Өлүү суолугар кубулуйбут командировкаҕа буруйдаах баар буолуо дуо?

Уус Маайа оройуонугар Роспотребнадзор Саха сиринээҕи управлениетын сорудаҕынан командировкаҕа сылдьан ууга түһэн сураҕа суох сүппүт Александра Николаева дьыалатын салгыы сырдатабыт. Бэҕэһээ кини бииргэ айаннаабыт дьонун кытта сибээстэһэ сатаатыбыт. Уус Маайа оройуонун дьаһалтатыгар эрийбиппитигэр Владислав Атласов диэн дьаһалта дьыалаларын сүрүннүүр үлэһиккэ утаардылар. Кини социальнай ситимнэргэ тарҕаммыт сурук ис хоһоонун сорох өттүн сөбүлэспэтин биллэрдэ. Быһылаан кыттыылаахтарын туоһуласпыппытыгар оройуон баһылыгын бастакы солбуйааччыта Михаил Дьячковскай уоппускаҕа, Иван Архипов көрдөөһүҥҥэ, Андрей Слепцов үлэтигэр үлэлии сылдьалларын эттэ. Төлөпүөннэрин биэрбэтэ, ол гынан баран хайалара эмэ эрийэн туох буолбутун кэпсиэҕэ диэтэ. Бэйэлэрэ син биир эрийбэттэрин сэрэйэр буоламмын, үлэлии сылдьар киһилэрин булан кэпсэттим. 

"Үйэ тухары оспот баас буолла..."

Александраны кытта бииргэ сылдьыбыт Уус Маайа оройуонун Үөрэҕин управлениетын сүрүн экэнэмииһэ Андрей Слепцов, хантан тоҕо эрийэрбин билэн, куолаһа уларыйда, долгуйда. Ол да буоллар, тиһэҕэр диэри кэпсэттэ. 

- Андрей Юрьевич, Күп сэлиэнньэтигэр туох улахан кыһалҕа, ыксал баар буолан, куораттан инспектор ыҥырыылаах итиччэ ыраах айаннаатыгыт?

- Күп сэлиэнньэтин оскуолатын урукку дьиэтэ, саахалланар туруктаах буолан, икки сыллааҕыта сабыллыбыта. Саҥа оскуола тутулла илик. Ол иһин саҥа үөрэх дьылыгар, оҕолор үөрэнэр дьиэлэрин иниспиэктэргэ көрдөрөн, көҥүл ылар кыһалҕа турбута. Уус Маайа оройуоннааҕы борокуратууратын ирдэбилин толорон, оройуоммутугар Роспотребнадзор салаата сабыллыбытынан, куораттан Александра Николаеваны инспекторынан ыыппыттара. Миигин кинини кытта Күп сэлиэнньэтигэр Үөрэх управлениетын бэрэстэбиитэлин быһыытынан ыыппыттара.

- Дьэ, айаннаан истэххитинэ туох буолла?

- Тиэнтэнэн бүрүллүбүт «Крым» оҥочонон төрдүөн айаннаан испиппит. Иниспиэктэри кытта сэргэстэһэ, мин уҥа, кини хаҥас, олорбуппут. Эмискэ туохха эрэ охсуллааппытын кытары, оҥочобут уҥа ойоҕоһунан өрө тураат тимирэн барбыта. Уу анныгар биирдэ баар буола түспүтүм. Им балайга харбыалаһан, төбөбүнэн оҥочо анныгар охсуллан бараммын, нэһиилэ тыын ылан тахсыбытым. Чачайбыт уубуттан сөтөллө туран көрдөхпүнэ, икки киһибит эмиэ тахсыбыттар этэ. Оҥочо тумса эрэ көстөн баран сүппүтэ. Кыыс ханнаный диэн үөгүлэһэн бараммыт, тимирбитин өйдөөн тохтообуппут. Сүүрүктээх өрүс ортотуттан халыҥ таҥастаах кытылга харбаан тахсар хайдах даҕаны кыаллыбат этэ. Чаас аҥаара курдук ууга сырыттахпытына, үүтээннэригэр баран иһэр Архиповтар тохтоон ылбыттара.

- Бары быыһыыр сэлиэттээх сылдьыбыт буоллаххытына, Александра тоҕо кыайан тахсыбата? Охсуллууга хайдах буолбутун көрбөтөҕүҥ дуо?

