Өрүү тыыннаах буолуоҕа

Олоҕун сыллара: 1958-2020

Подробности

Күндүтүк саныыр, тапталлаах балтыбыт, эдьиийбит, Саха өрөспүүбүлүкэтин үөрэҕириитин туйгуна, Саха өрөспүүбүлүкэтин дьарыктаах буолууга сулууспатын бочуоттаах үлэһитэ Таисия Ксенофонтовна Эверстова биһиги кэккэбититтэн соһуччу туораабыта сэтинньи 6 күнүгэр 40 хонуга. 

Кини 1958 сыллаахха самаан сайын саҕаланыыта элбэх оҕолоох дьиэ кэргэҥҥэ бэһис оҕонон күн сирин көрбүтэ. Төрөөбүтүгэр олус үөрүүлээх, чаҕылхай, сырдык күн сибэккинэн тэлгэммит аэродрому уҥуордаан роддомҥа саҥа төрөөбүт балтыбытын көрөөрү барбыппыт харахпытыгар бу баардыы көстөр. Кырачаан балтыбытыгар биһиги, эдьиийдэрэ, биллэн турар ньээҥкэ, иитээччи буолбуппут. Оскуолаҕа үөрэнэрин олус сөбүлүүрэ уонна сатыыра. Үөрэммит оскуолаларыгар сытыы өйүнэн, чаҕылхай билиитинэн-көрүүтүнэн, киэҥ кругозорунан атын оҕолортон өрүү чорбойоро. Таисия Ксенофонтовна уонтан тахса сыл Мөлтөхтүк көрөр оҕолор өрөспүүбүлүкэтээҕи оскуолаларыгар ситиһиилээхтик үлэлээбитэ . Хамнаһа үксэ мөлтөхтүк көрөр оҕолорго аналлаах сайыннарар оонньуулары, босуобуйалары, научнай-мэтэдьиичэскэй, анал кинигэлэри атыылаһарга барара. Оҕолор бэйэлэрин дьонтон итэҕэс курдук санамматтарын туһугар, атын дойдуну көрөн кругозордарын кэҥэтээри , сүүрэн-көтөн, успуонсар булан, салайар кылааһын оҕолорун Кытайга илдьэ барбыта. 90-с сыллар саҥаларыгар ол олус улахан ситиһии этэ . «Мин үөрэнээччилэрим кэмбинээккэ матараас тигиэхтэрэ суоҕа», — диирэ. Бу тылларга мөлтөхтүк к өр өр о ҕолор го эрд этт эн олохтоммут хааччахтаах сайыннарыыны утаран, кинилэр дьиҥнээх профессиональнай үөрэҕи баһылыылларыгар баҕа санаата түмүллэрэ. Кини иитиллээчилэрэ, чахчы даҕаны, үрдүк үөрэхтэммиттэрэ. Билиитин - көрүүтүн үрдэтээри, 1993 сыллаахха Санкт-Петербурдааҕы судаарыстыбаннай университет психологияҕа факультетыгар үөрэнэ барбыта. Бүтэрэн кэлэн Үөрэх үлэһиттэрин таһымын үрдэтэр институкка ыстаарсай преподавателинэн, психология хаапыдыратын дассыанынан үлэлээбитэ. Манна үлэлиир сылларын профессиональнай психолог быһыытынан сайдарыгар олус ситиһиилээх кэмнэрим диэн ахтара. Ыытар куурустарыгар дьоһуннаахтык бэлэмнэнэрэ, лиэксийэлэрэ истээччилэр болҕомтолорун өрүү тардара. Кинини Саха сирин бырактыычаскай психологиятын сайдыытыгар сүҥкэн кылааты киллэрбит үрдүк кылаастаах идэтийбит исписэлиистэртэн биирдэстэринэн билинэллэр. 1999 сыллаахха Т.К. Эверстова Саха өрөспүүбүлүкэтин нэһилиэнньэ дьарыктаах буолуутун департаменын иһинэн үлэлиир үөрэх киинигэр үлэҕэ ыҥырбыттара. Элбэх сыратын нэһилиэнньэ дьарыктаах буолуутугар үлэлэһэр консултааннар психология өттүнэн таһымнарын үрдэтиигэ уурара. Кылгас кэм иһигэр Арассыыйа Үлэҕэ уонна дьарыктаах буолууга министиэристибэтэ бигэргэтиилээх идэни талыыга анаммыт биэс бырагырааманы; Санкт-Петербурдааҕы ыччакка аналлаах үлэ биржатын кытта видеопрофессиограммалары оҥорбута. Ону таһынан үлэ көрдөөччүлэргэ, идэ талар кыһалҕалаах улахан кылаас үөрэнээччилэригэр бырагыраамалары оҥортообута. 