Уус-Алдаҥҥа Николай Гаврильевич Пестряковы билбэт киһи ахсааннаах буолуохтаах. Кинини өрөспүүбүлүкэҕэ тарбахха баттанар уус диэтэхпинэ, бука, алҕаһаабатым буолуо. Николай Гаврильевич тугунан уһамматаҕа баарый? Маһынан, тимиринэн, мууһунан, хаарынан оҥорбут үлэлэрэ хаһыаттарга, сурунаалларга үгүстүк сырдатыллыбыта. Бу сырыыга маһынан оҥорбут уус-уран оҥоһуктарын туһунан кэпсэттибит. Кини төһө даҕаны 75 сааһыгар үктэннэр, эдэрдии эрчимин сүтэрбэккэ саҥаны, сонуну, ханна да суоҕу толкуйдаан оҥоро сатыыр эбит. Ол курдук, хаартыскаҕа көстөр үлэлэрин бэйэтэ айбыт ньыматынан оҥорбут. Бу ньыманы хайа да уус баһылыы илик.
– Уус-Алдан улууһун Арыылааҕыттан төрүттээхпин. Өбүгэлэрим бары дэгиттэр талааннаах уус дьон этилэр. Дьампы диэн сиргэ олохсуйан олорбуттара. Бэйэм туспунан кылгастык кэпсиир буоллахха, 36 сыл оскуолаҕа труд учууталынан үлэлээбитим. СӨ үөрэҕин туйгуна буолбутум. Билигин 20-чэ төбө сүөһүбүн көрөн-истэн олоробун. Ол быыһыгар уһанарбын тохтоппоппун. Киһи үөйбэтэх-ахтыбатах ураты оҥоһуктарын айыахпын баҕарабын. Киһиргээбэккэ этэххэ, туох баар матырыйаалынан барытынан уһанабын.
Хаартыскаҕа көстөр үлэлэрбин 3-4 сыллааҕыта бэйэм айбыт технологиябынан оҥорбутум. Дьон “чуучулалар дуо?” диэн соһуйааччылар. Оннук дьиҥнээхтик, итэҕэтиилээхтик көстөллөр. Хайдах оҥоһулларын кэпсиир буоллахха, бастаан оҥоһук каркааһын маһынан кыһан таһаарабын. Онтон мас устуруускаларын кырыйан хас биирдиилэрин килиэйдиибин. Оччоҕо дьиҥнээх түү курдук көстөр. Кэпсээтэххэ судургу курдук эрээри, оҥороору гыннахха олус уустук. Биир оҥоһук ый курдук айыллан, ситэн-хотон тахсар. Мэкчиргэ, улар, мохсоҕол, тураах уонна хотойдору оҥорбутум. Былырыын уустары кытта Борис Федорович Неустроевка – Мандар Ууска бара сылдьыбыппыт. Онно киниэхэ анаан кыстыкка олорор суору оҥорон бэлэхтээбитим. Бу – уустар бэлиэлэрэ буолар. Быыстапкаларга эҥин төһө кыалларынан кытта сатыыбын.
Тыа сиригэр илии үлэтин чэпчэтиигэ син балайда тэриллэри оҥорбутум. Холобур, от охсор, мунньар ... Урут массыыналары рихтовкалыыр этим. Бу кэлин ордук маһынан уһанар буоллум. Дьонтон үлэх киирэ турар: хоппо, остуол, олоппос уонна да атын бытархай-оторхой элбэх.
Аармыйаҕа сылдьан таах сытыахтааҕар хаарынан ону-маны оҥорор этим. Онтон ыла учууталлыы сылдьан 1968 сылтан хас сыл аайы оҕолору кытта оскуола таһыгар арааһы барытын оҥорон киэргэтэрбит. Оннооҕор куораттан тахсан сонурҕаан көрөөччулэр, хаартыскаҕа түһээччилэр. Суоттутааҕы “Доҕордоһуу” мусуойугар 30 миэтэрэ уһуннаах диназавр кыылы оҥорон турабын. Хаарынан маннык баараҕай оҥоһугу аан бастаан мин оҥорон саҕалаабытым. Кэлин мууска көһөн Аан дойду таһымнаах күрэстэргэ, Кытайга, Хабаровскайга, Иркутскайга тиийэн ситиһиилээхтик кыттыбыппыт. Кытайга бастаан турабыт.
Били иэйии диэннэрэ, үлэм үөһүгэр сырыттахпына киирэр. Толкуйдаан, төбөбөр буһаран, хатаран баран иэйиим киирэрин кэтэһэбин. Мастан ордук тэтиҥи туттабын. Уһанарга ыарахан гынан баран олус бөҕө, хаачыстыбалаах.
Тыа сиригэр уһаныыны ыччат соччо интэриэһиргээбэт курдук. Биирдиилээн дьон ыйыталастахтарына сүбэлээн-амалаан биэрэбин.Миэхэ оҕолорум көмөлөһөллөр уонна кыра сиэним Валентин илии-атах буолар. Үлэлээтэхпинэ сынньанабын, үлэлээбэккэ сыттахпына муунту буолаары гынабын. Билигин да идиэйэлэр элбэхтэр. Онон, этэҥҥэ сырыттахпына аа-дьуо олоххо киллэрэн иһиэм диэн эрэнэбин.
Венера Охлопкова
