От ыйын 8 күнүгэр таптыыр кэргэним, ийэбит, эбэбит

 

 

Орто дойдуттан күрэммитэ 40 хонугун туолар. Кинини күн аайы суохтуубут, букатыннаахтык барбытын төһө да биллэрбит, бу тиийэн кэлиэ диэн саныыбыт.

 

Дария Дмитриевна 1954 сыллаахха, тохсунньу 8 күнүгэр Уус Алдан оройуонун Бороҕон сэлиэнньэтигэр Агафья Дмитриевна, Дмитрий Филиппович Крыловтар дьиэ кэргэҥҥэ иккис кыыһынан күн сирин көрбүтэ. Крыловтар 9 оҕолоохторо: сэттэ кыыс, икки уол. Элбэх оҕолоох ыал оҕолорун кыра эрдэхтэриттэн үлэҕэ сыстаҕас гына үөрэппиттэрэ-такайбыттара, батыһыннара сылдьан барытыгар көмөлөһүннэрэллэрэ. Онон Дария Дмитриевна дьиэ ис-тас үлэтигэр сыстаҕас, барыны-бары сатыыр буола улааппыта. Оскуолаҕа үөрэнэр сылларыгар көхтөөх үөрэнээччи этэ. Чэпчэки атлетиканан дьарыктанара, үҥкүүлүүрэ.

 

1971 сыллаахха Мүрү орто оскуолатын бүтэрэн, Хабаровскайдааҕы физкультура институтугар туттарсыбыта, ол сайын олоҕун аргыһа Анатолий Алексеевиһы көрсөн, эдэрдэр доҕордоспуттара. Дария Дмитриевна ити сыл Дьокуускайдааҕы педагогическай училище физкультура салаатыгар туттарсан киирбитэ, 1974 сыллаахха үөрэҕин бүтэрэн, физкультура учууталын идэтин баһылаабыта. Бу сыл Дария Дмитриевна, Анатолий Алексеевич олохторун суолун холбоон ыал буолаллар. Эдэр учуутал идэтинэн үлэтин кэргэнин дойдутугар, Сунтаар Элгээйитигэр, саҕалыыр. Кэлин Ньурба куоракка “Росгосстрах” тэрилтэҕэ исписэлииһинэн, Элгээйигэ бытовой өҥөнү оҥорор дьиэҕэ маастарынан үлэлээбитэ. Дария Дмитриевна тирии таҥастааччы (скорняк) маастарыгар үөрэнэн, ону баһылаан, 35 сыл устата сөбүлүүр дьыалатынан дьарыктаммыта. Түүлээхтэн саҕалаан иис бары көрүҥүн баһылаабыта. Доруобуйатынан төһө да дьиэҕэ олордор, сөбүлүүр дьарыгын хаһан да бырахпатаҕа, кэрэни-сырдыгы сэргиирэ хаһан да уостубатаҕа. Оҕолорун, сиэннэрин, аймахтарын таҥастаан-саптаан үөрдэрэ-көтүтэрэ.

 

Дария Дмитриевна оҕолоругар, аймахтарыгар, бииргэ төрөөбүттэригэр истиҥ сыһыаннааҕа. Үс кыыһын үрдүк үөрэхтээх, дуоспуруннаах, амарах ыал ийэлэрэ буолалларыгар күүс-көмө буолбута, үөрэппитэ-такайбыта баһаам.

 

Биһиги ийэбит бэртээхэй асчыт, иистэнньэҥ, олус ыалдьытымсах хаһаайка, эйэҕэс, үтүө санаалаах киһи этэ. Айылҕаҕа сылдьарын, сир астыырын олус сөбүлүүрэ. Атастарыгар, доҕотторугар барарыгар мэлдьи илии тутуурдаах, кэһии маанытын илдьэ барара, ол барыта бэйэтэ астаабыт аһа буолара. Мааны ыалдьыт буолан, үгүс үөрүүнү-көтүүнү аҕалара.

 

Сир аһын сөбүлээн хомуйара, ол иһин сыл аайы төрөөбүт Бороҕонугар сир астыыра, төрүт сиригэр сылдьан күүс-уох ылынара, дьонун-сэргэтин көрсөн дууһалыын сынньанара. Сир аһыттан оҥорбут барыанньата Иркутскайтан саҕалаан Сербияҕа тиийэ барара. Оҕолорун да, сиэннэрин да бииргэ илдьэ сылдьан ас астыырга, таҥас тигэргэ үөрэтэрэ. Түүлээх таҥаһы тигэ үөрүйэх буолан, араас кыһыҥҥы соннору тигэрэ. Маны таһынан аймахтарыгар, атастарыгар, доҕотторугар төһөлөөх элбэх араас быһыылаах-таһаалаах бэргэһэлэри киистэн, саһылтан, бэдэртэн, кырсаттан, андаатартан тикпитэ буолуой. Кини талба талаана кэмигэр киэҥ эйгэҕэ арыллыбакка хаалбытыттан хомойобут, ол эрээри дьоҥҥо-сэргэҕэ син биллэн хааллаҕа.

 

Дария Дмитриевна улахан аймах бас-көс, тутаах киһитэ этэ. Сайын аайы Үс Хатыҥ сиригэр-уотугар Крыловтар аймах ыһыахтара тэриллэр. Бу улахан түһүлгэ тэрийээччитэ, көҕүлээччитэ Дария Дмитриевна буолара. Хас биирдии ыал “Алгыстаах көбүөр” тигиитигэр кыттан, оһуордаах-мандардаах лоскуйдары бэлэмнээбитин Дария Дмитриевна ис сүрэҕиттэн сыа-сым курдук тутан-хабан, дьаарыстаан, бэртээхэй көбүөрү тигэн таһаарбыта, аймах ыһыаҕын сүрүн бирииһэ буолара. Бу “Алгыстаах көбүөр” суолтата, өйдөбүлэ олус киэҥ: өбүгэ ситимэ, аймах түмсүүтэ, дьиэ кэргэн үгэһэ, төрүт култуура, алгыс, дьоҥҥо-сэргэҕэ сыһыан, дойдуга таптал, бэриниилээх буолуу, кэрэҕэ, үтүөҕэ дьулуһуу.... Бу өйдөбүл барыта Дария Дмитриевна Амвросьева олорбут олоҕун, өйүн-санаатын кытта дьүөрэлии, биир ситим...

Кинини билэр дьоҥҥо Дария Дмитриевна бэйэтин туһунан сырдык, ыраас эрэ өйдөбүлү хаалларан барда диэн эрэнэбит. Сахалыы сайаҕас үтүө майгыта, мындыр өйө, сатабыла, талаана ыччатыгар, аймах-билэ дьонугар мэлдьи холобур буолуоҕа. Дария Дмитриевна кэрэ мөссүөнүн, истиҥ сыһыанын, эйэҕэс бэйэтин тыыннаахпыт тухары өйдүү-саныы сылдьыахпыт.

 

Тапталлаах ийэбит, эбэбит кэрэ мөссүөнэ, ыраас мичээрэ биһиги дууһабытын сылааһынан, сырдыгынан сыдьаайа сылдьыаҕа.

 

Кэргэнэ Анатолий Алексеевич, оҕолоро, күтүөттэрэ, сиэннэрэ.