Күөх ырай дойдутугар тэҥнээх экологическай хампаанньа 15 сыл устата Дьокуускай куорат олохтоохторун дьикти кэрэ сибэкки букетын араас композициятынан үөрдэр, абылыыр. Сибэккинэн тапталга билинэллэр, оҕо төрөөн балыыһаттан тахсарыгар кэрэчээн сибэкки дьөрбөтүнэн көрсөллөр, олох араас үөрүүлээх түгэннэригэр бэлэхтииллэр.
Ааспыт нэдиэлэ чэппиэригэр, олунньу 8 күнүгэр “Зеленый рай” (сал. В.В.Жирков) 3-с салон лабораторията урукку “1000 мелочей” маҕаһыын саҥа атыы-эргиэн киинин 1-кы этээһигэр аһылынна. Бу күн хампаанньа тэриллэн үлэлээбитэ 15 сылын бэлиэтии чугас доҕотторо, мэлдьи сылдьар килийиэннэрэ кэлэн үөрүүлэрин үллэһиннилэр.
15 сыл анараа өттүгэр 3 эрэ киһиттэн саҕаламмыт солуон бүгүн 40-тан тахса үлэһиттээх улахан экологическай хампаанньа буола улаатта, сайынна.
Үлэбит хайысхата кэҥиир
Анна ТИХОНОВА, “Зеленый рай” экологическай хампаанньа хаһаайката:
– Бүгүн үөрүүбүтүн үллэстэ кэлбит күндү дьоммутугар махтанабыт. Бу солуоммутун биһиги салон-лаборатория диэн ааттаатыбыт уонна үлэлиир хайысхата сонун, интэриэһинэй буолуоҕар эрэнэбит. Манна араас тиэмэнэн маастар-кылаастар буолуохтара. 15 сыл, бу эттэххэ дөбөҥ, бу кэм устата улахан сырабытын биэрэн туран айымньылаахтык үлэлээтибит. 7 сыл анараа өттүгэр агроном комплексын тэриммиппит. Ол курдук, дьоҕус үүнээйилэри олордор, көрөр-истэр питомниктаахпыт, маны сэргэ кыһыннары үлэлиир тэпилииссэлээхпит. Ол иннинэ тыыннаах сибэккини уонна дьиэ үүнээйилэрин атыытынан эрэ дьарыгырар солуон этибит. Бу – биһиги дьиэнэн биисинэспит. Билигин биһиги үгүс доҕордоннубут, кинилэри кытта инникитин куораппыт күөх үүнээйи быыһыгар чэлгийэ, үүнэ сайдарыгар кэккэ былааннары олоххо киллэрэбит. Хампаанньабытыгар флористика, дьиэ үүнээйилэрин, маны сэргэ ландшафт дизайнын отделлара бааллар, кинилэр бүгүн эһиги иннигитигэр үлэҕэ-хамнаска сатабылларын көрдөрүөхтэрэ.
“Зеленый рай” сибэкки салона сибэкки дьөрбөлөрүн уонна дьиэ үүнээйилэрин атыылыырынан эрэ муҥурдаммат. Маны таһынан фитодизайн хайысхатын киллэрэн үлэни ыытар. Ол курдук, кэрэ бэлиэ түгэннэргэ – уруу киэһэлэригэр, үбүлүөйдэргэ о.д.а. дьоро тэрээһиннэргэ фитодизайнердар тыыннаах сибэккинэн истиэнэ интерьерин оҥорон биэриэхтэрин сөп. Ону түбэһэ көрбүт эрэ бары хайгыы, сэҥээрэ көрөр.
Василий ЖИРКОВ, хампаанньа тэрийээччитэ:
– Биһиги хампаанньабыт эһиги, куорат олохтоохторун тускутугар үлэлиир. Өҥөбүтүнэн куоракка олорооччулар эрэ буолбакка, улуустар, тыа сирин олохтоохторо эмиэ туһаналлар. Кэлэктиип улахан аҥаара – эдэр ыччат. Кинилэринэн киэн туттабыт. Мин урбаан эйгэтигэр 26-с сылбын үлэлиибин. Бу кэм устата судаарыстыбаттан биир кэппиэйкэни ылбакка (!) үлэлии-хамсыы олоробут. Үлэ миэстэтин таһааран, дьону хамнастыыбыт, үлэлэтэбит. Бэйэм бу иннинэ төрөөбүт улууспар салайар үлэлэргэ үлэлээбитим, Бороҕон бөһүөлэгин баһылыгынан үлэлии сылдьыбытым.
