Киир

Киир

Тыл билимин кандидата Георгий Романович Кардашевскай Үөһээ Бүлүү улууһун Нам нэһилиэгин Балаҕаннаах учаастагар 1916 сыллаахха ыам ыйын 5 күнүгэр төрөөбүтэ.

Кини Бүлүү педагогическай училищетын бүтэрэн баран учууталлаабыта. 1940 с. Усуйаана улууһун Хаһааччыйа оскуолатыгар учууталынан, онтон дириэктэринэн үлэлээбитэ. 1942 с. Дьокуускайдааҕы педагогическай институкка үөрэнэ сырыттаҕына комсомол обкомун секретарынан талбыттара. Ол кэнниттэн кини Бүлүү, Үөһээ Бүлүү, Сунтаар оройуоннарыгар норуот үөрэҕириитин салаатыгар, СӨ Үөрэҕириитин министиэристибэтигэр үлэлээбитэ. 1959 сылтан 1971 сылга дылы СГУ старшай преподавателинэн үлэлээбитэ. Саха ыччата үөрхтэнэригэр элбэх сыратын биэрбитэ. Итинтэн салгыы биэнсийэҕэ тахсыар дылы национальнай оскуолаларга научнай чинчийэр институт Саха сиринээҕи филиалын научнай сотруднигынан үлэлээбитэ. Г.Р. Кардашевскай саха биллиилээх сурурйааччыта А. И. Софронов уопсастыбаннай олоҕун уонна айымньыларын дириҥник үөрэтэн, ырытан 1975 сыллаахха тыл билимин кандидатын аатын ылбыта. Дьон Георгий Романовиһы элбэх литературнай чинчийиилэр, кириитик, тылбаасчыт, фольклорист быһыытынан билэр. Кини туһунан 2001 сыллаахха «Күлүмүрдэс күнүскүбэр» диэн кинигэни С.Т. Руфов, С. Е . Дадаскинов таһаарбыттара.

Георгий Романович оҕо сааһа Балаҕаннаахха ааспыта. Төрөппүттэрэ Давид Жендринскэй - Саанньа уонна ийэтэ Ефросинья Егоровна – Оппоруус этилэр. Георгий кинилэргэ соҕотох оҕо. Аҕата Саанньа эрдэ өлбүт, онон ийэтэ Кардашевскай Роман диэн киһиэхэ кэргэн тахсан баран, уолун кини араспаанньатынан суруттарбыт. Георгий Романович кэргэниниин Калиста Семеновналыын төрөппүт биэс кыргыттара: Галина, Валентина, Альбина, Ефросиния, Елена Георгиевналар билигин бары ыал ийэлэрэ, эбэлэрэ буолан олороллор.

2016 Г.Р Кардашевскай 100 сааһын туолуутугар Балаҕаннаах нэһилиэгин дьаһалтата, култуура үлэһиттэрэ нэһилиэк ыһыаҕын кини үбүлүөйүгэр анаан үрдүк таһымҥа ыыппыттара. Балаҕаннаах кулуубун дириэктэрэ Михаил Жендринскэй, уус-уран салайааччы Андрей Андреев сүрүннээһиннэринэн, нэһилиэк түөлбэлэрэ ылсаннар, ыһыах тэрээһинэ үчүгэйдик барбыта. Бу Георгий Романовичка анаммыт ыһыахха кини төрөппүт кыргыттара Галина Георгиевна , Ефросиния Георгиевна Кардашевскаялар уонна кини үөрэппит ыччаттара, профессордар Гаврил Филиппов, Иван Алексеев, туйаҕын хатарааччылара - Валентина Семенова, Варвара Окорокова уонна суруйааччы Дмитрий Наумов күндү ыалдьыт буолан ыһыаҕы киэргэппиттэрэ. Ыһыахха кини туһунан кинигэ быыстапкалара, ахтыылар дьон-сэргэ көрүүтүгэр туруоруллубуттара улахан болҕомтону ылбыта. Кини кыргыттара Галина, Ефросинья Георгиевналар аҕаларын туһунан ахтыылара уонна ХИФУ учуонайдара учууталларын туһунан дириҥ ис хоһоонноох ахтыыны оҥорбуттара. Ону таһынан кыргыттара аҕаларын библиотекатыттан сахалыы кинигэлэри, Георгий Романович төрүччүтүн, ийэлэрин Калиста Семеновна хаартыскатын уруһуйун 1958 с. Элгээйи оскуолатыгар дириэктэрдии сылдьан уруһуй, черчение учууталыгар Василий Чикачевка уруһуйдаппыт хаартыскатын Балаҕаннаах оскуолатын түмэлигэр аҕалан туттарбыттара дьоһуннаах бэлэх буолбута. Билигин ону уруһуйдаабыт учуутал Баһылай Чикачев төрөппүт уола Андрей Васильевич Чикачев – биллиилээх худуоһунньук.

Быйыл Балаҕаннаахха Г. Р. Кардашевскай 105 сааһын бэлиэтиир тэрээһиннэр буола тураллар. Ол курдук, Балаҕаннаах агро хайысхалаах оскуолата ( дириэктэр С. Жендринскэй) Георгий Романович Кардашевскайга аналлаах кылаас чаастарын, ахтыылары оҥордулар, улуустааҕы билим кэмпириэнсийэтэ үрдүк тэрээһиннэхтик ыытылынна.

Биһиги, биир дойдулаахпыт, фольклорист, тылбаасчыт Георгий Романович Кардашевскай курдук элбэх литературнай чинчийиилэри оҥорбут учуонай уонна учуобунньуктар ааптардара , саха дьонугар-сэргэтигэр үгүс үтүөнү-кэрэни оҥорбут киһини саха тыллаах баарын тухары норуотугар үйэтитиллэ, ахтылла туруоҕар эрэнэбит.

 

Степан Дмитриев, Балаҕаннаах нэһилиэгин

баһылыга, норуот хаһаайыстыбатын үтүөлээх

үлэһитэ