Хас биирдии күн ордук суолталаах, элбэх бэлиэ түгэннээх. “Бу барыта хатыламмат олохпут устуоруйата, кэлэр кэнчээри ыччаппытыгар кэпсиир, көрдөрөр докумуон буолар” диэн туран, манныгы кэпсиэхпин баҕарабын.
И.С. Жараев аатынан СӨ Аудиовизуальнай нэһилиэстибэтин национальнай киинин С.И. Москвитин салайар. Тэрилтэбит Уһук Илин эрэгийиэнигэр соҕотох киинэ-архыып буолар. Манна 41 тыһыынчаттан тахса киинэ уонна видео докумуоннар учуокка ылыллан тураллар. Олор истэригэр: «1924 сыллаахха В.И. Ленини тиһэх суолга атаарыыга Саха сириттэн, Москваҕа үөрэнэ уонна үлэлии сылдьыбыт дьоммут кыттыылара», “1926 сыллаахха Баку куоракка 1-кы түүр тыллаах омуктар сийиэстэригэр И.Н. Барахов, А.И. Софронов-Алампа, А.А. Иванов-Күндэ кыттыылара» уо.д.а.
Билигин улуустары кытта үлэни тэтимирдэр сыаллаахпыт. Хас биирдии улууска, нэһилиэккэ уонна биирдиилээн дьоҥҥо кэм устуоруйатын хамсыыр хартыына оҥорон устубут матырыйааллара баар. Ол барыта олохпут биир кэрчик кэмин хатыламмат өйдөбүлэ, ахтылҕана. Ону тустаах дьон ордук сыаналыыллар, сыа-сым курдук тутан дьиэлэригэр бүччүм сиргэ харыстаан уура сылдьаллар. Олох тэтимнээхтик сайдар кэмигэр 8, 16, 35 мм киинэ пүлүөҥкэлэрэ, VHS, Hi8, mini DV, BETACAM, DVCAM, DVD бу киинэ докумуоннар хааччыстыбалара сүтэн, мөлтөөн, көрдөрөр видеомогнитофоннара, бырайыактардара үлэлээбэт буолан, ылбычча туһаммат түбэлтэлэрэ олус элбэх. Бу сайдыылаах кэмҥэ, олох ирдэбилинэн сыыппара көрүҥҥэ көһөрөн үйэтитэр кэм кэллэ.
Ыраата барбакка эттэххэ, 80-с сыллар бүтүүлэриттэн видеокамераҕа устуу саҕаламмыта. 90-с сыллардааҕы көлүөнэ дьон билигин үлэ үөһүгэр сылдьаллар. Кинилэр, урут үлэлээбит-хамсаабыт эдэр саастарын эргитэн, киинэ эбэтэр кинигэ оҥороллоругар наадалаах видео-матырыйаалы кыайан булбаттар. Оччолорго видеокассеталары үрүт-үрдүгэр устубут буоланнар, суолталаах элбэх түгэн көстүүгэ тахсыбакка сүппүтэ. Маннык түгэннэри тумнар инниттэн хас биирдии улууска, нэһилиэккэ, бэл диэтэр, улахан тэрилтэлэргэ киинэ-видео устуулары туспа түмэр архыыптар баар буолаллара наада. Ол олохтоох нэһилиэнньэ да туһанарыгар табыгастаах буолуо этэ.
1996 сылтан улуус аайы анал нүөмэрдээх пуондалар арыллыбыттара. “Бу пуондаҕа баар киинэ докумуоннар сыл ахсын эбиллиэхтээхтэр” диэн сыаллаах үлэлиибит. Билиҥҥи туругунан, холобура, Нам улууһугар П.И. Сивцев аатынан устуоруйа-этнография түмэлигэр Киновидеоархив отдела үлэлиир. Улууска ыытыллар тэрээһиннэрин, биллиилээх дьоннорун устан үйэтитэллэр. Нэһилиэктэригэр тахсар кинигэлэргэ, киинэлэргэ тэҥҥэ үлэлэһэллэр. Сыл түмүгүнэн киирбит киинэ докумуоннарыттан ордук суолталаахтарын киинэ-архыыпка аҕалан, бэйэлэрин пуондаларын хаҥаталлар.
Биһиги тэрилтэбит сүрүн сыала – хас биирдии улууска, улахан тэрилтэлэргэ тус бэйэлэригэр аудиовизуальнай архыыптар баар буолуулара. Онно олохтоох нэһилиэнньэ ылсан туран үлэлиирэ, дьаһалта өйөбүлэ олус наада.
Куйаар ситимигэр avcenter-yakutia.ru бу сигэҕэ киирэн, Аудиовизуальнай киин туһунан көрүөххүтүн, билиэххитин сөп. Түмүүгэ уонна хомуйууга тустаах көмөнү, сүбэни биэрэбит.
Биһиги аадырыспыт: Дьокуускай куорат, Курашов уулуссатын 46 №. Билсэр төлөпүөннэргит: 8-411-2-31-65-51, +7-914-287-77-18
