Киир

Киир

Хой

xoy

Ситиһиилээх нэдиэлэ күүтэр. Өйгүн-санааҕын түмэн туран, биир суолталаах дьыаланы тиһэҕэр тиэрдиэҕиҥ. Онно тус сатабылыҥ уонна бэйэҕэ эрэлиҥ көмөлөһүөҕэ. Үөскүүр кыһалҕаны атыннык көрөн, сөпкө быһаарыыһыгын. Дьиҥэр, туох да харгыс суох. Ол эрээри доруобуйаҕын көрүнэ сылдьыаххын наада. Кэлиҥҥинэн интэриниэт ситимигэр аһара хатанан, элбэх бириэмэни сүүйтэрэр буолбуккун. Тулалыыр дьонуҥ сыһыаннара үчүгэй.

Оҕус

ogyc

Олоххор бырааһынньык, үөрүү-көтүү тиийбэт. Тапталлааххар хаппырыыстыыр, атаахтыыр буолбуккун. Үлэҕэ сыһыаныҥ биллэ мөлтөөбүт. Эбээһинэскин өлө-сүтэ толорбоккун. Ол дьиэ үлэтигэр эмиэ сыһыаннаах. Арааһа, ис туругуҥ ыһыллан, төбөҥ букатын атыҥҥа сылдьар. Күүскүн-кыаххын харыстаа. Тоҕо диэтэххэ, инникитин эйигин сыраны-сылбаны барыыр күүстээх үлэ күүтэр. Ис толкуйгун сааһыланнаххына, барыта этэҥҥэ буолуоҕа.

Игирэлэр

igire

Настарыанньаҥ уларыйа сылдьар. Эмискэ ньиэрбэ хаан буолаҥҥын, тулалыыр дьоҥҥун соһутарыҥ элбээбит. Наар куһаҕан, табыллыбат диэнинэн салайтарыма. Туохтан да санааҕын түһэрбэккэ, үчүгэй настарыанньалаах сырыт. Нэдиэлэ устата үп-харчы боппуруоһун ситиһиилээхтик быһаарыаҕыҥ. Успуордунан дьарыктанарга, эти-хааны эрчийэргэ ситиһиилээх күннэр үүммүттэр, онон кытаатан хамсанан ис.

Араак

rak

Былааныҥ уларыйар чинчилээх. Онно дьиэлээхтэриҥ сабыдыаллара улахан буолуоҕа. Үлэҕэр инники былааҥҥын ыһа-тоҕо кэпсээмэ, баҕар, туолуо суоҕа. Аны өстөөхтөрүҥ баалларын биллэриэхтэрэ. Ол иһин тылгын-өскүн хонтуруолланан сылдьарыҥ наада. Нэдиэлэ устата өссө биир суолталаах быһаарыныыҥ сөбүлүүр дьарыккар төннүүҥ буолуоҕа. Чугас киһиҥ эн сүбэҕэр олус наадыйар эбит. Кистии сылдьыбыт кистэлэҥин кэпсиэҕэ.

Хахай

xaxai

Бастатан туран, эйигин чугас дьонуҥ олус өйүүллэр. Ол иһин туохтан да куттаммаккын уонна кинилэргэ эрэллээххин. Олоххор буола турар уларыйыылары буолуохтааҕын курдук ылынаҕын. Наар барытыгар бас-көс оруолу толоруоххун баҕараҕын. Болҕомто кииниттэн туораан хааларгын букатын сөбүлээбэккин. Сулустар эйиэхэ арыый да сымныы түһэргэр, тапталлааххар сыһыаҥҥын уларытаргар сүбэлииллэр.

Кыыс

kuus

Аһаҕастык кэпсэтэр уонна санааҕын холкутук этэр буолбуккун. Бу дьайыы дьиэ кэргэҥҥин да, кэллиэгэлэргин да кытта сыһыаны тупсараргар улаханнык көмөлөһүөҕэ. Профессионал быһыытынан сатабылыҥ хаһааҥҥытааҕар да күүһүрэн сылдьар. Бэл, былааны таһынан үлэлиигин. Ол, биллэн турар, үчүгэйдик сыаналаныаҕа. Салалтаттан элбэхтик хайҕанар буолбуккун. Сэрэнэн сылдьыҥ.

