Күндү киһибит өрүү биһигини кытта

Олоҕун сыллара: 14.11.1941 - 07.04.2022

Подробности

Эдьиийдээтэр эдьиийбит,  күн күбэй ийэ, тапталлаах эбэ, хос эбэ, «Сэрии сылларын оҕото», «Үлэ бэтэрээнэ”, “СӨ Ытык Сүбэтэ, СӨ Бочуоттаах старейшината» бэлиэлэрдээх, Аар Айыы итэҕэлин алгысчыта, киэҥ түһүлгэлээх норуот эмчитэ, ЮНЕСКО Норуот мэдиссиинэтин Аан дойдутааҕы ассоциациятын маҕыыстыра, Улуу Айыы ойууна Владимир Алексеевич Кондаков  бастыҥ үөрэнээччитэ Дария Дмитриевна Аммосова ыарахан ыарыыттан Орто дойду олоҕуттан букатыннаахтык барбыта муус устар 7 күнүгэр биир сылын туолар.

Эдьиийим Дария, ыал улахан оҕото буолан, кыра сааһыттан үлэҕэ эриллэн улааппыта. Ийэбит Дашаны оҕо сылдьан, ырыган да буоллар, сүрдээх  тэтиэнэх оҕо этэ диирэ. Оскуолаҕа сылдьан хайыһардыырын, ыллыырын, хоһоон ааҕарын сөбүлүүрэ. “Үп техникумугар үөрэнэ сылдьан, кэргэн тахсан, ыал буолан, түөрт оҕоҕо күн сирин көрдөрөн, биэнсийэҕэ тахсыар диэри олорбут, үлэлээбит Курбуһаҕын түөлбэтин, дьонун-сэргэтин олус күндүтүк-истиҥник саныыра” диэн ахтар балта Клара Дмитриевна.

“Пуобар диэн мээнэ киһи санаммат ыарахан үлэтигэр бэрт уһуннук бииргэ үлэлээбиппит. Маһынан оттуллар оһохтоох буолан, үлэбитигэр сарсыарда 5 чааска кэлэрбит, усулуобуйабыт наһаа уустук этэ. Дария өрүү күлэ-үөрэ, санаабытын өрө көтөҕө сылдьааччы, элэккэй майгылааҕа”, – диэн саныыр бииргэ пуобардаабыт үөлээннээҕэ Екатерина Николаевна Окоемова.

Дьокуускайга норуот эмчиттэрин үөрэтэр куурустар аһыллан эрэллэрин истэннэр, ийэлээх аҕата онно үөрэттэрэ ыыппыттара. Дария  бу куурустарга сыратын-сылбатын биэрэн туран дьарыгыран, үөрэнэн, сылтан сыл сүҥкэннээх талаана аһыллан, айылҕаттан айдарыылаах норуот эмчитэ буола үүнэн-сайдан тахсыбыта.  

“Норуот Эмчиттэрин сойууһун чилиэнэ Дария Дмитриевна эмтиир, өтө көрөр дьоҕурунан 11 кылааннаах норуот эмчитин аатын ылыан ылбыта. Кини күүстээх алгыстааҕа. Ыраах айаҥҥа барарбар киниэхэ алҕаттардахпына, айаным-сырыым табыллара”, – диэн ахтар Аар Айыы итэҕэлин алгысчыт эмчитэ Алиса Михайловна Иннокентьева.

В.А. Кондаков аатынан  СӨ Норуот эмчиттэрин ассоциациятын сэкирэтээрэ Тамара Тимофеевна Тимофеева ахтыыта:

– Дария Дмитриевна  ассоциацияҕа үлэлии кэлиэҕиттэн Айыы ойууна Владимир Алексеевич Кондаковка тарбахха баттанар улахан эмчитэ, көмөлөһөөччүтэ буолбута.