Марина БОГОСЛОВСКАЯ, СӨ Атыы-бырамыысыланнай Палаататын (ТПП) бэрэсидьиэнэ:
– Ааспыт сыл бүтэһигэр СӨ урбаанньыттарын аатыттан С.Н. Катырин бэрэсидьиэннээх РФ Атыы-бырамыысыланнай палаата ыытар “Семейные компании России” анал бырайыагар кыттарга сайаапкалар киирбиттэрэ. Манна Арассыыйа бары субъектарыттан 650 дьиэ кэргэн хампаанньата кыттыбытыттан Саха сириттэн 5 дьиэ кэргэн хампаанньата сүүмэрдээһини ааһан, “Зеленый рай” хампаанньа бастыҥнар ортолоругар киирдэ. Сылы быһа хампаанньа араас үөрэтэр бырагыраамаларга, туһалаах көрсүһүүлэргэ, бырайыактарга кыттыаҕа, атын эрэгийиэннэри кытары уопут атастаһыа уонна ыытар үлэтин таһымын хайысхата кэҥиэ диэн эрэнэбит. Бу бырайыактан элбэх билиини сомсон, туһаны ылан биисинэскит эйгэтэ өссө кэҥии, сайда турарыгар баҕарабын.
Хампаанньа оҥорор өҥөлөрө:– флористика уонна дизайн;– үүнээйилэри көрүү-истии, диагностика, сиргэ көһөрөн олордуу, сир араҥатын тупсарыы, чэбдигирдии үлэлэрэ;– эко-бородууксуйа (бэйэлэрин питомниктарыттан үүнээйилэр, сибэкки уонна оҕуруот аһын рассадата);– ландшафт дизайна (ландшафт бырайыага, көҕөрдүү уонна тупсарыы үлэлэрэ, сады көрүү-истии).Маны тэҥэ сыбаайбалары, үбүлүөйдэри, үөрүүлээх тэрээһиннэри тыыннаах сибэккилэринэн киэргэтэн биэрэллэр.Хампаанньа бу өҥөтүнэн хас биирдии куорат олохтооҕо сайаапка түһэрэн туһаныан сөп.Флористика, дизайн, эко-бородууксуйа...
Куораппытыгар сибэкки салонын арааһа, эгэлгэтэ элбэх, биирдиилээн дьон эмиэ эргинэр. Оттон Дьокуускай куорат үгүс олохтооҕо саамай сөбүлээн сылдьар сиринэн “Зеленый рай” диэн ааттаах сибэкки салона буолар. Бу салон сибэкки ырыынагар мэлдьи сонун, саҥа сүүрээни киллэрэр тэрилтэлэртэн биирдэстэрэ буолар. Манна үлэлиир флористар идэлэригэр таһымнарын куруук үрдэтинэллэр. Соторутааҕыта биир тутаах үлэһиппит Туйаара
Потапова Санкт-Петербурга баран, Арассыыйаҕа, Аан дойдуга киэҥник биллэр ааттаах-суоллаах Дмитрий Туркан флористикаҕа оскуолатыгар үөрэнэн кэлэн, билигин саҥа салон-лабораториябытыгар сүрүн үлэһит буолар.
Тэрилтэ куорат олохтоохторун, тэрилтэлэрин буолар тэрээһиннэригэр сибэккинэн эгэлгэ бэйэлээх кэрэ композициянан киэргэтэн биэрэрин тэрээһиҥҥэ кэлбит ыалдьыттар сөҕө-махтайа кэпсээтилэр.
Сибэкки кэрэ эйгэтигэр – эдэркээн уолаттар
Тэрээһиҥҥэ сылдьан бу хампаанньаҕа модельтан итэҕэһэ суох быһыылаах-таһаалаах, дуоспуруннаах көрүҥнээх уолаттар үлэлии сылдьалларын сэҥээрэ, таптыы көрдүм. Ол курдук, Станислав Окоёмов, Роман Григорьев, Василий Музафаров, Александр Захаров, Владимир Андреев манна үлэлээбиттэрэ хаһыс да сыллара буолбут. Урут сибэкки эйгэтигэр кэрэ аҥаардар эрэ үлэлииллэр диэн өйдөбүл баар эбит буоллаҕына бу уолаттар 180 кыраадыс эргиппиттэрин итэҕэйэ көрөҕүн. Манна Арассыыйа бастыҥ флористика оскуолатыгар стажировканы ааспыт АГИКИ-ны, художественнай училищены бүтэрбиттэр үлэлииллэр эбит. Үлэҕэ уопута суох ыччат эмиэ үлэлиир.
Мустубут дьоҥҥо сибэкки араас композициятыттан дьиэни-уоту, үлэлиир кэбиниэти хайдах тупсарыахха, тупсаҕай оҥоруохха сөбүн маастар-кылаас көрдөрбүттэрэ сэҥээриини ылла. Бу күн сибэкки эйгэтиттэн ыраах өйдөбүллээх дьон билбэтэхпитин биллибит, иһиттибит-көрдүбүт.
