Бүгүҥҥү устудьуон аан дойдуга тиийэ иһиллэр алмаас хампаанньатыгар үлэҕэ хайдах киириэн сөбүй?

Саха сиригэр үлэтэ суох буолууну аҕыйатар туһугар өрөспүүбүлүкэ Ил Дархана уонна бырабыыталыстыбата былааннаах үгүс үлэни ыытар. Бүгүҥҥү туругунан “Олохтоох каадыры – бырамыысыланнаска” бырайыак – олохтоохтору үлэ миэстэтинэн хааччыйыыга биир төһүү уонна көдьүүстээх ныма.

Этэргэ дылы, бырайыак икки куобаҕы тэҥинэн охсон ылар. Ол эбэтэр, олохтоох нэһилиэнньэ бырамыысыланнас эйгэтигэр сыстыытын биллэ тэтимирдэр, ону тэҥэ үлэтэ суох сылдьааччы ахсаанын аҕыйатарга көмөлөһөр. Кэрэхсэбиллээҕэ, бырайыак сылтан сыл аайы хабар иэнэ да, кыттар тэрилтэтэ, бырайыакка хапсааччыта да хаҥаан иһэр. Быйылгы сыллааҕы чахчынан, бырайыакка 40-тан тахса араас хампаанньа үлэлэһэр. Кинилэр ортолоругар АЛРОСА олохтоох каадыры барыларыттан да кыайа-хото ыларынан, нэһилиэнньэни алмаас салаатыгар сэҥээрдиигэ аатырар үгүс үлэтинэн  даҕаны, өрүү  инники күөҥҥэ сылдьар. 

АЛРОСА-ҕа үлэҕэ хайдах киириэххэ сөбүй?

“Биһиги, анал үөрэхтээх, идэтийиигэ кылаастаах дьон, АЛРОСА курдук бөдөҥ хампаанньаҕа үлэҕэ хайдах киириэхпитин сөбүй?” диэн ыйытыы өрөспүүбүлүкэ Ил Дархана Айсен Николаевка кэмиттэн кэмигэр тохтообокко киирэр ыйытыы, сэҥээрии буолар. Дьон хамнастаах бырамыысыланнас салаатыгар үлэлиир, олоҕун уйгутун тупсарынар интэриэстээҕэ өйдөнөр. Ол курдук, соторутааҕыта, ол эбэтэр муус устар 26 күнүгэр, Айсен Николаев кыттыбыт быһа эпииригэр бырамыысылыннас хампаанньаларыгар үлэҕэ киириэн баҕалаахтар куонкурустарыгар, холобур, кэлии уонна олохтоох каадыр бааллара тэҥнэһэн хаалар түгэнигэр үлэлиир кыах олохтоох каадырга бастакынан бэриллэрин туһугар күүстээх үлэ барбыта, онон балаһыанньа тупсубута этилиннэ.

Ол быһыытынан, күн бүгүн балаһыанньа балай да уларыйбыт. Бырамыысыланнас бөдөҥ тэрилтэлэрэ олохтоох нэһилиэнньэни ити эрэ өттүнэн өйүүрүнэн муҥурдаммат буоллулар. Бэйэлэрэ эмиэ кинилэр үлэлиир хайысхаларыгар ордук ирдэнэр, наадалаах идэлээхтэринэн хааччыналларыгар өрөспүүбүлүкэ көмөтүгэр наадыйалларын биллэрэллэр.

«Социальнай-экэнэмиичэскэй сайдыы флагмана суолталаах АЛРОСА хампаанньа олоҕурбут үгэс быһыытынан үлэһиттэрин тутаах өттүн өрөспүүбүлүкэ иһиттэн талар. Билигин да 1,5 тыһ. үлэһиккэ наадыйар. Ол каадырдары билиҥҥитэ өрөспүүбүлүкэ иһиттэн булар кыах суох. Тоҕо диэтэххэ, ону ситиһэргэ хас да суол боппуруос быһаарыллыан наада. Бастаан утаа бэлиэр туһатын-көдьүүһүн көрдөрбүт “Олохтоох каадыры – бырамыысыланнаска” курдук бырайыактары салгыы үлэлэтэр наада. Бу бырайыак көмөтүнэн, биһиги  45 тыһ. тахса биир дойдулаахтарбыт Саха сиригэр үлэлиир бырамыысыланнас тэрилтэлэригэр үлэ булуннулар. Биһиги бу бырайыагы салгыы үлэлэтиэхпит уонна сайыннаран иһиэхпит диэн эрэллээхпин”, –  диэтэ Ил Дархан Айсен Николаев.