 Дария араас тэрилэ, тыла-өһө, дьону кытта кэпсэтэрэ, туттара-хаптара барыта орун оннугар, лоп бааччы буолааччы. Эмтиирин көрөр өссө дьикти. Арай көрөн олордоххо, ыарыһаҕы кытары күлэ-үөрэ кэпсэтэр, имэрийэр-томоруйар, ол түмүгэр ыарыһах доруобуйатын туругун,  туохтан айгыраабытын билэр, дьэ уонна ону хайдах эмтэниэхтээҕин быһаарар. Ардыгар ыарыһах дьиэтин-уотун, дьарыгын туһунан чопчу кэпсээн соһутара, сөхтөрөрө. Ити барыта ыарыһах кинини итэҕэйиэхтээҕэр, киниэхэ эрэнэн эмтэннэҕинэ, доруобуйата чөлүгэр түһүөхтээҕэр эрэли үөскэтэрэ. Ол да иһин ыарыһахтар кини имигэс илиитинэн массаастанан,  дьиэлэригэр бэйэлэрэ хайдах массаастаныахтаахтарын үөрэттэрэн, махтанан, чэпчээн, үөрэн-көтөн бараллара.

Соло буллар эрэ “Добун халлаан быыһын сэгэтэн» диэн учууталын кинигэтин ааҕара. Элбэҕи толкуйдуура, ырытара, санаатын үллэстэрэ. Кыайан хаампат, тимэхтэрин да кыайан тимэхтэммэт ыарыһахтар кэлэн, үтүөрэн бараллара.

Сүтүктээхтэр кэлэллэрэ. Сүтүгү көрдүүрү В.А. Кондаков Дария Дмитриевнаҕа эрэ көҥүллүүрэ. Төһөлөөх элбэх киһиэхэ сүтүктэрин булларан үөрдүбүтэ, арыгыттан босхолоон   сиэрдээх  олоххо төнүннэрбитэ  буолуой.

Кини эмтэнэ кэлбит дьонун билиҥҥи эрэ туруктарын буолбакка, хаһан ыалдьа сылдьыбыттарын, тугунан эмтэммиттэрин, ааспыты көрөр биир ураты дьоҕурдааҕа.

Мин кинини кытары Сунтаарынан, Куокунунан, Кириэстээҕинэн сылдьыспытым. Онно биир маннык түбэлтэни өйдөөн хаалбыттаахпын.  Эмтэнээччититтэн ыйытар: «Урут кимиэхэ эмтэнэ сылдьыбыккыный?” Киһитэ кимиэхэ да эмтэммэтэҕим диир. Салгыы эмтии олорон: «Тоҕо мэлдьэһэҕин, улахан эмчит суолун көрөбүн дии», – диэбитигэр киһитэ наһаа соһуйда уонна, кырдьык, олох өрдөөҕүтэ эмтэнэ сылдьыбытын билиммитэ.

Аны  дьиэни, хотону ыраастыырыгар, алгыырыгар сылдьыспытым уонна бу сүрдээх уустук уонна эппиэтинэстээх дьарык буоларын итэҕэйбитим.

Дария Дмитриевна норуот эмтээһинин биир дьикти уустук, элбэх кистэлэҥнээх ньыманы – сүллэрдээһини – баһылаан үлэтигэр туттубута. Бу ньымаҕа үөрэнээччилэриттэн Тааттаттан төрүттээх Марина Петровна Попованы-Уйгуну талан ылан уһуйбута, такайбыта. Утум салҕанар.

Кини, ханна да сырыттар,  В.А. Кондаков аатын үрдүктүк тутара уонна кини оскуолатыгар үөрэнэн, айылҕаттан бэриллибит дьоҕурун сайыннарбытын өрүү махтанан кэпсиирэ.