Ыйааһын

uyaahun

Тапталы уонна доҕордоһууну бастакы миэстэҕэ туруорбуккун. Ол эбэтэр иллэҥ бириэмэҕин тапталлааххын кытары бииргэ атаараҕын, доҕотторгун кытта илэ-хоро алтыһаҕын. Үлэҕэ үлүһүйүүнү биллэ аччаппыккын. Биир өттүнэн, саҥа үлэҕэ көһөр туһунан санаалар бааллар. Бу ый бүтүүтэ эппиэтинэстээх этии киириэҕэ, ону үчүгэйдик толкуйдаар. Хаһан эрэ чугастык алтыһа сылдьыбыт киһигин кытта сибээһи сөргүтүөххүн сөп.

Скорпион

ckorpion

Тургутууну ааһыаххын наада. Бииртэн биир мэһэйдэр син көстөн иһиэхтэрэ. Саҥа бырайыагы саҕалыырга табыгаһа суох кэм. Онон урут саҕалаабыт дьыалаҕын тиһэҕэр тиэрдэргэ дьулус. Ордук эр дьон нэдиэлэ устата элбэхтик кэлиэхтэрэ-барыахтара, киириэхтэрэ-тахсыахтара. Таптал туһунан эттэххэ, күнүүлэһии, кыра ар-бур дэсиһии баар. Нэдиэлэ бүтэһигэр соһуччу үөрүү күүтэр. Санааҕын түһэрбэккэ, инниҥ диэки баран ис.

Охчут

oxchut

Өһөс хааныҥ киирдэҕинэ, аһара өһөскүн. Ытырбыккын отой ыыппат кэмэлдьилээххин. Дьиҥэр, бу хаачыстыба үлэни тиһэҕэр тиэрдэргэ үчүгэй. Арай, дьону кытта сыһыаны олохтуурга мэһэйдиир. Кыыһыран баран, уоскуйан испэтиҥ, куһаҕаны өр тута сылдьарыҥ эйигин наһаа баттыыр. Оҕолоруҥ доруобуйаларыгар сэрэхтээх буол. Ыарыы сибикитэ баар курдук. Өрөбүллэри төһө кыалларынан сэргэхтик атаарар наада.

Чубуку

chybyku

Айар талааннаах Чубукулары ситиһии күүтэр. Иэйиигит уһуктан, тугу эрэ айар-тутар баҕаҕыт баһаам. Өскөтүн, олоххут бүгүҥҥү күҥҥэ чуумпу буоллаҕына, сотору кэминэн киирии-тахсыы, саҥа сүүрээн бөҕө күүтэр. Оттон үлэ үөһүгэр сылдьар буоллаххына, тэтимҥин ыһыктыма. Дьахтар аймаҕы туох эрэ суолталаах уларыйыы күүтэр. Сулустар улаханнык хайҕаабаттар эрээри, туруоруммут сыалгын-соруккун ситиһэн иһэргинэн маладьыаскын.

Күрүлгэн

kyrylgen

Мөлтөөбүт-ахсаабыт буоллаххына, элбэҕи үлэлээмэ. Бэйэҥ кыаххын билинэн сылдьарыҥ ордук. Салалта өттүттэн дабылыанньа бөҕө баар. Ол эрээри доруобуйа бастакы миэстэҕэ турарын өйдөө. Дьиэ кэргэҥҥэр болҕомтоҥ ситэ тиийбэт. Онон дьиэлээхтэргин кытта сыһыаны тупсарарга кыһан. Сулумахтары саҥа билсиһии күүтэр. Ол хайаан да харах харахха көрсүһүү диэн буолбакка, интэриниэтинэн да буолуон сөп.

Балыктар

balyk

Сороҕор аһара уобараска киирэҕин. Кэллиэгэлэриҥ ону бэлиэтииллэр, бэйэлэрин икки ардыгар ырытан кэпсэтэллэр эбит. Кинилэри кытта сыһыан биллэ мөлтөөбүт. Онон майгыгын-сигилигин, тылгын-өскүн хонтуруоллан. Иллэҥ бириэмэҕэр таах сыппакка туһалааҕынан дьарыктан. Дьиэ да таһыгар тахсан үлэлээтэххинэ, улаханнык дуоһуйуоҥ. Эдэр ыаллары үтүө сонун күүтэр. Кэккэлэрэ хаҥыыр чинчилээх.

Санааҕын суруй