Ону тэҥэ кини идэҕэ үөрэтэр орто үөрэх кыһаларыгар исписэлиистэри бэлэмниир таһым үрдүөх тустааҕын тоһоҕолоон бэлиэтээтэ. Тоҕо диэтэххэ, хампаанньалар ирдэбиллэригэр эппиэттэһэр гына исписэлиис киэҥ билиилээх, үчүгэй бэлэмнээх буолара табыллар. Дьэ, ол иһин өрөспүүбүлүкэ иһигэр түстэнэн үлэлиир сир баайын туһаҕа таһаарааччылары кытта биир бастакынан таһымнаах каадыры, исписэлииһи бэлэмниир усулуобуйа оҥоһуллуохтаах. Онуоха сөптөөх бигэ, чиҥ тирэх баар. Ол эбэтэр, хампаанньалар олохтоох каадыры үлэҕэ ылар интэриэстээхтэр, оттон олохтоохтор үөрэнэр, үлэлиир баҕалаахтара көстөр. Маннык түгэҥҥэ Саха сирин бырабыыталыстыбатын соруга – бу икки араҥаны ситимнээн, икки өрүт баҕата туоларыгар көмөлөһүү, тирэх буолуу.

АЛРОСА талааннаах ыччаты сэҥээрдэр интэриэстээх

Бу туһунан алмаас хампаанньатын Кэлим батарар тэрилтэтин (ЕСО) персоналга менеджерэ Ольга Саввина маннык эттэ:

– Биһиги үлэлиир тэрилтэбитигэр олохтоох нэһилиэнньэни, чуолаан эттэххэ, ыччаты, үлэҕэ сэҥээрдэр интэриэстээхпит. Ол иһин АЛРОСА бакаансыйа дьаарбаҥкаларыгар кыттар, ону таһынан үгүс сыллар тухары бииргэ үлэлэһэр, көдьүүстээхтик алтыһар үөрэхпит кыһаларын устудьуоннара производственнай быраактыкаларын баралларыгар толору усулуобуйаны тэрийэр. Бииргэ үлэлэһээччилэрбит, партнердарбыт ортолоругар М.К. Аммосов аатынан ХИФУ, Дьокуускайдааҕы бырамыысыланнай техникум курдук уо.д.а. кыахтаах каадыры иитэн-такайан таһаарар өрөспүүбүлүкэтээҕи үөрэх кыһалара бааллар. Ону таһынан бакаансыйа дьаарбаҥкаларыгар уонна идэни талыыга, идэтийиигэ сыһыаннаах Аһаҕас аан күннэригэр кыттыбыт устудьуоннар бэйэлэрин туруорсууларынан да итинник быраактыка тэриллиэн сөп. АЛРОСА үлэһиттэрэ, түһэрсиллибит дуогабарга олоҕуран, үөрэх кыһаларыгар тиийэн лиэксийэ ааҕар, үөрэнээччилэри кытта сирэй көрсөн олорон аһаҕастык кэпсэтэр, ыйытыыларга хоруйдуур үгэстэннэ. Ити курдук, устудьуоннары кытта сирэй көрсүһэн, үөрэҕи бүтэрээччилэртэн бастыҥнары талан, үлэнэн сэҥээрдэр, үлэҕэ ылар кыах толору туһаныллар.

