кыахтаах самалык тэрилтэтинэн буолар. Ньиэби эрэ буолбакка, гаас саппаастарын эмиэ тургутар, хостуур былаана киэҥ. Таас-Yрэхтэн Бүлүү муоратыгар диэри сирдэргэ лиссиэнсийэ ылбыта ыраатта.

Быйыл муус устар 10 күнүгэр «РНГ» Мииринэй куоратыгар офис аспыта. Ол иннигэр Таас-Yрэх сэлиэнньэтин аттыгар улахан база, баахта «куоратын» туттарбыта. Сайдыылара, тиэхиньикэлэрин эгэлгэтэ – дьоhун. Спутниктан Интернеттэрэ, «Мегафон», «МТС», «Скайп», ресивердэр уонна «транковай» сибээс, омук ДЭСтэриттэн уотунан хааччыллыы - кинилэргэ барыта баар.

Билигин «РНГ» хотугу учаастагар улахан бырамыысыланнай ситим тутуллар. Ол тутуутугар, быйыл сайын «материктан» устудьуоннар үлэлии кэлиэхтээхтэр.

Олору биир ыйга 50 тыhыынча солк. хамнастыыбыт дииллэр. Дьэ сити! Бэл устудьуоннар манна хамнастаналлар!

Уопсайынан, саха дьоно хаhан уhуктан хамсаныахпытыгар диэри, «арыылаах-сыалаах, килиэптээх», ордук табыгастаах миэстэлэри кэлии дьон хайы-сах үллэстэн бүттүлэр.

Мииринэйтэн Таас-Yрэххэ (170 биэрэстэ ыраах) вахтовкаларынан Мииринэй оройуонун олохтоохторуттан хомуллубут баахта тиэллэр. Кинилэр ортолоругар биир да саханы харахтаабаккын.

Хата били урууларбыт киргиистэр, бүрээттэр куруук бааллар.

«РНГҕа («Восточный блок Средне-Ботуобиинского месторождения нефти и газа») үлэлии Иркутскайтан, Новосибирскайтан кытары кэлэллэр.

Ньиэп-гаас бырамыысалыннаһа Мииринэй оройуонун тилийбитин туhунан балачча суруйбахтаатым. Сиэрэ суох улааппыт уонна кэскили тосхоппот Дьокуускайтан үлэтэ суох эдэр сахалар манна кэлэн бэйэлэрин холоннуннар, хамнастанныннар диэн.

Хомойуох иhин, ньиэп-гаас салаатыгар  биир-икки эрэ саха баар буолааччы.   Дураhыйбаттар, дьулуспаттар. Син-биир кыаллыбат дьыала диэн суос бэринэн кэбиhэллэр.  

Саха сиригэр ньиэп-гаас сайдыытын үктэллэрэ хайдах эрэ норуоппутугар букатын сатала суох барар. Холобур, быйыл «РНГ» Мииринэй куоратыгар бакаансыйа дьаарбанкатыгар кыттыбыта. Онно сылдьаммын биир да саха киhитин булбакка, бэркиhээн кэлбитим.

Ол оннугар, тэрээhин буола турар миэстэтигэр – Дьарыктаах буолуу Киинигэр, Бүрээтийэттэн, Кыргызстантан кэлбит дьон тобус-толорулара.

«РНГ» билигин олохтоох дьону үлэлэтэбин диэн биллэрэр.

Балтараа тыhыынча киhи бу тэрилтэ тус бэйэтин састаабыгар («Основной состав») бэдэрээттээх уонна аутсорсинг тэрилтэлэригэр үлэлииллэр.

