Кэнникинэн социальнай ситимнэргэ киин куораппытыгар хас эмэ дьахтар сураҕа суох сүппүттэрин туһунан иһитиннэрии сотору-сотору күөдьүйэр буолла. Дьон куттанан “куораппытыгар дьахталлары уорар маньяк баар буолла” эҥин диэн суруйаллар. ИДьМ да, Силиэстийэлиир кэмитиэт да, “маньяк баар” диэн сураҕы “туос сымыйа” диэн бигэргэтэллэр. Дьиҥэ, дьон аймахтарын, чугас дьоннорун сэрэппэккэ, былыр да, быйыл да куруук дьиэлэриттэн тахсан бараллар. Кинилэр ортолоругар наар сүтэр, күүлэйдии түһэн баран биллэр дьон эмиэ бааллар.
Дьокуускай куорат полицията дьахталлар сураҕа суох сүтүүлэрин быһааран биэрдэ. Кинилэр этэллэринэн, сүппүт дьахталлар көстүбүттэр. Сүтүүлэрин сүрүн биричиинэтэ – арыгыны батыһыы уонна чугас дьоннорун кытары уопсай тылы булбакка “куттаан” барыы.
“Сэтинньи 8 күнүгэр Дьокуускайга 32 саастаах дьахтар сүппүтүн туһунан сайабылыанньа киирбитэ. Сэтинньи 10 күнүгэр сүппүт дьахтары полиция үлэһиттэрэ табаарыстарыттан булан ыллылар. Бу дьахтар куруук дьонун сэрэппэккэ эрэ маннык сүтэр идэлээх эбит”, - диэн быһаардылар.
Дьахтар ГРЭС түөлбэтигэр аһыы утаҕы ордорор билэр дьонугар сылдьыбыт, дьиэтигэр барартан батыммыт. Ийэтэ “куттанабын, онон бэйэм баран көрсүбэппин, кыайан ылбаппын” диэхтээбит. Сокуоннай сааһын сиппит, саастаах дьахтары күүс өттүнэн дьиэтигэр аҕалан хаайар ким да бырааба суох буоллаҕа.
Оттон алтынньы 31 күнүгэр Автодорожнай уулуссаҕа баар дьиэтиттэн түүннэри тахсан барбыт, 19 саастаах кыыһы ити күн оперативниктар булбуттар. Кыыс кыратык күүлэйдии түһэн баран төннүбүт. Биллэн турар, кими да сэрэппэккэ барбытыттан чугас дьоно долгуйан, түрүлүөн бөҕөтүн түһэрбиттэр.
“Сэтинньи 6 күнүгэр 44 саастаах дьахтар дьиэтиттэн тахсан барбыт. Кинини көрдөөн, кыыһа полицияҕа тиийэн сэтинньи 10 күнүгэр тыллаабыт. Билигин кини ханна сылдьарын быһаараллар. Бу дьахтар урут куруук күүлэйдии баран хаалар идэлээх эбит. Ол иһин дьоно бастакы күннэргэ улаханнык сүтүктээбэтэхтэр”, - диэн куорат полициятыгар эттилэр.
Эдэрчи кыыс чугас дьонун кытары кыыһырсан баран, дьиэтин аттыгар бэйэтигэр тиийиммитин булбуттара.
Оттон сэтинньи 5 күнэ үүнэр түүнүгэр икки оҕолоох, 37 саастаах куорат олохтооҕо Хатыҥ Үрэххэ баар чааһынай дьиэтиттэн массыынанан тахсан баран сураҕа суох сүппүтүн билиҥҥэ диэри була иликтэр. Силиэдэбэтэллэр дьахтар ханна да барар санаата суоҕун, урут хаһан да маннык биллэрбэккэ эрэ барбатын быһаарбыттар. Дьахтар дьиэтин аттыттан массыыната түспүтүн булбуттар, массыына иһигэр суотабай төлөпүөнэ эҥин хаалбыт. Билигин силиэдэбэтэллэр дьахтар сүппүт чахчытынан Арассыыйа ХК 105 ыст. (“өлөрүү”) холуобунай дьыаланы көбүппүттэр.