Маны таһынан Ольга Саввина этэринэн, алмаас хампаанньата устудьуоннары кытта истипиэндьийэ аныыр туһунан дуогабар түһэрсэр үгэстээх. Маннык истиэпиндьийэни үөрэхтэригэр орто бааллара 4 уонна онтон үрдүк көрдөрүүлээх устудьуоннар сирэй кэпсэтии (собеседование) түмүгүнэн, ылар кыахтаахтар. Онуоха истипиэндьийэҕэ сананар устудьуон билимҥэ арыйыылаах, айан-тутан таһаарбыт оҥоһуктаах эбэтэр араас кэмпириэнсийэҕэ кыттыбытын туоһулуур сэртипикээттээх буолара биллэ туһалыыр. Анаммыт истипиэндьийэни устудьуоннар үөрэнэн бүтүөхтэригэр диэри ылаллар. Кинилэр производственнай быраактыкаҕа барар-кэлэр төлөбүрдэрэ, быраактыкалара олоччу босхо буолар. Оттон устудьуон быраактыкатын ситиһиилээхтик аастаҕына, бэйэтин кыаҕын, таһымын көрдөрдөҕүнэ, алмаас хампаанньатыгар үлэҕэ киирэр. Оччотугар кини үөрэҕи бүтэрэн баран, хампаанньаҕа үс сыл хайаан да үлэлиир эбээһинэстэнэр.

Алмаас хостуур хампаанньаҕа туох идэлээхтэргэ ордук наадыйаллар эбиттэрий?  Көрүөҕүҥ: “Сир баайын сир анныттан хостооһун”, “Сир үөһээ араҥатыгар хайа үлэтэ”, “Хайа массыыналара уонна тэриллэрэ”, «Электроснабжение”, “Бырамыысыланнай уонна гражданскай тутуу”, «Гидрогеология». Быһата, АЛРОСА хампаанньаҕа бырамыысыланнас бары кэриэтэ идэлэригэр үөрэнээччилэр быраактыкаланар кыахтаахтар диэххэ сөп.

«Саха сиринээҕи алмаас атыытын тэрилтэтигэр (ЯПТА) алмааһы илиинэн да уонна анал тэрилинэн да суортааччылар бары быраактыкаланаллар. Биир сылга 5 оҕо быраактыканы ааһар. Холобур, ХИФУ Физико-тэхиньиичэскэй институтугар (мантан салгыы – ХИФУ ФТИ-Ш.) «Матырыйаалы уус-ураннык таҥастааһын технологията” (“Технология художественной обработки материалов”) идэтигэр  үөрэтэллэр. Быйыл ол онтон биһиэхэ иккитэ производственнай быраактыкатын барбыт Анастасия Петрова дипломнай үлэтин  көмүскээн, үөрэҕин бүтэрдэ да, манна үлэлии кэлээри сылдьар. Ол туһунан дуогабар түһэрсиллибитэ”, – диэн, хампаанньа персоналга менеджерэ холобур быһыытынан кэпсээтэ.

Алмаас хампаанньатыгар производственнай быраактыканы барарга уонна истипиэндьийэ анатарга интэриэстээх устудьуоннар мантан аллара баар QR-коду туһанан, сиһилии билсэр кыахтааххыт

Толору иһитиннэриини өссө Этот адрес электронной почты защищён от спам-ботов. У вас должен быть включен JavaScript для просмотра. элэктэриэн почтаҕа суруйан билиэххэ сөп.

Быраактыка уонна уһуйуу

ХИФУ ФТИ уонна Дьокуускайдааҕы политехническай техникум алмааска уонна ювелир дьыалатыгар сыһыаннаах идэҕэ үөрэнэр устудьуоннар быраактыкаларын ЯПТА-ҕа сөбүлээн, биһирээн бараллар. Кинилэр бары хара ааныттан быраактыкаланар тутууларын, үлэ бэрээдэгин, быраабылатын, үлэлиир эрэсиими, үлэ уратытын уонна үлэ кэлэктиибин кытта ыкса билсиһэллэр.

«Биһиги үлэбитигэр уһуннук олорон үлэлиири тулуйар, үлэҕэ дьаныардаах, дьулуурдаах буолуу ирдэнэр. Тоҕо диэтэххэ, хас күн аайы хас биирдии тааһы сыныйан көрүөххүн-истиэххин, үөрэтиэххин наада. Ол иннинэ устудьуоннар докумуоннары чинчийэллэр, түөрүйэни үөрэтэллэр, холобур буолар таастары билэллэр, таастар классификацияларын билэр, быһаарсар сатабылы иҥэринэллэр. Ону олоччу үөрэтэн, билэн эрэ баран, устудьуоннар алмааһы кытта үлэлэһэр буолаллар”,  – диэн үлэлэрин уратытын биһиэхэ АЛРОСА ЯПТА суортуур сыаҕын 1-кы категориялаах эспиэрэ Виктория Тарасова билиһиннэрдэ.

