Саҥа дьиэҕэ көһүү сүпсүлгэнигэр Нина кинигэ ыскаабын сааһылыыр түбүгэр түстэ. Төрөппүттэрэ барахсаттар, дьэ, ааҕары сөбүлүүр дьон этилэр. Онон муспуттара да элбэҕэ. Аныгы интэриниэт үйэтигэр быраҕаттаан эбэтэр “наадыйар дьон, кэлэн ылыҥ” диэн кэбиһиэн баҕарталыыр да, төрөппүттэрин сылаас тарбахтара таарыйбыт кинигэлэриттэн арахсыан баҕарбат. Кинигэлэр бу ыскаап баарын тухары биир сытыы, чаҕылхай өйдөбүл буолуох курдуктар. Аан бастаан “ийээ”, “аҕаа” диэбит, бастакы хардыыны оҥорбут төрөөбүт дьиэлэриттэн көһөллөр эбээт. Төһө да кэриэстээтэллэр, хаарбах дьиэҕэ үйэлэрин тухары олоруохтара дуо, саҥа дьиэ туттубучча, көһүмүнэ.
Аҕата, устуорук киһи, кинигэтэ суох букатын табыллыбат этэ. Киниэннэрэ онон устуоруйалыы хабааннаах эбит буоллахтарына, ийэтин киэннэрэ, иитээччи диэх курдук, оҕоҕо сыһыаннаах эбэтэр оҕо ааҕарыгар сөптөөх айымньылара элбэх. Ийэтэ “кылаассыктары” мунньара, аҕата дэтэктииби да сирбэт этэ. Онон Нина ханнык кинигэ кимиэнэ буоларын эндэппэккэ билэр. Мантан сороҕо бэйэтэ устудьуоннуу сылдьан аҕалбыт кинигэлэрэ.
Барахсаттар кыргыттарыгар олус истиҥ сыһыаннаахтара, олус да атаахтаппаталлар, туох ирдэнэрин барытын хааччыйар этилэр. Аллараа долбуурга кинилэргэ анаан ылбыт кинигэлэрэ кэчигирэһэллэр. Оттон үөһээ бэйэлэрин киэнэ турара. Нина олоппоско ыттан үөһээ долбууру босхолуу турда. Арай саамай үөһээ долбуур кэтэх эрээтигэр, элбэх кинигэ быыһыгар, кыракый болокунуот кыбыллан хаалбытын, дьэ, өйдөөн көрөн, дьиибэргээн арыйталаан барбытын бэйэтэ да билбэккэ хаалла. Ийэтин ып-ыраастык чуолкай баҕайытык суруйбут буочарын тута биллэ. Киирии лииһэ ыраас. Иккиһэ, үсүһэ эмиэ. Дьэ, төрдүс сирэйиттэн саҕалаан суруллубут. Саһарбыт кумааҕытыттан сабаҕалаатахха, сурунуу саҕаламмыта быданнаабыт.
“Доҕорум Лёнчик! (Нина аҕатын аата)
Эн үөрэххэр бардыҥ. Мин эмиэ эйигин сайыһа, эйиэхэ тардыһа хааллым дии. Оо, биир ый хаһан ааһа охсон, тапталлаахпар ыга сыстан, кууһан, сыллыы-ууруу турар буолабын! ...”
Ниналааҕы ийэтэ оҕо эрдэхтэриттэн атын дьон суругун, эһиэхэ анамматах буоллаҕына, көрбөт, аахпат буолуҥ диирин санаан кэлээт, туох эрэ буруйу оҥорбуттуу, саба охсон кэбистэ.
Ийэлээх аҕата суох буолбуттара син хас эмэ сыл буолла. Утуу-субуу бараахтаабыттара. Бастаан – аҕата, ол кэнниттэн – ийэтэ. Ийэтэ аҕалара сүрэҕинэн суох буолуоҕуттан, саҥалыын-иҥэлиин биллэ мөлтөөбүтэ. Өр саҥата суох түннүгү одуулаһара элбээбитэ. Хата, сиэнэ – Нина уола – дьыссааттан кэллэҕинэ, күлэ-үөрэ түһэр этэ. Төрөппүттэрэ барахсаттар олус да эйэлээх этилээр! Биирдэ да киҥир-хаҥыр саҥарсан эрэллэрин кыргыттар өйдөөбөттөр. Наар бииргэ уонна бэйэ-бэйэлэрин дьээбэлэһэн, күлэ-үөрэ сылдьалларын өйдүүр. Аҕа кылын, ийэ кылын да быһыытынан олус сымнаҕастара, хара бастааҥҥыттан күтүөттэрин бэйэлэрин оҕолорун курдук ылыммыттара. Дэлэҕэ, Ниналаах күн баччатыгар диэри дьоннорун дьиэтигэр, бастаан кинилэрдиин, билигин бэйэлэрэ хаалан олоруохтара дуо?! Дьиҥинэн, туһунан, дьиэ уларсан да олорор кыах баар этэ буоллаҕа. Ону баара, тоҕо эрэ туһунан барар, туспа олорор санаа киирбэт этэ. Гриша даҕаны биирдэ да “тоҕо дьоҥҥор олоробут, көһүөххэ” диэн тыл көхтөхпүтүн өйдөөбөт. Төрөппүттэрэ да, кыыстаах күтүөт, кэлин сиэннэр кэлбиттэригэр даҕаны, кинилэрдиин олоруохтаахтарын курдук ылынар чинчилээхтэрэ.
Анараа кыыс кэргэнэ, маннааҕы буолбатаҕын ааһан, атын дойду киһитэ. Иккилии-үстүү сыл буола-буола, кэлэн барааччылар. Бэл, ол туора омук киһитэ Ниналаах дьоннорун олус сөбүлээн, кыах көһүннэр эрэ “барыахха, дьоҥҥор” диир сурахтааҕа. Суох буолбуттарыгар тута дьиэнэн кэлэн барбыттара. Ыраахтан кэлэргэ бары тутуспутунан көһөн иһэллэрэ үп да өттүнэн охсуулаах эбитэ тохтоппотоҕо. Үс оҕолоохтор. Ол оҕолоро, кыралаан да буоллар, сахалыы саҥараллар. “Эһее, эбиэ” диэбит курдук олуттаҕас да соҕустук буоллар, саҥаран, кырдьаҕастар куттарын тутар этилэр...
Нина дириҥник үөһэ тыынна. Ийэтин болокунуотун түөһүгэр ыксары тутан түннүгү одуулаһа олордо. Санаатыгар, дьоно тыыннаахтар, субу баар курдуктар. Бу – судургу болокунуот буолбатах эбит. Ардыгар аҕалара кытта харда суруйар эбит. Аҕалара кэтэхтэн үрдүк үөрэххэ үөрэнэр кэмигэр арыллыбытын өйдөөтө. Ситэ туолбатаҕыттан сылыктаатахха, ол кэминэн тохтообуттар. Дьиҥэ, олус элбэҕэ суох суруйуу. Ол эрээри манна баар: улахан таптал, эрэл уонна бэйэ-бэйэҕэ ытыктабыллаах сыһыан, эйэлээх буолуу сүҥкэн холобура. Ийэлээх аҕа дириҥ тапталлара!
Олох салҕанар. Ниналаах эмиэ төрөппүттэрин холобурун тутуһаллар. Кинилэргэ эмиэ ил-эйэ сатыылыыр. Нина эрэнэр: кинилэр оҕолоро эмиэ оннук буолуохтара!
Тапталина.