- Хомойуох иһин, көрбөтөҕүм. Охсуллууга оҥочо тумсун диэки баран хаалан эчэйиэн эбэтэр тиэнтэттэн иҥниэн, онтон оҥочону кытта былдьаммыт буолуон сөп. Ол эрээри мин оҥочо иһигэр сырыттахпына ким да суох курдук этэ. Аттыбар ким эрэ баара буоллар, илиим далааһынынан таарыйыам этэ буоллаҕа. Таҥаһым халыҥ буолан, хамсанарга, тыын ылан тахсарга ыарахан этэ.

- Тыыны ким ыытан испитэй? Төһө түргэнник айаннаабыккытый?

- Оҥочону дьаһалта Гражданскай оборонаҕа уонна Ыксаллаах быһыыга-майгыга исписэлииһэ Иван Архипов ыыппыта. Орто тэтиминэн айаннаабыппыт дии саныыбын. Улахан ардахтар кэннэ Алдан уута туолан турар буолан, бөҕө-сыыһа элбэх этэ. Онон устан иһэр маска охсуллубут буолуохтаахпыт.

- Уу туолан, бөхтөнөн-сыыстанан турдаҕына айанныыр көҥүллэнэр дуо? Айанныаххыт иннинэ ыксаллаах быһыыга-майгыга хайдах хамсанар туһунан инструктаж ыытыллыбыта дуо?

- Алларанан суол Уус Майаҕа эрэ диэри баар. Онтон атын пууннарга олохтоохтор уунан сылдьаллар. Ити күн туох да хааччахтааһын, сэрэтии суох этэ. Уонна кыһалҕалаах, сорудахтаах дьон үйэ тухары итинник сылдьан кэллэхтэрэ дии. Маннык быһылаан биирдэ эмэ тахсааччы. Оттон оҥочонон айаҥҥа хаһан ким инструктаж ыыппыта баарай...

- Архиповтар үүтээннэригэр ол күн сибээс суох этэ диир эбиккит...

- Оннук. Тоҕо эрэ чопчу ол киэһэ суотабай сибээс суох этэ. Сарсыарда 5 чааска биирдэ кэлбитэ.

- Эһигини арыгылаабыттара буолуо диэн сабаҕалааһын баар. Арыгыны иһиигэ бэрэбиэркэни ааспыккыт дуо?

- Сарсыарда 7 чааска Уус Маайаҕа тиийбиппитигэр тута доппуруостаабыттара уонна арыгыны иһиигэ бэрэбиэркэҕэ ыыппыттара. Бэрэбиэркэ арыгыны иһии суоҕун көрдөрбүтэ.

- Быһылаан кэннэ үлэҕэр хаһан тахсыбыккыный? Ыалдьыбатаҕыҥ дуо?

- Тымныйыы баар бөҕө буоллаҕа. Бүөрүм тоҥмут этэ. Биир эрэ күн үлэлээбэтэҕим. Үлэбэр кэллэхпинэ, санаам арыый чэпчиир курдук. Эдэр киһи, ыал ийэтин олоҕо быстыбытыттан уонна оҕолорбун тулаайах хааллартыы сыспыппыттан уйулҕам хамсаата. Бу иэдээн миэхэ үйэ тухары оспот баас буолла.

- Көрдөөһүҥҥэ сылдьыбытыҥ дуо?

- Суох. Сылдьыбатаҕым. Кыыс дьонун аҕыйах хонуктааҕыта көрсүбүтүм. Картаҕа экстрасенстар эппит сирдэрин ыйыппыттара. Өрүһү үчүгэйдик билбэт, балыксыт, булчут буолбатах буоламмын, кыайан тугу да эппэтэҕим. Дьаһалта кыыс дьонугар көрдүүр үлэҕэ кыаҕа тиийэринэн көмөлөһөр.

- Эн санааҕар, саҥа үлэлээн эрэр, уопута суох эдэр кыыһы маннык командировкаҕа ыыппыттара төһө сөптөөҕүй?

- Тэрилтэ хайа үлэһитин ыытарын бэйэтэ быһаарар гынан баран, маннык ыарахан суоллаах-иистээх ыраах сиргэ уопуттаах үлэһити, эр киһини ыытыахтарын сөп этэ. 

 Этиҥ эттэҕинэ эрэ кириэстэнэллэр дуо?

