Өрөспүүбүлүкэ лиссиэйигэр “Айылҕа ситимэ” экологическай хайысхалаах бырайыак үлэлээбитэ 10 төгүрүк сыл буолла. Иилээччинэн-саҕалааччынан биология учуутала Анна Егоровна Местникова буолар. 5-9 кылаас оҕолоро сыл аайы араас айаҥҥа сылдьан, билиилэрин-көрүүлэрин кэҥэтэллэр, эттэрин-хааннарын сайыннараллар, төрөөбүт дойдуларын кэрэтин кэрэхсииллэр.
Кулун тутар 29-31 күнүгэр лиссиэй 9-с кылааһын 17 оҕото, учуутал Местникова А. Е., кылаас салайааччыта Игнатьева С. И., төрөппүттэр Аммосова Ю. И., Прудецкая А. П., Степанова С. Н. Буолан “Сайдыы суола” ааттаах экологическай десана Кэбээйи улууһун Сиэгэн – Күөлүгэр тиийэн олохпут кинигэтигэр өссө биир сирэйи арыйан кэллибит.
Кулун тутар 29 күнүгэр лиссиэй дьиэтиттэн айаҥҥа турунан, аара Нам улууһун кирбиитигэр Эҥсиэли хочону үөһэттэн көрөн кэрэхсээн, айаммыт алгыстаах, суолбут көнө буоларыгар баҕа санаабытын тиэрдэн салама ыйаан салгыы соруктаах сирбит диэки түһэ турдубут.
Аара Түбэ нэһилиэгэр суол кытыытыгар турар кафеҕа Любалаах Вера минньигэс астарын аһаан астынан, эбэҕэ киирэн суолбутун Батамай диэки туттубут. Развилкаҕа биһигини Батамай сүрүн оскуолатын дириэктэрэ Станислав Иннокентьевич Никитин бэйэтин массыынатынан сардаана сибэккинэн киэргэммит таҥастаах оскуолатын оҕолорун кытта арыылаах алаадьынан айах тутан көрсүбүтүттэн долгуйа үөрдүбүт. Оскуола-сад Батамай нэһилиэнньэтин киэн туттуута. Төһө да сааскы сынньалаҥ буолбутун иһин, баар оҕолор, учууталлар үөрэ-көтө көрсөн, бөһүөлэктэрин, оскуолаларын устуоруйатын туһунан наһаа истиҥ тылларынан кэпсээтилэр, Батамай былыр-былыргыттан чахчы да сайдыы суолун тэлбитин итэҕэйдибит. Өссө барарбытыгар анаан-минээн астаппыт минньигэс тортарын кэһии гынан ыыттылар.
Сиэгэн – Күөлгэ киэһэ 16.00 ч диэки тиийдибит. Оскуола дириэктэрэ Захаров Афанасий Петрович, оҕо тэрилтэтин салайааччыта, физика учуутала, РК выпускницата Корякина Маргарита Алексеевна, үөрэнээччилэр истиҥник-иһирэхтик көрсөн, тута оскуолаларыгар экскурсия оҥордулар. Стендэлэри оҕолор кэпсээбиттэрэ биһиги дьоммут болҕомтотун тарта.
Ити күн, былаан быһыытынан, ырыаҕа ылланарын курдук “кылыгырас ыраас уулаах, кэрэ тирэх тулалаах, түргэн дьэргэл сүүрүктээх таастаах үрэх” Тумараҕа киирэн сахалыы таҥаспытын сайбаччы таҥнан хаартыскаҕа түстүбүт, айылҕа бэйэтэ оҥорбут килэҥ муустаах катогар хаҥкылаатыбыт. Киэһэ оскуолабытыгар кэлэн дириэктэри хаһаайыстыбаннай чааска солбуйааччы Анна Иннокентьевна Колесова быһаччы дьаһалынан повар Наталья Жиркова астаабыт миинин, торуойун, булочкатын сиэн тото аһаатыбыт. Дьиҥ сахалыы киэһээҥҥи аһылык буолла.
Сарсыныгар 8 ч. утуйан туран, аһаан-сиэн (бу сырыыга плов), инструктаж истэн баран айаҥҥа туруннубут. Биһигини арыаллааччыларынан олохтоох дьон физкультура учуутала Николай Николаевич Бессонов, тренер Степан Степанович Кривошапкин, техүлэһит Гаврил Иннокентьевич Жирков анаммыттар. Ону кытта оскуола оҕолоро Вероника, Эдуард Егоровтар, Артем Тимофеев, Влад Потапов, Арсен, Роман Кривошапкиннар, эдэр педагогтар Лена Аркадьевна Данилина, Татьяна Егоровна Готовцева илдьэ сырыттылар. Автобуспут суоппара Владимир Алексеевич Гоголев биһиги кэпсээммитигэр киирэн хайаны дабайар буолла.
