Саҥа ыйтан саҥа сокуоннар киирэннэр, дойдубутугар кэккэ уларыйыылар киириэхтэрэ. Ити туһунан сиһилии билиһиннэрэбит.

Бааннар

Бастакы уларыйыылар бааннары хаарыйыахтара. Алтынньы 1 күнүттэн Арассыыйа Киин баана дойду бааннарыгар потребительскэй кирэдьииттэри биэрэллэригэр саҥа хааччахтары олохтуур. Бу туһунан “Российская газета” суруйар. Дойду олохтоохторугар улахан суумалаах кирэдьииттэри, сойуомнары биэрэргэ ссуда надбавката эбиллиэҕэ. Киин баан быһаарарынан, маннык дьаһаныы гражданнар хабалаҕа ыктарыыларын тутуоҕа уонна кутталлаах кирэдьииттэри бас-баттах биэрииттэн быыһыаҕа.

Баан эйгэтигэр өссө биир улахан уларыйыы алтынньыттан киириэҕэ. Түргэн төлөбүрдэр тиһиктэрин (Система быстрых платежей, СБП) тарыыптара уларыйаҕа, ол эрээри биир “ноолоох” – гражданин харчытын хампаанньаларга, урбаанньыттарга уонна бэйэ дьарыктаах дьоҥҥо (самозанятые) ыытарыгар эрэ туһаныллыаҕа. Киин баан СБП нөҥүө ыытыллар харчыттан көрөн тарыыбы олохтоото: биир эпэрээссийэҕэ 5 кэп. саҕалаан (өскөтүн 125 солк. ыытар буоллаҕына) 3 солк. дылы (6000,01 солк. 600000 солк. дылы). Маныаха судаарыстыбаннай төлөбүрдэр иһин тарыып буор-босхо буолар, ханнык да харчы тутуллубат.

Босуобуйаны – “Мир” картаҕа

Күһүҥҥү иккис ыйтан саҕалаан оҕо босуобуйата “Мир” картаҕа эрэ түһүөҕэ. Бу чуолаан кыаммат ыалларга төлөбүргэ сыһыаннаах. Өскөтүн босуобуйаны ылааччы “Мир” картата суох буоллаҕына, төлөбүр баан счетугар түһүөҕэ, ону кассаттан эбэтэр почтаттан эрэ ылыахха сөп.

Маны таһынан, Владимир Путин дьаһалынан оскуола үөрэнээччитигэр көрүллүбүт биир кэмнээх төлөбүрү (10 тыһ. солк.) тута илик төрөппүтэртэн сайабылыанньаны ылыыга биир эрэ ый хаалар. Сайабылыанньаны сэтинньи 1 күнүгэр дылы тутуохтара.

Көлө техкөрүүтэ

Кэлэр уларыйыы суоппардарга сыһыаннаах. Алтынньы 1 күнүттэн массыыналаах дьоҥҥо тэхэньиичэскэй көрүү (ТО) болдьоҕун уһатыы тохтуур. Ити күнтэн ыла ТО болдьоҕо олунньуга, кулун тутарга уонна муус устарга ТО болдьоҕо номнуо бүппүт массыына хаһаайыттара ааһыахтара. Кыра уйуктаах массыыналар 4 сыллара ааспытын кэннэ, итиэннэ таһаҕаһы тиэйэр массыыналар, оптуобустар уонна таксыылар булгуччу ТО ааһыахтаахтар. Билигин Госдумаҕа чааһынай дьон кыра уйуктаах массыыналарыгар уонна матассыыкылга тэхэньиичэскэй көрүүнү баҕа өттүнэн ааһалларын курдук сокуон барыла киирэн сытар, ылылла илик. Онон чааһынай кыра уйуктаах массыыналар уонна матассыыкыллар хаһаайыттарыгар диагностическэй карталара суоҕун иһин эппиэтинэһи сүгэллэрэ көрүллүбэт диэн оннунан хаалла.

