Күндү тапталлаах ийэбит, эбэбит, хос эбэбит, эдьиийим, сэрии сылын оҕото, үлэ бэтэрээнэ, Түүлээх нэһилиэгин бочуоттаах олохтооҕо

 

 

күн сириттэн ыараханнык ыалдьан соһумардык барбыта бу дьыл от ыйын 8 күнүгэр 40 хонугун туолла.

 

Ийэбит Богдашина Надежда Алексеевна 1939 сыллаахха бэс ыйын 16 күнүгэр Уус Алдан Бээрийэтигэр төрөөбүтэ. Оҕо сааһа сэрии, сут сылларыгар ааспыт. Аҕата Охлопков Алексей Иосифович 1942 сыллаахха сэриигэ барбыт. Ийэтэ Ирина Степановна 2 кыра оҕолоох ыанньыксыттыы хаалбыт. Ийэбит бэркэ хараастан аас-туор олоҕу хайдах аһарбыттарын, балта өлбүтүн, ол быыһыгар сырдыы-үөрэ төрөөбүт Тандыгытын ахтан кэпсиир буолара. Аҕата, 1946 сыллаахха эргиллэн кэлээт, оччотооҕу сиэринэн, сынньана сыппакка күүстээх үлэҕэ умса түспүт. Ол гынан өр буолбатах, аҕыйах сыл барбыт. Эбэбит 14 сааһыгар ийэтиниин, кэлин төрөөбүт балта Агашалыын тулаайах хаалбыттар.

 

Үөрэххэ баҕалаах кыысчаан бастаан Бээрийэ 4 кылаастаах, онтон Танда 7, Бороҕон 10 кылаас­таах оскуолаларын интэринээккэ олорон үөрэнэн бүтэрбит.

 

1961 сыллаахха Дьокуускайдааҕы тыа хаһаайыс­тыбатын техникумугар үөрэнэ киирбит. 1964 сыллаахха бэтэринээр идэтин баһылаан, дойдутугар Уус Алдаҥҥа, “Дьоруой Егоров” холкуоска, Түүлээххэ үлэтин саҕалаабыт. Ол саҕана пиэрмэ элбэҕэ, бэйэ-бэйэлэриттэн 4–5 көстөөх сиринэн тэйсэн сыталлара, ынах-сылгы да элбэх этэ. Аны тиэхиньикэ аҕыйаҕа, учаастактарга атынан, ардыгар сатыы да барыллара. Ийэбит дьүөгэтэ Мария Яковлевналыын күнү-дьылы аахсыбакка, кыһынын тоһуттар тымныыга, сайынын өҥүрүк куйааска ардаҕы-хаары аннынан ыраах пиэрмэлэри кэрийэн сүөһү хаанныыллара, сылгы, борооску аттыыллара, араас ыарыыттан эмтииллэрэ. 1977с. социалистическай куоталаһыы кыайыылааҕа буолбуттара, хас да төгүл вет-учаастактар икки ардыларынааҕы күрэххэ бастаабыттара. Ити сылларга бүрүсүлүөс, модьуун, хабарҕа сөтөлө курдук сыстыганнаах ыарыылар сүппүттэрэ.

 

Аны сүрүн үлэни таһынан уопсастыбаннай үлэҕэ, субуотунньуктарга, от үлэтигэр барытыгар көхтөөхтүк кыттара. Онуоха кини түргэн-тарҕан туттуутун, сылбырҕатын дьон хайгыы кэпсиирэ. Килбиэннээх үлэтин үтүө түмүгүнэн нэһилиэк дьокутаатынан 3 төгүл, 1967–1971 сс. райсовет дьокутаатынан талыллан үлэлээбит.

 

Аҕабыт Богдашин Никита Ивановичтыын 1964 сыллаахха ыал буолбуттар. 5 оҕоҕо күн сирин көр­дөрөн, ийэ-аҕа аатын сүгэн олорбуттара. Хомойуох иһин, аҕабыт ыарахан ыарыыттан олохтон эрдэ туораабыта. Ийэбит олоҕун суолун көрдөххө, элбэх да ыараханы ааспыт, үгүс да ыар сүтүктээх эбит: сэрии сылларын оҕото, эрдэ тулаайах хаалаахтыыр, таптыыр кэргэнин кэмин иннинэ сүтэрэр, соҕотох уола Алеша эдэр сааһыгар суорума суолланар, бииргэ улааппыт-үөскээбит Эдьиий Марыыната суох буолар... Соҕотох киһи санныгар элбэх. Ол эрээри ийэбит кытаанах санаалаах, олоххо тардыһыылаах буолан, олох охсууларын этэҥҥэ аһаран, сиэннэрин, хос сиэннэрин, чугас аймах дьонун амарах, ытыктабыллаах сыһыаннарынан дьоллоохтук олорбута. Чугас дьүөгэлэрин кытта аныгы үйэ хардыытынан суотабай сибээһинэн ситимнэрин быспакка кэпсэтэ, сонуннарын үллэстэ олорбуттара. Саамай сөбүлээн “Кыым” хаһыаты ырыталлара, кроссворд таайаллара. Сырдыы-үөрэ кэпсэтэ олороро харахпытыгар үтүө өйдөбүл буолан хатанан хаалбыт... Арай бу саас хараҕа күүскэ мөлтөөн, таптыыр “Кыымын” сатаан аахпат буолбутуттан олус хомойбута.

 

Кэлиҥҥи сылларга оҕолорун, сиэннэрин батыһан Бороҕонунан, куоратынан олорбута. Ол да буоллар сыл аайы хайаан да Түүлээххэ сайылыыра. Түүлээх сирин, дьонун наһаа таптыыра, быйыл да сайылыы бараары оҥосто олорбута...

 

Ийэбит – Түүлээх нэһилиэгин бочуоттаах олох­тооҕо, үлэ уонна Саха Өрөспүүбүлүкэтин бэтэринээринэй сулууспатын бэтэрээнэ, “Ийэ албан аат” уордьан кавалера, Түүлээх нэһилиэгин уонна Уус Алдан социальнай-экэнэмиичэскэй, улуус тыатын хаһаайыстыбатын сайдыытыгар киллэрбит кылаатын иһин анал бэлиэлэрдээх. Биһиэхэ, оҕолоругар, сиэннэригэр, хос сиэннэригэр, аймах дьонугар, олох ыараханнарын эрдээхтик тулуйан, күүстээх санаанан дьоллоох олоххо эрэллээхтик үктэнии үтүө холобура буолар олоҕу олорон ааста.

 

Онон “дьоллоох киһи этэ” диэн оҕолоро сэмээр үөрэбит.

 

Күндү киһибит үтүө, сырдык мөссүөнэ сүрэхпити­гэр өрүү тыыннаах буолуоҕа, үйэ-саас тухары ум­нуохпут суоҕа.