2024 с. ыытыллар Арассыыйа бэрэсидьиэнин быыбара чугаһаатар чугаһаан иһэр. Биллэн турар, бастакы хандьытаат Владимир Путин буоларыгар ким да саарбахтаабат. Кини илии баттааһыны хомуйан турара чахчы.
Сокуонунан хандьытааттара илии баттааһын хомуйбакка быыбарга кыттар бырааптаах 5 парламент баартыйата баар. Олортон иккис хандьытаатынан КПРФ уларыйбат лиидэрэ Геннадий Зюганов буолуо диэн сэрэйиэххэ сөп. Бу сырыыга эргиллэн иккиһин Павел Грудинины, эбэтэр атын хандьытааты туруоруо диир уустук. “Биир ньыгыл Арассыыйа, ”ЛДПР, “Сиэрдээхтэр” бу сырыыга аан дойдуга тыҥааһыннаах балаһыанньанан, АБДь бара турарынан дойдуну сомоҕолоон, Путины өйүүбүт дииллэрэ чахчы. ЛДПР Жириновскайа аны суох.
2018 с. либеральнай санаалаахтартан уонна дьахталлартан Ксения Собчак “Гражданской инициатива” баартыйаттан турбута да, тугу да ситиспэтэҕэ. Киин бэчээккэ 2024 с. быыбарга дьахтар турар да буоллаҕына, парламент баартыйаларыттан буолбакка, илии баттааһыны хомуйар баҕалаах кэрэ аҥаары киллэриэхтэрин сөп дииллэр.
Либеральнай кынаттан “Саҥа дьоннор” хандьытаат туруоруохтарын сөп. Ол эрээри, ити Арассыыйа либералларын уонна дьахталларын бэрэстэбиитэллэрэ оҥорон, Сардаана Авксентьеваны туруораллара буолуо диир уустук. Эр киһини, салайааччыларын Алексей Нечаевы туруоруохтарын сөп. Либераллартан илии баттааһыны хомуйан киирсэргэ баҕатын үйэтин тухары оппозицияҕа сылдьыбыт уопуттаах бэлиитик Борис Надеждин “Гражданскай инициатива” диэн кыра баартыйаттан туруом диэн биллэрэр.
Санаттахха, парламеҥҥа суох баартыйа хандьытаата 100 тыһ. илии баттааһыны хомуйар. Биир регионтан 2,5 тыһ. киһиттэн элбэх илии баттааһын көҥүллэммэт. Оттон бэйэтин туруорунар киһи 300 тыһ. илии баттааһыны хомуйуохтаах, биир регионтан 7,5 тыһ. таһаарыа суохтаах.
Б.Надеждин бырагырааматыгар “кытайдартан тэйиччи сылдьыыны уонна Арассыыйаҕа демократическай институттары төнүннэриини сүрүн куоһур оҥостуом” диир. Атын баҕалаах либерал билиҥҥитэ биллэ илик.
Ааспыт быыбар түмүгүн санаттахха: Владимир Путин - 76,69, Павел Грудинин – 11,77, Владимир Жириновскай - 5,65, Ксения Собчак - 1,68, Григорий Явлинский - 1,05, Борис Титов - 0,76, Максим Сурайкин – 0,68, Сергей Бабурин 0,65 бырыһыан куолаһы ылбыттара.
Бэйэ кэр.