Чааһынай клиникаларга быһыыны ылыы

Алтынньы 1 күнүттэн чааһынай клиникаларга быһыыны ылыы буор-босхо буолуоҕа. Хоруона хамсыгыттан утары быһыыны ылыы эрэ буолбатах. Судаарыстыбаннайа суох мэдэссиинэ тэрилтэлэригэр профилактическай быһыыны биэрии национальнай халандаарын чэрчитинэн, итиэннэ эпидемическэй көрүүннэн быһыыны биэрии эмиэ босхо буолуоҕа. Онуоха харчыны федеральнай бүддьүөттэн көрүөхтэрэ. Билигин быһыыны биэрии национальнай халандаарыгар 12 профилактика быһыыта киирэн турар (ол иһигэр улахан дьоҥҥо ревакцинация: гепатит В, сэллик, пневмококковай инфекция, дифтерия, иэрийэр сөтөл (коклюш), тартаран ыалдьыы сыстыганнаах ыарыыта (столбняк), полиомиелит, гемофильнай инфекция, краснуха, эпидемическэй паротит (дьоҥҥо-сэргэҕэ “свинка” диэнинэн киэҥник биллэр), куор уонна грипп. Билиҥҥитэ хоруона хамсыгыттан быһыыны национальнай халандаарга эпидемическэй балаһыаннаьанан көрөн киллэрэн биэрэ тураллар.

Хамнас үрдээһинэ

Алтынньы 1 күнүттэн силовой структуралар уонна байыаннайдар ыйдааҕы хамнастарын акылаата үрдүөҕэ. Анал званиялаах полиция үлэһиттэрин, байыаннай сулууспалаахтар, ФСИН үлэһиттэрин, баһаарынайдар, таможенниктар уонна федеральнай фельдъегерскэй сулууспа сотрудниктарын ыйдааҕы хамнастара 3,7 бырыһыанынан улаатыаҕа. Маны таһынан, байыаннайдар хамнастарын индексациялааһынтан тутулуктанар байыаннай биэнсийэлээхтэргэ эмиэ үрдүөҕэ. Дойдуга маннык биэнсийэни 2,5 мөл. кэриҥэ киһи ылар.

Эпидемиологическэй турук туһунан реестр баар буолуоҕа

Алтынньы устата эпидемиологическэй турук туһунан сибидиэнньэни биэрэр информационнай тиһиги үлэҕэ киллэрии түмүктэниэхтээх. Онно дойду олохтоохторо, тас дойду гражданнара уонна гражданствота суох сирэйдэр булгуччу ааһар мэдэссиинэ көрүүлэрин уонна мэдэссиинэ туоһулааһынын туһунан иһитиннэриилэр баар буолуохтара.

Бу реестр сүрүн сыала-соруга – кутталлаах ыарыылары илдьэ сылдьар дьоннору булуу, ону түргэнник булан санитарнай-эпидемиологическэй миэрэлэри ылыы. Саҥа реестр көмөтүнэн кутталлаах ыарыылаах үлэ миграннарын үлэҕэ ылбат буолууга эрэл үөскүөҕэ. Онуоха иһитиннэриини Доруобуйа харыстабылын министиэристибэтэ, Роспотребнадзор, эрэгийиэннээҕи былаастар уонна олохтоох бэйэни салайыныы уорганнара биэриэхтэрэ. Оттон сибидиэнньэни судаарыстыбаннай структуралар эрэ буолбакка, миграннары үлэҕэ ылар чааһынай тэрилтэлэр эмиэ ылыахтарын сөп.

Омук дьоно мэдэссиинэ туоһулааһынын ааһыахтара

Биһиги дойдубутугар быстах кэмҥэ олорорго уонна ВНЖ көҥүлү ылааччылар булгуччу наркотигы уонна психторопнай веществолары туһаналларын, быраас анааһына суох бэрэбиэркэлэтэр, маны таһынан тулалыыр дьоҥҥо кутталлаах инфекционнай ыарыылаахтарын бэрэбиэркэлэтэр буолуохтара. Маннык уларыйыылар Российскай Федерацияҕа тас дойду гражданнарын правовой балаһыанньаларын туһунан сокуоҥҥа киирдилэр.

