Ил Түмэн Бүддьүөккэ, үпкэ, нолуок уонна сыана бэлиитикэтигэр, бас билии уонна приватизация боппуруостарыгар сис кэмитиэтэ кулун тутар 21 күнүгэр Аллараа Бэстээххэ көһө сылдьар төгүрүк остуолу тэрийдэ.
Тэрээһиҥҥэ норуот дьокутааттара, Ил Түмэн сис кэмитиэттэрин салайааччылара, тустаах министиэристибэлэр уонна биэдэмистибэлэр бэрэстэбиитэллэрэ, улуус дьокутааттарын Сэбиэтэ, Мэҥэ Хаҥалас улууһун уонна илин эҥээр нэһилиэктэрин баһылыктара кытыннылар.
Төгүрүк остуолга эрэгийиэҥҥэ нолуок уонна тарыып бэлиитикэтин уларытыы, итиэннэ куорат уонна тыа сирдэригэр бүддьүөттэн көрүллэр уонна ааҕыллар үп орто таһымын ааҕыы боппуруостарын дьүүллэстилэр.
Кэпсэтии саҕаланыытыгар Ил Түмэн Бүддьүөккэ, үпкэ, нолуок уонна сыана бэлиитикэтигэр, бас билии уонна приватизация боппуруостарыгар сис кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Юрий Николаев маннык кэпсэтии хайа да өттүнэн олус туһалааҕын тоһоҕолоото. Манна нэһилиэк баһылыктара, тэрилтэ салайааччылара миэстэтигэр долгутар ыйытыыларыгар сөптөөх хоруйу ылар кыахтаналлар.
Өрөспүүбүлүкэҕэ тарыып уонна нолуок бэлиитикэтин туһунан сүрүн дакылааттары СӨ Сыана бэлиитикэтигэр судаарыстыбаннай кэмитиэт бэрэссэдээтэлэ Антонина Винокурова уонна Үп миниистирин бастакы солбуйааччы Майя Данилова оҥордулар.
Антонина Винокурова ааспыт сылга өрөспүүбүлүкэҕэ электроэнергетика эйгэтигэр улахан суолталаах уларыйыылар киирбиттэрин (Уһук Илиҥҥэ дойдуга туһаныллар тарыыбы кытары тэҥнээһин) бэлиэтээтэ. Бу уларыйыы урбаанньыттарга уонна эрэгийиэн атын тэрилтэлэригэр сыһыаннаах. Винокурова “бу уларыйыы олоххо киирэн, уоту туһанааччыларга тарыып 58 % түстэ. Инньэ гынан, өрөспүүбүлүкэ бүддьүөтүн ороскуоттааһын биллэ аччаата, экэниэмийэлэммит харчыны атын социальнай кыһалҕалары быһаарыыга ыыттыбыт. Билигин бу мэхэньиисими үс сыл оннугар уон сылга диэри уһаталларыгар дойду бэрэсидьиэнин аатыгар этии киллэрдибит. Оччоҕо бырамыысыланнас тэрилтэлэрэ электроэнергияҕа ороскуоттуур харчылара аччаабытынан, онно хаһааммыт үптэрин уһун болдьохтоох инвестиция бырайыактарыгар угуо этилэр” диэтэ.
Маны таһынан, 2017 сылга уот уонна гаас ситимигэр холбонорго тарыып уларыйбыт. 2016 сылтан ыла поселение таһымыгар ититии тарыыбын бэрээдэктиир буолбуттара. Ол түмүгэр, судаарыстыбаннай уонна муниципальнай бас билиигэ сылдьар хочуолунайдары чааһынайдарга биэрии улааппыт, сорох нэһилиэктэргэ чааһынай дьиэлэри ититии систиэмэтигэр холботуу тэтимирбит, олус үрдүк ороскуоттаах уонна тарыыптаах хочуолунайдары оптимизациялааһын үлэтэ барбыт, хочуолунайдар ыарахан сыаналаах уматыктан аккаастанан, чэпчэки сыаналаах уматыкка көспүттэр, итиэннэ түргэнник барыска үлэлиир инвестиционнай дьаһаллар олоххо киллэриллибиттэр.