Арассыыйа Ис дьыалаҕа министиэристибэтин холуобунай ирдэбил сүрүннүүр управлениетын иһинэн дьону көрдүүр отдел начаалынньыга, полиция полковнига Максим Черныш этэринэн, дойдуга бу сыл бастакы аҥаарыгар 84 тыһ. улахан киһи сураҕа суох сүппүтүн туһунан сайабылыанньа киирбит, олортон 78 тыһыынчатын дьыала көбүтүллүөн иннинэ булбуттар. Оттон 2 тыһ. сайабылыанньа сокуоннай саастарын туола илик оҕолор сүппүттэринэн киирбит, олортон 900-чэ оҕону булбуттар.
Дьон тоҕо эрэ, киһи сүттэҕинэ, сайабылыанньаны 3 күн ааспытын кэннэ ылаллар диэн тутах өйдөбүллээх. Сокуон быһыытынан, сайабылыанньа киирдэ да, сол кэмтэн ыла көрдөөбүтүнэн бараллар. Суол сойо илигинэ көрдөөтөххө, түмүгэ түргэнник биллэрэ чахчы. Онон чугас дьоҥҥут сураҕа суох сүтэр түгэннэригэр, тута быраабы араҥаччыллыыр уорганнарга тыллыы охсоргут ордук.
ИДьМ ирдиир үлэни тэрийэр салаатыгар иһитиннэрбиттэринэн, киһи сураҕа суох сүппүтүн туһунан полиция дьуһуурунай чаастарыгар сайабылыанньа киирдэ да, тута үөһэ ыйыллыбыт отделга биллэрэллэр. Онтон соһуччу тахсыбыт түбэлтэлэри бэлиэтиир бюроҕа (Бюро регистрации несчастных случаев) биллэрэллэр. Туох баар тас сулууспалар (ППС, учаскыабайдар, ГИБДД) сүппүт киһиэхэ ориентировка ылаллар. Сүрүннээн, полиция үлэһиттэрэ сүппүт киһиэхэ 4 төрүөтү көрөллөр: 1 – соһуччу, алҕаска тахсыбыт быһылаан, 2 – бэйэтигэр тиийинии, 3 – баҕа өттүнэн сүппүт, 4 – кириминээл. Ордук сокуоннай саастарын ситэ туола илик оҕолор дьиэ кэргэҥҥэ өйдөспөт быһыыттан, иһэр-аһыыр төрөппүттэриттэн, оҕоҕо болҕомто тиийбэтиттэн дьиэлэриттэн тахсан бараллар. Ол гынан баран, тиийиммэт ыал оҕолоро эрэ буолбакка, “үчүгэй дьиэ кэргэнтэн” эмиэ чаастатык тахсан бараллар. Оҕо “мөлтөх хампаанньа” сабыдыалыттан биир үксүн күрүүр идэлээх. Ол иһин холуобунай дьыаланы көбүтэргэ ХПК (холуобунай-процессуальнай кодекс) 3 күнү биэрэр. Ити кэмҥэ опердар ымпыгар-чымпыгар тиийэ баар балаһыанньаны үөрэтэллэр, сүппүт киһи туох дьаллыктааҕын, хараахтарын, кимнээхтиин алтыһарын, урут сүтэ сылдьыбытын эҥин сиһилии ырыталлар. Ол иһин киһини көрдүүр үлэ араас түбэлтэттэн тутулуктанан тус-туһунан буолар.
Сураҕа суох сүтээччи, сүрүннээн -- куһаҕан дьаллыгы батыһааччы. Ону бэйэтин курдук иһэр-аһыыр атастарыттан “запойтан” эбэтэр сороҕор, “Красная Якутия” арыгыны эмтиир балыыһаттан булбут түгэннэрэ баар. Оттон иһээччилэр кэннилэриттэн ордук оҕолор сүтэллэр. Кинилэри биир үксүн суукка иһинэн булаллар. Оҕолору көрдүүргэ ХПК 10 суукканы болдьуур, ону 30 күҥҥэ диэри уһатыахтарын сөп.
Чугас киһиҥ сүттэҕинэ, хайдах таҥастааҕын, дьүһүнэ-бодото хайдаҕын, тугу тутан тахсыбытын, кимниин алтыһарын, кэпсэтэрин, төһө харчылааҕын, ханна сылдьарын сөбүлүүрүн, туох кыһалҕалааҕын, төлөпүөнүн IMEI кодун уо.д.а. чуолкайдык билэр уонна ону полиция үлэһиттэригэр тугу да кистээбэккэ баарынан тута кэпсиир ордук. Хас биирдии сөкүүндэ, бытархай көрдүүр үлэҕэ тугунан да сыаналаммат күндү буоларын умнуо суохха наада.