Оройуон дьаһалтата көрдүүр үлэҕэ көмөлөһөрүн, олорор сиринэн, уматыгынан хааччыйарын туһунан дьаһалта дьыалаларын сүрүннээччи Владислав Атласов төлөпүөнүнэн кэпсэтиигэ эмиэ эппитэ. Ол эрээри, биһиги сэниэтэ суохтук, бытааннык баран испит көрдөөһүн Александра эдьиийэ Диана тарҕаппыт суругун кэннэ биирдэ күүһүрбүтүн билэбит.

Холобура, атырдьах ыйын 29 күнүгэр түөрт эрэ оҥочонон баара-суоҕа аҕыс эрэ киһи көрдүү сылдьыбыт буоллахтарына, атырдьах ыйын 30 күнүгэр тоҕус оҥочону уонна сүүрбэ икки киһини эбии ыыппыттар. Онон, «Эр киһи этиҥ эттэҕинэ эрэ кириэстэнэр» диэн нуучча өһүн хоһоонугар дылы, көрдүүр үлэҕэ икки эрэ олохтоох киһини биэрэн олорор дьаһалта, айдаан тахсыбытын эрэ кэннэ күүстээх хамсаныыны оҥордо.

Оттон өлүү быалаах оҥочо аныаха диэри көстө илик. Туолан турар өрүс дириҥ далайыгар хаһан да тахсыбаттыы түһэн сытара буолуо дуо?

Силиэстийэтэ да суох көстөн турар чахчылар

Роспотребнадзор Саха сиринээҕи салаата бачча тымныы күһүн сатыылаан турдаҕына, үлэлээбитэ ый да буола илик эдэр үлэһити өрүһүнэн 3-4 чаастаах оҥочонон айаҥҥа ыыппытын тус бэйэм холус быһыыга тэҥниибин. Бачча улахан тэрилтэҕэ итинник айаҥҥа сөптөөх биир эр киһи көстүбэтэҕэ сөхтөрөр. Оннукка сөптөөх киһи чахчы суох буоллаҕына, салайааччы тоҕо бэйэтэ барбат? 

Маны таһынан, дьону кыыһы кытта айаннаан испит  үс дуоһунастаах эр киһи эдэр кыыһы тоҕо быыһыы сатаабатылар диэн ыйытыылар үүйэ-хаайа туталлар. Кинилэр быһылаан туһунан 12 чаас буолан баран биирдэ биллэрбиттэрэ эмиэ араас куһаҕан санаалары үөскэтэр. Суһал сулууспалары хайа да ыксаллаах-быһыыга майгыга 101 уонна 112 нүөмэрдэринэн ыҥырыахха сөбүн оннооҕор алын сүһүөх үөрэнээччитэ билэр. Бу өҥө оннооҕор харчыта, сим-картата да суох төлөпүөҥҥэ үлэлиир. Ону ГО уонна ЧС сүрүн исписэлииһэ Иван Архипов билбэт буолуон сатаммат. Онон, үс дуоһунастаах эр киһи «сибээс суох этэ, ол иһин сарсыарда 5 чааска биирдэ биллэрбиппит» диэн этиилэрин дьон төрүт ылыммат. Маны сэргэ, кини туолан турар өрүһүнэн уһун айаҥҥа холустук сыһыаннаспытын бэлиэтииллэр. Кини бастакытын уунан айанныыр кыыска туох даҕаны инструктаж ыыппатаҕа эмиэ улахан кэһии буолар диэн этэллэр.

Кэм-кэрдии көрдөрүө

Сүппүт киһи көстө илигинэ кырдьыгы булар хаһан баҕарар уустук. Онуоха туох барыта кэмнээх-кэрдиилээх. Командировкаҕа ыыппыт тэрилтэ быһылааны силиэстийэлиир хамыыһыйата уон биэс күн иһигэр үлэлээн бүтүөхтээх. Ону кэтэспэккэ, салайааччы аатыгар ыйытыылардаах сурук ыыттыбыт. Онно нэдиэлэ бүтүүтэ хоруйдуохпут диэн эрэннэрдилэр. Быһылаан матырыйаалынан Арассыыйа Силиэстийэлиир кэмитиэтин Илиҥҥи регионнар икки ардыларынааҕы тырааныспарга силиэстийэлиир управлениетын Саха сиринээҕи силиэстийэлиир салаата үлэлиир.

Хаартыска: https://vsegda-pomnim.com

Быһылааны сырдатта КҮНДЭЛИ.