Кэнники биэс сылга улахан хамсааһын нолуок сокуонугар тахсыбыт. Нолуогу төлөөччүлэр бөҕөргөтүллүбүт бөлөхтөрүн института баар буолбут, Уһук Илиҥҥэ инвестициялаах бырайыактары олоххо киллэрэр тэрилтэлэргэ нолуок чэпчэтиилэрэ киллэриллибит, саҥа саҕалыыр урбаанньыттарга “нолуок каникуллара” баар буолбут. Майя Данилова “олохтоох бэйэни салайыныы уорганнара нолуок сокуонугар киирэр саҥа уларыйыылары иилэ хабан ылан түргэнник билэллэрэ наада уонна ону нэһилиэнньэҕэ уонна тэрилтэлэргэ кэмигэр өйдөтөн иһиэхтээхтэр” диэн бэлиэтээтэ.
Үп миниистирин солбуйааччы Надежда Филиппова куораттарга уонна тыа нэһилиэктэригэр бүддьүөтү тыырыы хайдах барарыгар тохтоото. Бүддьүөтү тыырыы методиката «О наделении органов местного самоуправления муниципальных районов Республики Саха (Якутия) отдельными государственными полномочиями по выравниванию бюджетной обеспеченности поселений» диэн 523-З № 1091-III №-дээх СӨ Сокуонугар олоҕуран ыытыллар уонна бүддьүөт сыһыаннаһыыларын көрөргө сүрүн хайысханан буолар.
Төгүрүк остуол кыттыылаахтара дакылааттаабыт дьоҥҥо бэйэлэрин ыйытыыларын биэрдилэр. Норуот дьокутааттара – Александр Уаров, Леонид Владимиров, Владимир Прокопьев альтернативнай энергетиканы, ядернай генерация бириинсиптэрин туһаныыны өрөспүүбүлүкэ салалтата эрэгийиэн энергетикатын сайыннарыы курдук көрөр дуо диэн интэриэһиргээтилэр. Маны таһынан, биир кВт энергия ресурсаны оҥорор тэрилтэлэргэ төһөҕө турарын, тарыып бэлиитикэтин тэҥнээһин мэхэньиисимиттэн бүддьүөккэ төһө харчы экэниэмийэлэммитин ыйыттылар. Норуот дьокутаата Александр Дудников тимир суолунан таһаҕаһы тиэйиигэ тарыып аччаабытын да үрдүнэн, тиһэх туһанааччыга ол биллибэтин эттэ. Инньэ сүрүн төрүөтүнэн таһаҕаһы салгыы тимир суол ыстаансыйатыттан массыынанан тиэйии ороскуота эбиллэрин бэлиэтээтэ. Маныаха Юрий Николаев “энергетикаҕа тарыып түһүүтэ таһаҕас атын тырааныспартан атын тырааныспарга көһүүтүгэр сүүйүүлээх буолла” диэтэ.
Нэһилиэктэр баһылыктара сүрүннээн бүддьүөтүнэн хааччыллыыны тэҥнээһин мэхэньиисимин бэрээдэктиир туһунан ыйыттылар. Тараҕай нэһилиэгин баһылыга Гаврил Бурнашев сыл ортото үлэҕэ киирэр эбэтэр араарыллар эбийиэктэргэ тарыыбы былаанныырга эһиилги сыллааҕы тарыыбы тыырыыга учуоттанар дуо диэн ыйытта. Томтор баһылыга Мирон Свинобоев кыра нэһилиэктэргэ бүддьүөтү тыырыыга саҥа методиканы туһаналларыгар этии киллэрдэ. Кини “биһиги да атын улахан нэһилиэктэр курдук баараҕай тутуулары ыытыахпытын харчыбыт тиийбэт. Дьиҥэ, баҕа баһаам буоллаҕа. Сыл ахсын сокуон уларыйа турар, муниципалитеттарга ирдэбил кытаатар. Нэһилиэккэ исписэлиис тиийбэтиттэн ол ирдэбили толорорго олус элбэх сыра-сылба, бириэмэ баранар” диэтэ. Кини этиитин үп миниистирин солбуйааччы өйөөтө уонна бүддьүөттэрин ааҕыыга нэһилиэк социальнай-экэнэмиичэскэй көрдөрүүлэрин киллэрэргэ эттэ.
Тэрээһин түмүгүнэн, Юрий Николаев киирбит этиилэри резолюцияҕа киллэрэргэ сорудахтаата.