2006 сыллаахха тэрилтэттэн арахсан, бэйэтэ психологпрофконсультант быһыытынан үлэтин  салҕаабыта . Үлэ көрдөөччүлэргэ, идэлэрин уларытааччыларга аналлаах мэтэдьиичэскэй босуобуйалары бэлэмнээбитин таһынан, кинилэр омук быһыытынан уратыларын, олорор, үлэлиир усулуобуйаларын учуоттаан көмпүүтэр бырагыраамаларын оҥорбута. Саха сиригэр бастакынан хоту улуустарга олорор үлэтэ суохтарга аналлаах дистанционнай консултаассыйалары саҕалаабыта. Кини консултаассыйаларын кэнниттэн дьон үлэ буллаҕына, бэйэлэрин дьыалаларын арыннахтарына эбэтэр оскуоланы бүтэрбит оҕо сөпкө идэтин талан үөрэххэ киирдэҕинэ, олус үөрэрэ, үлэтин хайысхатын өссө дириҥэтэн сайыннарар баҕата уһуктара. Бүтэһик күннэригэр диэри үлэ үөһүгэр сылдьыбыта. Кэм ирдэбилигэр сөп түбэһиннэрэн биэнсийэҕэ олорор дьоҥҥо анаан, бырагыраама оҥорон бүтэрбитэ, апробацияҕа бэлэмнии сылдьыбыта. Хомойуох иһин, ол олоххо киирбэтэ. Биһиги Таисиябыт аймахтарыгар, доҕотторугар, кэллиэгэлэригэр олус истиҥ сыһыаннаах, үтүө санаалаах, сырдык киһи этэ. Дьиҥнээх доҕордоһуу холобуругар киниттэн үөрэниэххэ сөбө. Төрөппүттэригэр – Мария Петровнаҕа, Ксенофонт Агеевичка — тапталын өрүү илдьэ сылдьыбыта, кинилэри бүтэһик күннэригэр диэри көрөн-истэн, бүөбэйдээн, көмөлөһөн, кинилэр тустарыгар кыһаллан бииргэ олорбута. Ылсыбыт дьыалатын хайаан да тиһэҕэр тириэрдэн тэйэрэ. Кини билбэтэҕэ, быһаарсыбат тиэмэтэ диэн суоҕа: билим, култуура, литэрэтиирэ, экэниэмикэ, атыы-тутуу. Ханнык да үлэттэн толлон турбат буолара: хортуоска олордуута, билим үлэтин эрэдээксийэлээһин, саҥа технологиялары баһылааһын, үгүс элбэх анал литэрэтиирэни үөрэтии... Бэйэтигэр олус кытаанах ирдэбиллээҕэ. Бырааттарын, балыстарын, племянниктарын ис сүрэҕиттэн истиҥник таптыыра. Кинилэр олоххо бэйэлин суолларын булалларыгар, үтүө дьон буолан тахсыыларыгар, хас биирдиилэрин дьылҕатыгар эдьиий Таисия кыттыгастаах. Даачаҕа аҥаардас кини кэлиитэ оҕолорго туспа үөрүү буолара. Кинилэргэ анаан хайаан да оонньуу, күрэхтэһии, биктэриинэ бэлэмниирэ. Бириэмэтин туһалаахтык, туох эмэ саҥаны билиһиннэрбит киһи диэн сыаллаах аттарара. Племянниктарыгар анаан түмэллэргэ экскурсия тэрийэрэ. Тапталлаа х эдьиийбит , балтыбыт Таисия Ксенофонтовна олохтон соһуччу барбыта биһиги аймахха тугунан да кэмнэммэт ыар сүтүк... Би һи ги и с с үр э хпититт эн кини кылааһынньыктарыгар, үөрэнээччилэригэр, иитиллээччилэригэр, кэллиэгэлэригэр, доҕотторугар, кинини билэр дьоҥҥо барыларыгар биһиги ыарахан, сүтүктээх кэммитигэр өйөөбүккүт иһин истиҥ махталбытын тиэрдэбит. Күндү киһибит туһунан үтүө өйдөбүл, кини сырдык мөссүөнэ биһиги өйбүтүгэр-сүрэхпитигэр өрүү тыыннаах буолуоҕа.

Яковлевтар, Поповтар, роæиннар, туприннар, бары Эверстовтар.