Киир

Киир

Хой

xoy

Түбүктээх нэдиэлэ күүтэр. Салайааччыҥ кириитикэлиэ, кыратык мөҕүллэн ылыаҥ. Өр ылсан үлэлэспит бырайыаккар охсуулаах быһыы-майгы үөскүүр чинчилээх. Ол да буоллар санааҕын түһэримэ, наада буоллаҕына, саҥа үлэ көрдөнүөххүн сөп. Ис кыаххар эрэн. Таптал чааһыгар уларыйыы-тэлэрийии баар. Сулумахтары аһаҕас кэпсэтии күүтэр. Бу күннэргэ дьону кытта кэпсэтэр-ипсэтэр, түргэнник уопсай тылы булар дьоҕургутун туһаныҥ!

Оҕус

ogyc

Болҕомто киинигэр сылдьартан туттун. Күннэтэ көрсөн ааһар дьоҥҥор болҕомтолоох буол. Үлэ син таһаарыылаах эрээри, бэрт былдьаһааччылар бааллар. Бу ордук биисинэс эйгэтигэр үлэлээччилэргэ сыһыаннаах. Тапталлааххытыттан ыраах сылдьар буоллаххытына, истиҥ сыһыаны биллэрэр хамсаныыны оҥоруоххутун наада. Дьиэ-уот эйгэтэ истиҥ, сылаас. Төрөппүттэр, оҕолоргутун иллэҥ бириэмэҕитин кытта атаарыҥ. Төбөҕүт чаастатык ыарытыйар буоллаҕына, бырааска көрдөрүнэ охсуҥ.

Игирэлэр

igire

Эрэсиимҥин тутус, киһи сууккаҕа 8 чаас утуйуохтаах. Үлэнэн эрэ үлүһүйүмэ, култуурнайдык эмиэ сынньан. Харчы тиийбэт буоллаҕына, эбии дохуот туһунан толкуйдаххын наада. Дуохуобунай суолталаах тэрээһиннэргэ сырыт. Хайдах сөбүлүүргүнэн сынньан. Дьиэ кэргэниҥ доруобуйатыгар болҕомтолоох буол. Алтыһан ааһар дьоҥҥор кыһалҕа, ыарыы туһунан кэпсээмэ. Нэдиэлэ иккис аҥаарыгар соһуччу үөрүү буолуоҕа.

Араак

rak

Ыра санааҥ туоларыгар улахан хардыыны оҥорбуккун. Баайга-дуолга, харчыга харыстабыллаах буол. Күннээҕи аһылыкка, барыыга-кэлиикэ ороскуот элбээбит. Хаһан эрэ иэс ылбыт киһиҥ өр кэмнээх киирсии кэнниттэн иэһин төнүннэриэҕэ. Өрөбүллэри тапталлааххын кытта атаарыаҥ. Маныаха уһун кэмҥэ кыыһырса сылдьыбыт киһигин кытары өйдөһүөххүт, уопсай тылы булуоххут. Уопсайынан, ситиһиилээх нэдиэлэ күүтэр. Саамай сүрүнэ ыһыллыма-тоҕуллума, малгын-салгын хомуна сырыт.

Хахай

xaxai

Эйигин өйдүүр, өйүүр дьон бааллар. Онон быстах санааҕа ылларар түгэҥҥэр, кинилэри санаа. Олус кэлиилээх-барыылаах, киирсиилээх күннэр буола тураллар. Суолтааах хардыыны оҥорорго үчүгэйдик толкуйдан. Иннигин-кэннигин көрүнэ сылдьарыҥ, сэрэхтээх буоларыҥ наада. Успуордунан күүскэ дьарыктаныма, доруобуйаҕын харыстан. Хата, ол оннугар, үчүгэйдик аһыы сырыт.

Кыыс

kuus

Тус олох чааһыгар бириэмэни ыксатыма. Аһара ыксаан балаһыанньаны уустугурдуоххун сөп. Дьылҕаҕар оруоллаах киһини сылатыма, хомотума. Үлэҕэ эппиэтинэстээх буол. Саҕалаабыт дьыалаҕын тиһэҕэр тиэрдэ сатаа. Суоппардар халыҥнык таҥна сылдьыҥ, уһун айаҥҥа турунааччылар, суолга сэрэхтээх буолуҥ. Саҥа дьыллааҕы настарыанньаны уһугуннара таарыйа кэллиэгэлэргэр, чугас дьоҥҥор бэлэхтэ атыылас.