Дария Дмитриевна туһунан Сунтаартан  В.А. Кондаков аатынан Норуот эмчиттэрин ассоциациятын бочуоттаах үлэһитэ, Аар Айыы итэҕэлин алгысчыт эмчитэ Анна Васильевна Дохунаева ахтыыта:

– Мин кинини 90-с сыллар бүтүүлэриттэн билэрим. Үөрэнэ кэлэ сылдьан Дария Дмитриевнаны аан бастаан көрбүтүм. Бэйэтигэр сөрү-сөп эттээх-сииннээх, хап-хара харахтаах, сыыйыллаҕас хара хаастаах кырасыабай далбар хотун этэ. Куруутун күлэ-үөрэ, мичээрдии сылдьара. Сахалыы таҥаһын сайбаччы кэтэн, кэпсээн-ипсээн олус элэккэй майгылааҕа. Кини биир сүрүн эмтиир ньымата – былыргы саха ойууннара Анна Дмитриевна Иванова-Алыһардаах удаҕан, Куонаан ойуун курдук сүллэрдээн эмтээһин. Ол – киһи эттигиттэн ыарыытын курдары оборон ылыы. Бу ньыманы эмчит эрэ барыта баһылыыр кыаҕа суоҕун билэбит. Биһиги Дария Дмитриевнабыт, олус сэмэй киһи буолан, тугу хайдах эмтиирин кэпсээн ыһа-тоҕо сылдьарын хаһан да түбэһэн истибэтэҕим.

 Ол да буоллар кыталык сототун туһанарын этэн аһарбыттааҕа. Оҕоломмот дьоҥҥо оҕо кутун тардан, ыаллар ыччаттаммыт дьоллорун кэпсээбиттээх. Киһиэхэ төрөөбүтүттэн кырдьыар диэри туох ыарыыларга ыалдьыбытын, сорох дьоҥҥо туох куһаҕан дьайыыны оҥоро сатыылларын көрөн олорор курдук, кэпсээн соһуппуттааҕа.

Биһигиттэн саастааҕын иһин,  эдьиий курдук ылынарбыт, үөрэтэрин-такайарын сэргии истэрбит. Дьиҥнээх сахалыы ньымалары туттан ситиһиилээхтик эмтиириттэн олус астынарбыт.

Ассоциациябыт биир чулуу эмчитэ Дария Дмитриевна аата-суола умнуллуо суохтаах. Кини үлэтэ дьон-сэргэ ахтыытыгар ааттана турдун. Иитэн-үөрэтэн таһаарбыт утумнааччылара аатын ааттаттыннар, сахалыы куттаах-сүрдээх эмтээһин өлбөт-сүппэт үйэлэннин! Домм!

Дария Дмитриевна  норуот эмчитин быһыытынан үлэлээн кэлбит суолун-ииһин киэҥ-нэлэмэн Сахабыт сирин улуустарын, “Кыым”, “Саха сирэ” хаһыаттарыгар араас сылга тахсыбыт ыстатыйалар, тэрилтэлэртэн, оскуолалартан, улуус, нэһилиэк баһылыктарыттан бэриллибит Махтал суруктар, кини алгыһын иҥэриммит, сымнаҕас илиитин сылааһынан эмтэммит дьон уопсай тэтэрээттэргэ тобус-толору, эт илиилэринэн суруйан хаалларбыт истиҥ-иһирэх Махтал суруктара туоһулууллар.

Дария Дмитриевна сырдык аатын үйэтитэр сыаллаах араас тэрээһин ыытыллар. Кини туһаммыт ньымаларын үөрэппит-такайбыт биир идэлээхтэрэ салгыы сайыннараллар, өссө дириҥэтэллэр. Аар Айыы ассоциациятын үлэтин-хамнаһын сырдатар кинигэ тахсыахтаах. Ол кинигэҕэ Аар Айыы итэҕэлэ тарҕаныытыгар сүҥкэн кылааттарын киллэрбит ытык дьоммут, олор истэригэр Дария Дмитриевна Аммосова аата дорҕоонноохтук ааттанарыгар саарбахтаабаппыт. Күндү киһибит өрүү биһигини кытта.

Билсэр төлөпүөҥҥүт:  89142906707,   89142260062,   89142977215