Гражданскай сэрии саҕана нуучча ньургун уола Белянкин хамандыырдаах кыһыл этэрээт тоһуурга түбэһэн суорума суолламмыт сирдэригэр – Суол Билиилээххэ дылы автобуһунан тиийэн баран, сатыы хааман хайабыт тэллэҕэр тиийдибит. Чекистэр өргөстөрө биһигини күп-күөх халлаанынан, чаҕылыччы тыкпыт күнүнэн сылаастык кууһа көрүстэ. Өрөспүүбүлүкэ лиссиэйин дьаралыктаах былааҕын Аяр Кулаковскай өргөскө чиэстээхтик тутан таһаарда. Оҕолор бу айаннара бэйэлэрин тургутуу быһыытынан ааста. Ол курдук, бука бары тутуспутунан, бэйэ-бэйэбитигэр көмөлөһөн, өйөһөн-убаһан, биэс хайаны уҥуордаан, алтыспытыгар, Чекистэр өргөстөрүгэр тиийэн үөрүү бөҕө буоллубут. Былаахпытын Аяр Кулаковскай аналлаах миэстэтигэр анньан, хаартыскаҕа түһүү бөҕө буоллубут.
Аҥаардас хайаны дабайыыбытыгар, түһүүбүтүгэр лоп курдук аҕыс чаас барда. Инньэ гынан, автобуспутун киэһэ 18. 15 мүнүүтэҕэ буллубут. 19 чааска оскуолабытыгар кэлэн, сылайбыппытын аһаран тото-хана аһаан баран, бүгүҥҥү күммүт туһунан санаа атастаһыыга муһуннубут. Оскуола дириэктэрэ Афанасий Петрович оҕо өйүгэр – санаатыгар хаалар үтүө тыллары этэн туран бука барыбытыгар муора таһымыттан 1300 миэтирэлээх сиргэ турар Чекистэр өргөстөрүгэр тахса сылдьыбыппытын туоһулуур суруктары туттартаата. Оҕолор харда тылларыгар олохтоох оҕолорго, учууталларга махталларын эттилэр, кэрэ айылҕаны кэрэхсээбиттэрин, сөхпүттэрин-махтайбыттарын биллэрдилэр.
Кулун тутар 31 күнүгэр сарсыарда үрэхпитигэр киирэн өссө төгүл хаҥкылаан, хаартыскаҕа түһэн баран айанныыр суолбутун туттубут. Аара выпускниктар бэлэх гынан айан-тутан таһаарбыт бэлиэлэригэр хаартыскаҕа түстүбүт. Нам улууһун Хатырык нэһилиэгэр Судаарыстыбаннас түмэлигэр сылдьан, билиибитин-көрүүбүтүн чиҥэттибит, айаммыт тиэмэтин кытта ситимнээтибит.
Түгэнинэн туһанан, бастыҥ баһыыбабын, мааны махталбын тиэрдэбин күндү дьоммор – үөрэнээччилэрбэр, кинилэр төрөппүттэригэр, үлэ күнэ да буоллар, биир күннэрин, икки өрөбүллэрин сиэртибэлээн биһигини кытта барсыбыт төрөппүттэргэ – Светлана Степановаҕа, Анна Прудецкаяҕа, айаммытын барытын хаартыска хараҕар хатаабыт ийэбитигэр Юлия Аммосоваҕа, үлэм-хамнаһым саҕаламмыт үтүө сирин дьонугар – Сиэгэн – Күөл орто оскуолатын кэллэктиибигэр, бары үөрэнээччилэригэр, үлэһиттэригэр, бэйэтин үтүө холобурунан куруук ыраахха-кэрэҕэ сирдиир биир идэлээхпэр Анна Егоровна Местниковаҕа, үөрэнээччибэр – Батамай сүрүн оскуолатын дириэктэригэр Станислав Иннокентьевич Никитиҥҥэ, оскуола бары учууталларыгар, үөрэнээччилэригэр. Кэскиллээх үлэҕит кэҥии, айымньылаах санааҕыт алла туруохтун диэн баҕа санаабын тиэрдэбин.
Саргылана Игнатьева, Өрөспүүбүлүкэ лиссиэйин 9 – с кылааһын салайааччыта,
Юлия Аммосова, Анна Местникова, ааптар хаартыскаҕа түһэриилэрэ.