Кини алмааһы суортуур үлэ элбэх үлэлээҕин, быыччыгын этэр. Айылҕаҕа үүт-үкчү икки тэҥ таас диэн суох. Хас биирдии тааһы, санаан көрүҥ, 8000 позицияттан ырытан көрөллөр. Ол да буоллар 4 тутаах ураты баар. Олорго тирэҕирэн алмаас сырьета кылаастарынан араарыллар: кээмэй-ыйааһын бөлөҕүнэн, кристалл моһуонунан (форма), таас төһө дьэҥкиринэн уонна өҥүнэн. Бу барыта тутаах суолталаах буолан, хостоммут алмаас сыанатыгар, бирилийээн буола кырыыланар таһымыгар тиийэ дьайар.

Софья Кынакытова, ХИФУ ФТИ 3-с кууруһун устудьуона, күндү таастары уонна тимирдэри таҥастааһын кафедрата:

– Кафедраҕа “АЛРОСА ЯПТА-тыгар быраактыкалан” диэн сүбэлээбиттэрэ. Идэм алмааска эмиэ сыһыаннаах уонна кэнэҕэһин АЛРОСА-ҕа үлэлиэхпин баҕарар буолан, тута сөбүлэспитим.

Настаабынньыгым салалтатынан түөрүйэни хаһыстым, таас арааһын үөрэттим. Ол кэнниттэн алмааска тиийдибит. Производстеннай быраактыкаҕа ылбыт сатабылбын, түөрүйэттэн эбиммит билиибин туһанабын.

Анастасия Петрова, ХИФУ ФТИ 4 кууруһун устудьуона, күндү таастары уонна тимирдэри таҥастааһын кафедрата:

– Быраактыкабын былырыын ЯПТА-ҕа барбытым. Настаабынньыгым Саргылана Егорова салайыытынан, үөрүйэхтэниини түргэнник ааспытым. Быйыл 3 ыйдаах быраактыкабар, тута кэриэтэ алмаас суортааһыныгар киирбитим. Бастаан утаа быыкаа таастары кытта үлэлиир уустуга. Сыыйа үөрэнэн, тэтимирэн, суортарга араарар алмаастарым элбээн испиттэрэ. Кэллиэгэлэрбин кытта тэҥҥэ бүтэргэ дьулуһарым, ол курдук үөрүйэхтэммитим. Төһөнөн үлэлиигин, оччонон уопутураҕын, оннук эрэ гыннахха, бэйэ көдьүүһүн, таһымын улаатыннарыахха сөп.

Билигин дьупулуом үлэтигэр бэлэмнэнэбин. Көмүскээтим, үөрэхпин бүтэрдим да, бэлиэр билэр кэлэктииппэр үлэлии тиийиэм.

Олохтоох нэһилиэнньэни үлэнэн хааччыйыы – АЛРОСА социальнай бэлиитикэтин биир тутаах хайысхата

Хампаанньа олохтоох нэһилиэнньэҕэ үлэ миэстэтин тэрийиигэ, үлэһиттэрин сөптөөх, үрдүк хамнаһынан хааччыйыыга, социальнай бакыаттаах, чэпчэтиилээх оҥорууга, үлэһиттэрин доруобуйатыгар уонна олоҕор куттал суох буолуутун хааччыйары умнубакка, ону инники күөҥҥэ ууран туран, дьаныардаах үлэни ыытар. Ол да иһин АЛРОСА бу үгүс сыллар усталаах туораларыгар дойду бастыҥ үлэнэн хааччыйааччыларын ахсааныгар сылдьар. Былырыын ахсынньыга хампаанньа РФ бастыҥ үлэнэн хааччыйааччыларыгар чорбойон, Forbes сурунаалтан “көмүс” эриэйтини ылан турар.

Аҥаардас былырыын, 2022 сылга, АЛРОСА хампаанньа бөлөҕөр, ол иһигэр,  “Анаабыр алмаастарыгар”, 3 тыһ. тахса өрөспүүбүлүкэ олохтооҕо үлэ булла. Кинилэр ортолоругар тыа сириттэн сылдьар 358 киһи, 35 сааһыгар диэри 721 эдэр исписэлиис бааллар. Бу туһунан биһиэхэ алмаас хампаанньатыттан иһитиннэрдилэр.