Биирдэ Нуотара Хатарчыма диэн үрэҕэр соҕотоҕун бултуу таҕыстым. Ол бултуур сирим Дьэрэмэй Куонааһап бултуур ыыра этэ. Кырдьаҕас ол күһүн идэһэтин дьаһайар уонна муус ылар буолан, миигин кытта кыайан тахсыбатаҕа. Аны “өлөр быабар” диэбиккэ дылы, Соморсун олохтооҕуттан Миитэрэй Ньукулаайаптан олох билбэт аппын уларсан барбытым.
Бастакы күннэрбэр атым олох ааттаах этэ. Ыҥыырдыырбар да, холунун тардарбар да хамсаабат. Үүнүн кэтэрдэрбэр наадыйбат. Олус холку курдук. Баҕар, “куттаммат киһиэхэ ат хамсаабат” дииллэрэ кырдьыга буолуо. Соннук аппар үөрэнэн күнтэн күн налыйан, холкутуйан бардым.
Биир сарсыарда Хатарчыма үрэх Кураанах диэн салаатыгар саарба көрө киирдим. Онно тиийэрбэр биир көҥүһү туоруохтаахпын. Ол көҥүс халдьаайы өттүнээҕи сыыра олус туруору. Ону аппын мииммитинэн түһээччи буоллум. Босхо соҕус киирэн иһэн, атым эмискэччи кэлин атахтарын өрө тэбэн миигин үрдүнэн кыыратан кэбистэ. Төбөм оройунан көппүппүн бэйэм да билбэккэ хааллым. Кэлин ааҕан көрбүтүм, 5-6 миэтэрэ ыраах эһиллибит этим. Сүнньүбүнэн мууска баран түспүтүм. Мууска охсуллуубун, чараас да буоллар, хаар сымнатан абыраабыта. Сыгынньах килэҥ мууска түспүтүм буоллар – быраһаай! Ол айылаах түһүү кэннэ өйбүн сүтэрбитим. Төһө өр сыппыппын билбэппин, арааһа, чаас-балтараа сыттаҕым буолуо. Арай мэйиим эргийэр, сүрэҕим көбөр. Өйдөөн көрбүтүм, атым аттыбар мэччийэ сылдьар. Хаһаайына “босхо барда да атын дьоҥҥо олох туттарааччыта суох” диэбитин саныы биэрдим. Бачча ыраах сиргэ ата суох хайдах сылдьыамый? Эккирэтэргэ күһэлинним. Ол саҕана эдэрбин, отуппун эрэ ааспытым. Турдум да тоҥуу хаарынан ойоҕолуу эккирэттим. Атым халдьаайынан тыраахтар суолун батыһан тахсан бара турда. Бастаан утаа, олох куота сыста ээ. Онтон атын сиргэ барда дии санаан уоскуйда. Ону мин күөйэн ыларга сананным. Аартыгынан үөмэн киирдим уонна биирдэ суолга атым иннигэр баар буола түстүм. Атым соһуйан утары көрдө, онтон бөһүөлэк баар хайысхатын диэки көрүтэлээтэ. Мин “дьэ куотар буолла” диэн көхсүбүнэн эргийэн баран барбыта буоллум. Атым барда дии санаан чугаһаан кэллэ. Сылгыһыттар “ат өйө кылгас, умнуган” диэччилэр. Кырдьык, атым уоскуйан мэччийэн барда. Мин оргууй аҕай, чэрэс гыннаҕын аайы тохтуу-тохтуу, эргийэ бардым. Ол икки ардыгар аппар олох чугаһаатым. Быатын харбаары даллаҥнаатахпына куотуо дии санаатым. Онон бэйэтэ миэхэ төбөтүн көтөҕөрүн күүттүм. Өр-өтөр буолбата, өрө хантайан эрдэҕинэ “хап” гыннаран харбаан ыллым. Бастаан кыратык кэдэриҥниэх курдук буолан иһэн, уоскуйбута. Ити кэмҥэ халлаан хараҥара быһыытыйда. Аны төбөм ыалдьара сүрдээх, сүрэҕим көбөр. Онон аппар олорон салгыы айаннаатым.
Бэйэбин кытта Токо диэн ыттаах этим. Абаҕаттан Ылдьаа Макаарабыстан ылбытым. Саарбаҕа, тайахха барара. Ол айаннаан истэхпинэ ытым биир сис оройугар тахсан үрэн барда. Ыппар начаас элээрдэн тиийдим. Төһө да доруобуйам алларыйдар, бултуурга быһаарынным.
Соммун уһуллум. Туоһапкабын ыллым. Үөмэн бардым. Арай көрдөхпүнэ, ытым төрдүгэр арҕах курдуктаах мас тула ойуоккалыы сылдьар. Ол быыһыгар саарба курдьугунуур саҥатын иһиттим. “¤уу, хата, кырдьаҕас арҕаҕа буолбатах эбит”, – диэн үөрэ санаатым. Саарбам өҥкөгөр тиит көҥдөйүгэр саһан сытар быһыылаах. Аны халлаан олох хараҥаран барда. Ыксал буолла. Сүр түргэнинэн сытар мас хайаҕастарын бүөлээн баран биир сиринэн чохороон сүгэнэн охсорго бэлэм турдум. Чочумча буолаат саарбам төбөтө быкта. Мин туох баар дохсуммун киллэрэн муннуга саайдым. Кыылым көхсүнэн эргийэн, хайаҕаһы бүөлээн сытынан кэбистэ. Түүтүттэн тардан көрөбүн, хамсаабат. Онтон сулбу ойутан таһаардым. Муннугар хааннаах, атын бааһа суох. Кулгаахпар чугаһатан сүрэҕин иһиллээтим. Тэбэн тибигирэтэр. Ону ылан салҕаан кэбистим. Ол саарбам улахан атыыр этэ. Олох хараҥа дьүһүннээҕэ. Итинник түүлээҕи “холуопка” диэччилэр. Ити курдук, быстахха былдьана сыһан баран, чохороон сүгэнэн соһуччу саарбаны бултаан турардаахпын.