Ыйааһын

uyaahun

Тылгын-өскүн хонтуруоллан, кэллиэгэлэргин, доҕотторгун, дьиэлээхтэргин элбэхтик өһүргэтэр буолбуккун. Бэйэҕин арбанан тахсаҕын, ол – соччото суох. Үгүһү-элбэҕи саҥара сылдьыбакка таһаарыылаахтык үлэлээ. Бэйэ дьыалатын тэринэргэ табыгастаах кэм. Учуутал идэлээхтэр үөрэнээччилэргитигэр сымнаҕас буолуҥ. Эйиэхэ төрүппүттэртэн үҥсүү киириэн сөп. Тапталгытын харыстааҥ, сыаналааҥ уонна убаастааҥ.

Скорпион

ckorpion

Сыл түмүгэр эстибитин биллэр. Сылы супту күүскэ үлэлээбиккин. Маны таһынан дьиэ үлэтэ элбэх. Онно сыраҥ-сылбаҥ бараныыһы. Чугас дьоҥҥун наһаа үөрэт да үөрэт буолума. Эдэр скорпионнар истииллэрин, тас көстүүлэрин тупсарарга күүскэ санаммыттар. Саҥа билсии-көрсүү күүтэр. Бэйэҕин үчүгэй эрэ өттүттэн көрдөрө сатаа. Доруобуйаҥ этэҥҥэ.

Охчут

oxchut

Дьыланы-куолуну ситиһэргэ табыгастаах кэм. Үлэҥ ситиһиилээх буолуоҕа. Сулустар тус олохторун оҥостооччуларга ситиһиини бэлэхтииллэр. Онон сулумахтар аналларын көрсөр кыахтара хаһааҥҥытааҕар да күүстээх. Оттон сөбүлүүр киһигитигэр таптал тылларын этэ илик буоллаххытына, түһүнэн кэбиһиҥ. Успуордунан дьарыктан тас көрүҥҥэр болҕомтото уур. Дьиэ-уот үлэтин өрөбүллэргэ кыайа-хото тут.

Чубуку

chybyku

Чугас киһиҥ кистэлэҥин ыһа-тоҕо кэпсээмэ. Эйиэхэ эрэлин түһэн биэримэ. Кэргэниҥ, таптыыр киһиҥ төрөппүттэргин кытары сыһыаныҥ уустугурбут. Ырааҕы-чугаһы толкуйдуур буоллаххына, этиһимэ, аахсыма. Үлэҕэр саҥа санаалары, толкуйдары киллэрэргин салалтаҥ улаханнык биһириэҕэ. Настарыанньаҥ түргэнник уларыйа сылдьар, ис туруккун хонтуруоллан. Суолга-иискэ сэрэхтээх буол, массыынаҕын көрүнэ сырыт.

Күрүлгэн

kyrylgen

Тапталлааххыттан кэлэйбиккин, хомойбуккун. Санааҕа ылларан сылдьаҕын. Санааҕын искэр тутума, чугас киһигин кытары үллэстэргин умнума. Үлэ этэҥҥэ баран иһэр. Түүннэри үлэнэн үлүһүйэриҥ доруобуйаҕа охсуулаах буолуоҕа. Өрөбүллэри дьиэҕэр атаар, санааҕын сааһылаа. Иллэҥ кэмҥэр дириҥ суолталаах киинэни көр, кинигэтэ аах. Туохтан да хомойума, барыта этэҥҥэ буолуоҕа.

Балыктар

balyk

Саҥа дьыллааҕы настарыанньаҥ хаһааҥҥытааҕар да эрдэ уһуктубут. Үөрэ-көтө сылдьарын элбээбит. Сыл түмүгэр бэйэҕин анаалыстанан көрөҕүн, үлэҕин, тус олоххун ырытаҕын, толкуйдаҕын. Олоххор туох эрэ саҥа сүүрээни киллэрэргэ бэлэмнэнэҕин. Дьиэ кэргэниҥ аҕа саастаах киһитигэр истиҥ сыһыаннаах буол. Кини эн тапталгар олус наадыйар. Нэдиэлэ бүтүүтэ үөрүүлээх сонуну истиэҕин.

Санааҕын суруй