Станислав ОКОЁМОВ, флорист, 27 саастаах, Чурапчы Бахсытыттан сылдьар:
– Идэбинэн пуобар-кондитербын. Бу хампаанньаҕа 2022 сыллаахха үлэлии киирбитим. Бастаан үлэлии киирбиппэр уопуттаах флорист Дарья Игнатьева сибэкки дьөрбөтүн хайдах тутан оҥорорбуттан саҕалаан үөрэппитэ. Тута ылыммытым. Үлэлииргэ наһаа интэриэһинэй эйгэ эбит диэн сөбүлээтим. Бу иннинэ дьиэбэр биир даҕаны сибэкки суоҕа. Манна үлэлиэхпиттэн билигин дьиэм иһэ толору сибэккинэн туолла.
Ойуунускай уулуссатын 2-с нүөмэрдээх дьиэтигэр (урукку “1000 мелочей” атыы-эргиэн киинэ) саҥа арыллыбыт солуон-лабораторияҕа хас нэдиэлэ аайы араас тиэмэнэн маастар-кылаастар, лиэксийэлэр ыытыллаллар.
Куорат күөҕүнэн чэлгийэ сайдарыгар...
Бу хампаанньа Дьокуускай куорат күөҕүнэн суугунуу, чэлгийэ сайдарыгар кырата суох кылаатын киллэрэр диэтэхпинэ сыыспат буолуохтаахпын. Ол курдук, бары даҕаны Ярославскай уулусса кытыытыгар оҥоһуллубут сибэкки аллеятын, П.Алексеев уулуссаҕа (“Суһал көмө” ыстаансыйа аттыгар) олордуллубут соҕуруу үүнэр мас арааһын, сайынын куорат киин уулуссаларын, сынньалаҥ пааркатын, искибиэрдэри о.д.а. сирдэри сибэккинэн киэргэтэр кэрэ көстүүлэри сөҕө көрөр буолуохтааххыт. Манна даҕатан эттэххэ, хампаанньа куоракка быылы-кири утары чинчийэр бырайыактарга кыттар. Куорат экологиятын, олохтоохтор доруобуйаларын туһугар болҕомтотун ууран үлэлиир. Ол туһунан тэрээһиҥҥэ тэрилтэ агронома Роман Григорьев слайданан көрдөрөн кэпсээбитин сөҕө, махтайа көрдүбүт. Бу – барыта хампаанньа ыытар үлэтин биир көрүҥэ.
Куорат үрдүнэн баар сибэкки салоннарыттан, соҕотох бу эрэ хампаанньа куорат көҕөрдүү үлэтигэр тус көҕүлээһининэн кыттарын бэлиэтиир наада. Ол курдук, уулусса үүнээйилэрин олордорго анал питомнигы арыйан үлэлэппиттэрэ балачча кэм буолла. Бу питомникка, араас мастары тэҥэ отон астаах (плодовый), декоративнай үүнээйилэри, оту-маһы хиимийэ уоҕурдуута суох олордоллор. Маны сэргэ кыһыннары үлэлиир тэпилииссэҕэ сайын олордуллуохтаах сибэкки, үүнээйи арассаадатын олордуунан дьарыктаналлар.
Хампаанньа 15 сылыгар анаан, ааспыт 2023 сыл сэтинньититтэн “Мой эко путь” бырайыак чэрчитинэн “Сотвори свой сад мечты” диэн ааттаах марафон-практикум саҕаламмыта. Марафон бу сыл балаҕан ыйыгар түмүктэниэхтээх. Манна кыттан билиҥҥитэ 50-ча киһи чиэрбэ пиэрмэтин тэринэн, көхтөөхтүк үлэлии сылдьаллар. Хас нэдиэлэ аайы мунньустан, чинчийэр-отчуоттуур көрсүһүүлэр ыытыллаллар. Хас биирдии кыттааччы бэйэтин тэлгэһэтигэр, сиригэр-уотугар баҕа санаа саадын оҥорон, олордон, чэлгитэн таһааран, тулалыыр эйгэбит туруга хас биирдиибититтэн тутулуктааҕын бэйэлэрин холобурдарынан көрдөрөллөр. Интэриэһинэй, дьону-сэргэни үтүөҕэ көҕүлүүр хамсааһын буола турар эбит.
Дьэ, ити курдук “МОЙ ЭКО ПУТЬ” үтүө санаа хамсааһына (сал. М.Тимофеева) Сир Ийэни кэлэр көлүөнэҕэ чэбдик, ыраас хаалларыыга туһуламмыт үлэтэ үтүө түмүктэрдээх буоларыгар эрэнэбит. Ол хас биирдиибититтэн тутулуктааҕын умнумуоҕуҥ!
Саргылаана БАГЫНАНОВА.
