Христина Никифоровна Акимова 91 саастаах
-
-
1932 сылаахха балаҕан ыйын 1 күнүгэр Бүлүү оройуонун Тоҕус нэһилиэгэр колхуостаах дьиэ кэргэнигэр күн сирин көрбүтэ. Төрөппүттэрэ барыта 11 оҕоломмуттара, онтон үс эрэ оҕо ордон хаалан дьон буолбуттара.
Христина Тоҕус оскуолатын төрдус кылааһын 1939 сыллаахха, онтон Хампа оскуолатын сэттис кылааһын 1946 сыллаахха бутэрбитэ. 1947 с. Бүлүү педагогическай училищетыгар үөрэнэ киирбитэ.
1953 сыллаахха Бүлүү педучилищетын бүтэрэн, Сунтаар оройуонугар Тойбохой оҕо дьиэтигэр иитээччинэн үлэтин саҕалаабыта. Эдэр иитээччи, үлэтинэн эрэ муҥурдаммакка, нэһилиэк эдэр ыччатын кытары комсомольскай тэрээһиҥҥэ барытыгар көхтөөхтүк кыттара.
1954-59 сс. Саха судаарыстыбаннай университетыгар үөрэнэн, саха тылын учууталын идэтин ылар. 1962 сыллаахха икки оҕолоох эдэр дьиэ кэргэн Акимовтар Нам оройуонугар олохсуйардыы, Хатырык нэһилиэгэр кэлбиттэрэ. Христина Никифоровна Хатырык орто оскуолатыгар саха тылын учууталынан үлэлээбитэ. Маҥнайгы үлэлиир сылларыттан үөрэтэр-иитэр оҕолоругар ийэлии-аҕалыы амарах сыһыаннаах этэ. Ол да иһин Модут аҕыс кылаастаах оскуолатын бүтэрэн кэлбит оҕолор, олорор сирдэрэ суох буолан, бу эдэр ыалга олохтонон үөрэммиттэрэ.
1964 сылга Христина Никифоровнаны Модут аҕыс кылаастаах оскуолатыгар завуһунан анаан ыыппыттара. Онон үс оҕолоох ыал Модукка көһөн кэлбиттэрэ. Кэргэнэ Кирилл Васильевич, Саха судаарыстыбаннай университетын кэтэхтэн биолого-географическай факультетын география салаатын үөрэнэн бүтэрэн, Модут оскуолатыгар география учууталынан, онтон оскуола дириэктэринэн үлэлээбитэ.
Кирилл Васильевич эдэр эрдэҕиттэн хаартыскаҕа түһэриинэн, оттон Христина Никифоровна үчүгэйдик уруһуйдуур дьарыктаах этилэр. Ол дьарыктарын туһанан, оскуола ис-тас өттүн тупсаран оҥорууга улахан болҕомтолорун уурбуттара. Оскуола көрүдүөрдэригэр тематическай истиэндэлэри оҥорбуттара. Ол курдук: «Модут нэһилиэгин Аҕа дойду сэриитин ветераннара», «Нэһилиэк Герой Ийэлэрэ», «Коммунистическай үлэ ударниктара», «Нэһилиэк бастакы комсомолецтара» о.д.а. тиэмэлээн, хаартысканан истиэндэлэр оҕону патриотическай тыыҥҥа иитэллэрэ. Оскуола таһыгар Сэбиэскэй Сойуус 15 өрөспүүбүлүкэтигэр аналлаах оҕо аймах болҕомтотун тардар галереяны Христина Никифоровна уруһуйдаабыта.
Бу сылларга Христина Никифоровна, коммунистическай партия кэккэтигэр киирэн, үөрэтэр-сырдатар үлэни нэһилиэнньэ эдэр ыччатын, комсомольскай тэрилтэтин ортотугар күүскэ ыыппыта. Ордук пропагандалыыр уонна агитациялыыр үлэни үчүгэйдик систиэмэлээн тэрийэрэ. Нэдиэлэҕэ биирдэ аан дойдутааҕы уонна дойду иһинээҕи балаһыанньа, бэлиитикэ туһунан үөрэх ыытааччы. Күһүн аайы нэһилиэнньэҕэ бэчээтинэн тарҕанар хаһыат-сурунаал сыллааҕы сурутуутугар көхтөөхтүк кыттан, ордук хомсомуоллаах эдэр ыччат суруйтаралларын ситиһэрэ. Комсомольскай мунньахтар, кэмпириэнсийэлэр, субуотунньуктар уонна да атын тэрээһиннэр партийнай тэрилтэни кытта ыкса ситимнээхтик үлэлииллэрэ. Онно оҕолорго тылын ылыннарар, сөбүлэтэр Христина Никифоровна буолар этэ. Оҕолор кинини истиҥ сүбэһит уонна көхтөөх тэрийсээччи курдук ылыналлара.