Ньиэпкэ-гааска үлэлии барар саха киhитин идэтийиитэ барсыбат түгэнигэр, оҥорон таһаарыыны хааччыйыы эйгэтигэр – «Кладовщик», «Горничнай», «Харабыл», «Куукуна оробуочайа», «Ас астааччы», «Муоста сууйааччы», «Быраас», «Биэлсэр», «Медсиэстэрэ», «Уопсай комендана», «Вахтер», «Эколог», «Лаборант», «Территорияны ыраастааччы», «Прачечнай маастара», «Тырахтарыыс», «Болуотунньук», «Элиэктрик», «Сантехник», «Сыбаарсык», «Ойууру солооччу» бакаансыйалара бааллара. Саамай үчүгэй идэлэри кэлии дьон үлүмнэhэн ыла охсубуттара.        

Биир эрэ күн буолбут дьаарбаҥкаҕа Мииринэйтэн 100-чэ киhи «РНГга» ылыллыбыта.

Саха сиригэр баар ньиэп-гаас бырамыысалыннаһа атын эрэгийиэннэртэн, судаарыстыбалартан манна быстах кэмнэргэ кэлбит дьон туругуралларын, байалларын туhугар үлэлиир курдук.Арассыыйа сокуонун чэрчитинэн, үлэлиир быраап барыбытыгар баар буолуохтаах этэ дии.

Оттон хамнас эмиэ араастаах эбит.

Ньиэпкэ-гааска идэтийиилээх дьон 100-150 тыһ. солк. холкутук ылаллар.

Холобур, билигин «РНГ» тэрилтэтигэр, геологынан, маастарынан, операторынан, ньиэп хостуур скважиналар, энергоучаастак аттыларыгар быhаччы үлэлииргэ сорунар дьоҥҥо 170-217 тыhыынча солк. төлүүргэ бэлэммит диэн биллэрэллэр.

Ол эрээри, биhиги дьоммут идэтийиилэрэ суох буолан хаалар.Аны туран, манна үлэҕэ киирэргэ 3-4 сыл ньиэп-гаас салаатыгар үлэлээбит дастабырыанньалаах буолуохтааххын. Тоҕо эрэ, биһиги дьоммут “биһиэхэ атыттардааҕар син биир кыра харчыны биэриэхтэрэ” диэн сэрэхэдийэр, куттанар курдук буолаллар.

Мииринэй оройуонун дьаhалтата ньиэптэри кытары ыкса үлэлиибин диэн араас хабааннаах мунньахтарга «сылайбакка» иhитиннэрэр. Мииринэй сиригэр баар 9 ньиэп-гаас тэрилтэтин (балар атын эрэгэйиэннэргэ нолуок төлүүллэр) үлэлэрин, ситиhиилэрин, кэскилин туhунан отчуоттарыгар дэлэй. Ол эрээри бу тэрилтэлэртэн үп-харчы Мииринэй оройуонун хааhынатыгар киириитэ букатын сэмэй.

Тус бэйэбин, атын боппуруос долгутар.

Саха дьонун ньиэпкэ уонна гааска үлэлэтиини түргэтитэр кэм кэллэ диэн.

Итиннэ бырабыытылыстыбабыт күүскэ ылсан үлэлии илик. Маннык улахан суолталаах бырамыысыланнаска олохтоох эспиэрдэрбит суохтар.Ньиэп-гаас тэрилтэлэрэ Саха сиригэр үлэлииллэрин, экологиябытыгар дьайалларын да быhыытынан, тыа дьонун, Дьокуускай аата-ахсаана суох эдэр ыччатын үлэлэтэллэрин ситиhиэххэ наада этэ. Хомойуох иhин, онтубут сатаммат.Истэр тухары ыччаппыт Дьокуускайга дьулуhар. Арыый да сытыылар – Москуба, Питер, Новосибирскай диэки, кый ыраахха талаhаллар. Турист курдук олороору.Ким суотугар? Кыра хамнастаах чугас дьонун суотугар!Саха ыччата ньиэп-гаас эйгэтигэр кимиилээхтик киирэн, байылыаттык олорорун, туhалаахтык үлэлиирин туhугар туох да дуоннаах дьыала ситиhиллибэтэ. Ити баар дьыала.

Станислав Алексеев, Мииринэй куорат.