Итинник туоһулааһын түмүгүнэн, тас дойду гражданнара, итиэннэ гражданствота суохтар кутталлаах ыарыылара уонна ВИЧ-инфекциялара суоҕун, эбэтэр баарын туһунан мэдэссиинэ докумуонун ылыахтара. Мэдэссиинэ көрүүтүн ааспытын туоһулуур докумуонунан тус мэдэссиинэ картата буолуоҕа (ону кумааҕыннан уонна электроннай форманан биэрэллэр).

Визалаах эбэтэр визата суох Арассыыйаҕа кэлбит омук дойдутун гражданина ИДьМ уорганнарыгар быстах кэмҥэ олороругар көҥүлү ыларыгар 30 күн иһигэр сайабылыанньаны уонна мэдэссиинэ киниискэтин биэриэхтээх. Өскөтүн убаастанар биричиинэннэн ити болдьоххо биэрбэтэҕинэ, ол биричиинэтин устарыгар эбии биир ыйы биэрэллэр (онтон уһуо суохтаах).

Саҥа дьиэҕэ быраабы түргэнник оҥоруохтара

Саҥа дьиэни өлүүлэһэн тутааччылар (дольщиктар) кыбартыыра атыыласпыттарын туһунан докумуоннарын түргэнник оҥотторор буолуохтара.

Алтынньы 28 күнүттэн хамсаабат баайы-дуолу судаарыстыбаннай бэлиэтээһин туһунан сокуоҥҥа уларыйыылар киирэллэр. Ол курдук, өлүүлэһэн тутуу дуогабарын судаарыстабаннай бэлиэтээһин болдьоҕо кыччаан биэрэр. Бу иннинэ МФЦ нөҥүө докумуоннары туттарыыттан ыла, 9 үлэ күнүн иһинэн Росреестрга бэлиэтииллэр этэ. Оттон алтынньы 28 күнүттэн Росреестр МФЦ нөҥүө кумааҕыннан докумуоннары туттарбыт күнтэн 7 күн иһигэр, оттон электроннайынан биэрдэхтэринэ – 3 күн иһигэр бэлиэтиир буолуоҕа.

 Маны таһынан, Росреестрга ханнык баҕарар докумуону нотариус нөҥүө биэриэххэ сөп буолуоҕа. Бу иннинэ хамсаабат баайга-дуолга сыһыаннаах илии охсуһуу нотариус бигэргэтиитинэн эбэтэр хамсабат баайга-дуолга атын нотариальнай дьайыылар кэннэ бэриллибит эрэ буоллаҕына туһаныллаллара.

Типовой тутууларга төннүү

Тутуу эйгэтигэр “типовой бырайыактааһын” диэн өйдөбүл төннүөҕэ. Инньэ гынан, тутуу болдьоҕун аччатыаҕа уонна үбү-харчыны экэниэмийэлиэҕэ.

Градостроительнай кодексаҕа “Эффекктивная проектная документация повторного использования” диэн өйдөбүл оннутугар аны типовой бырайыактааһын диэни киллэрдилэр. Типовой бырайыактааһыны бүтүн тутууга эрэ буолбакка, сорох элэмиэннэргэ эмиэ туһаныахха сөп буолуоҕа – холобур, оскуола кылаастарын эбэтэр балыыһа палаталарын бырайыактыырга.

Бу иннинэ дойду тутууга уонна дьиэ-уот хомунаалынай хаһаайыстыбатыгар миниистири солбуйааччы Сергей Музыченко типовой бырайыактар реестрдэригэр чааһынай дьиэлэр бырайыактара эмиэ киириэхтэрэ диэн этэн турардаах. Инньэ гынан, индивидуальнай дьиэлэри тутуу улаатарыгар уонна чааһынай дьиэлэри тутууга ипотеканы биэрии кэҥээн биэриэҕэ.