Ыччаты кытта үлэ олох бары хайысхатынан ыытыллара. Култуура, успуорт, производство, үөрэх-билии о.д а. Ол курдук, сүөһү эбии аһылыгын бэлэмнииргэ: талах быһыытыгар, дулҕа кырбааһыныгар, сиилэскэ элбэх субуотунньук ыытыллара. Фермаларга ыанньыксыттары сынньатан биир күннээх солбук оҥорооччулар. Ити үлэлэргэ барытыгар Христина Никифоровна сүрүн тэрийсээччинэн үлэлээбитэ.
Хомсомуол кэккэтигэр оҕону, эдэр ыччаты ылыы туспа үлэ этэ. Бу туох тэрилтэ буоларын, сүрүн сыалын, историятын оҕолор билэр буоллахтарына, баҕа өттүнэн киирэллэрэ. Ол иһин итиннэ эмиэ иитэр-үөрэтэр сырдатар үлэ тиһигин быспакка Христина Никифоровна салалтатынан барара.
Нам сэлиэнньэтигэр көһөн кэлэн, 1978 сылтан оройуоннааҕы пионердар дьиэлэригэр 1983 сылга диэри дириэктэринэн үлэлиир. Христина Никифоровна, эдэр ыччаттыын үлэлии үөрүйэх буолан, пионердар дьиэлэрин үлэтин хомсомуолу кытта сибээстээбитэ. Кини дьиэлэригэр көрүүтэ-истиитэ мөлтөх, бэрээдэги кэһэр оҕолору кытта үлэни күүскэ ыыппыта. Саастарын ситэ илик оҕолор буруйу оҥороллорун тохтотор үлэни тэрийээччинэн буолбута. Оҕо дьарыктаах буоларыгар пионердар дьиэлэрин иһинэн элбэх куруһуогу, успуорт сиэксийэни үлэлэппитэ. Онно хомсомуол кэмитиэтин сөптөөхтүк көрөн көмөлөһүннэрэрэ.
Өрөспүүбүлүкэ иһинэн оҕолорго элбэх культурнай, спортивнай күрэхтэһиилэр, творческай быыстапкалар, слеттар көрсүһүүлэр буолаллара. Христина Никифоровна, оройуоннааҕы хомсомуол кэмитиэтин көмөлөһүннэрэн, Нам оройуонун пионердар дьиэлэрин иитиллээччилэрэ бириистээх миэстэлэргэ тиксэллэрэ, дипломант, лауреат буолаллара. Комсомол ыччаттарга тэрийэр күрэхтэһиилэригэр Христина Никифоровна элбэхтик тэрийсээччи буолара.
1989 сылтан 2002 сылга диэри Нам 2 №-дээх оскуолатыгар саха тылын, литэрэтиирэтин уонна төрүт култууратын учууталынан үлэлээбитэ. Оҕолорго киэҥ билиини биэрэргэ бары күүһүн, сыратын уурбута.
Христина Никифоровна үлэтин ыстааһа – 49 сыл. Кини, учуутал үлэтинэн эрэ муҥурдаммакка, оройуон уопсастыбаннай олоҕор көхтөөхтүк кыттыбыта. Ол туоһутунан сүүрбэттэн тахса сыл оройуон, нэһилиэк дьокутаатынан талыллан үлэлээбитэ буолар. Эдэр сааһыттан уус-уран самодеятельность көхтөөх кыттыылааҕа, Нам сэлиэнньэтин «Иэйии» кулуубун чилиэнэ. Иллэҥ кэмигэр үгүс сөбүлүүр дьарыктаах. Ол курдук, баайыынан, ииһинэн дьарыктанар, оҕуруот аһын араас көрүҥүн дэлэччи үүннэрэр.
Кирилл Васильевичтыын олох олорон 5 оҕону төрөтөн, иитэн, үлэһит дьон оҥортоотулар. 4 кыыһа, ийэлэрин утумнаан, учуутал идэтин баһылаабыттара. Билигин 12 сиэн, 14 хос сиэн тапталлаах эбээтэ.
Христина Никифоровна – үлэ, тыыл бэтэрээнэ, Нам улууһун Ытык киһитэ, «Ленскэй нэһилиэк» ытык олохтооҕо, СӨ үөрэҕин ситимин Бочуоттаах бэтэрээнэ, Учууталлар учууталлара, «Үйэ саас» бэлиэ хаһаайката, СӨ Ытык кырдьаҕаһа (Почетный старейшина).
Санааҕын суруй