(“Түүҥҥү” кыыстыын кэпсэтии)
Мин иннибэр бороҥнуҥу сырдык күөх харахтаах, кырасыабай, сүһүөхтээх муруннаах, санныгар охсуллар хараҥа кугас кырааскалаах баттахтаах, бэйэтигэр сөрү-сөп эттээх-сииннээх отуччалаах кыыс-дьахтар олорор. Таҥаһа-саба мааны. Кинини үгүс киһи быыһыгар ааһан иһэн уулуссаҕа көрсүбүтүм буоллар, этин-сиинин харчыга атыылыыр кыыс сылдьар диэм суоҕа этэ. Ол эрээри кини – боростотуукка.
Билиҥҥи кэмҥэ боростотуукка арааһа да элбэх диэххэ сөп. Ким эрэ “ийэлээх” дуу, “аҕалаах” дуу притоҥҥа олорон, сакааска сылдьан үлэлиир. Ким эрэ хаайыы дьонугар хабалаҕа киирэр, кинилэр “көмөлөрүнэн” үлэлиир, өлөрөр харчытыттан бырыһыанныыр. Ким эрэ бэйэтин үтүө баҕатынан “индивидуалкалыыр”. Үрдүк өһүөлээхтэри кэрийэр, кинилэри арыаллыыр, айаҥҥа-сырыыга сылдьыһар, ботуччу сыаналаах ВИПтэр диэн эмиэ бааллар. Ити барыта – Саха сиригэр.
Бэрт соторутааҥҥа диэри Сахабыт сиригэр түүҥҥү олохтоох кыргыттар баалларын соһуйа-өмүрэ истэр курдук этибит. Дьокуускайга боростотууккалар бааллара буолуо диэн, сорох-сорохпут өйбүтүгэр даҕаны суоҕа. Биллэн турар, учуонайдар-устуоруктар, бар дьон даҕаны этэринэн, боростотуукка – саамай былыргы идэ. Онон Саха сиригэр да бу идэ үөдүйбүтэ-баар буолбута ыраатта эрээри, бу курдук муҥутаан “сайдыбытын” өссө көрө илик этибит.
Эппитим курдук, мин иннибэт отуччалаах кыыс-дьахтар олорор. Кини эмиэ боростотуукка. Уратыта диэн, кини кимтэн да тутулуга суох. Интэриниэккэ, социальнай ситимнэргэ, билсиһии түһүлгэтигэр биллэрии таһаарар уонна көрсүөн, билсиэн баҕалаах дьон харчы төлүүр буоллахтарына, баран хоонньоһон кэлэр.
Кини курдук бэйэтин биллэриитин интэриниэккэ таһаарааччы үгүс. Олортон уонтан тахса кыыска “хаһыакка интервью биэриэҥ дуо?” диэн ыйытан көрдүм эрээри, суос-соҕотох Виктория (аата уларыйда – “Кыым”) эрэ сөбүлэстэ. Ону даҕаны бастаан утаа итэҕэйиминэ, өр соҕус “хайыттым”. Бүгүн ол кэпсэтиини эһиги дьүүлгүтүгэр таһаарабын. Биллэн турар, кэпсээни бастаан-атахтаан өйдүөххэ наада. Бу барыта кыларыйар кырдьык буоларын мэктиэлээбэппин.
* * *
– Маннааҕыгын дуу, хантан эрэ көһөн кэлбитиҥ дуу?
– Суох, маннааҕы буолбатахпын. Көһөн кэлбитим.
– Кистэл буолбатах буоллаҕына, хантан, хаһан кэлбиккиний?
– Дьокуускайга кэлбитим үс сыл курдук буолла. Чэ, Уһук Илин биир кыраайыттан диэххэ сөп. Сиһилии кэпсиэхпин баҕарбаппын.
– Анаан “дьарыктанаары” кэлбитиҥ дуу, туох эрэ атын сыаллааҕыҥ-соруктааҕыҥ дуу?
– Биллэн турар, ханнык даҕаны кыыс боростотуукка буолуом диэн ыраламмата, баҕарбата буолуо. Ол иһигэр мин эмиэ. Мин манна үчүгэй олоҕу, харчыны көрдөөн кэлбитим.
– Төрөөбүт сиргэр олох ыарахан дуо?
– Олорор усулуобуйабыт, олохпут-дьаһахпыт маннааҕар быдан мөлтөх бөҕө буоллаҕа. Үчүгэйэ буоллар манна кэлиэм суоҕа этэ. Кыһалҕа кыһыл кымньыылаах дииллэрэ чахчы. Ону мин оҕо эрдэхпиттэн билэн улааппытым.
– Тулаайах этиҥ дуо?
– Бииргэ төрөөбүт иккиэбит. Эдьиийдээхпин. Ол эрээри аҕабыт мин аҕыстаахпар, эдьиийим уон иккилээҕэр өлбүтэ. Онон аҥаардас ийэҕэ улааппыппыт. Аҕам өлбүтүгэр хайдах эрэ куттаммытым эрээри, билигин кэлэн санаатахпына, улаханнык аһыйбатах эбиппин. Кини өлүөҕүттэн, арааһа, бары даҕаны “һуу” диэтэхпит буолуо. Күүскэ иһэр этэ. Сойуус ыһыллыбытын кэннэ үлэтэ суох хаалбыта. Доҕотторун-атастарын кытта күнү-күннүктээн арыгылыыра. Өйдөөҕүн даҕаны аҕыйахтык көрөрүм. Ол курдук сылдьан биир түүн сүрэҕэ тохтообута.
Биһиги бөһүөлэкпит сүүрбэччэ эрэ дьиэлээх. Кулууп да, балыыһа да, маҕаһыын да диэн суох. Урут хас да сыллааҕыта дьоҕус лааппы баара эрээри, сабыллыбыта. Онон ийэм биһигиттэн биэс биэрэстэлээх улахан бөһүөлэккэ күн аайы оптуобуһунан сылдьан оскуолаҕа муоста сууйа сылдьыбыта. Онтон мин алтыс кылааска тахсарым саҕана, биэнсийэҕэ баран, уурайбыта. Кини биэс тыһыынча биэнсийэтигэр олорбуппут. Харчыбыт мэлдьи тиийбэт этэ. Оттон-мастан тардыһан, сайын оҕуруот аһын үүннэрэн, күһүнүн хаһаанан, сир астаан, онтубутун атыылаан олорбуппут.
Эдьиийим оннук олоро сатаан баран, тохсус кылаас кэнниттэн кыраай киинигэр көһөн барбыта. Онно маҕаһыыҥҥа атыыһыттыыра. Биһиэхэ биирдэ эмэ икки-үс тыһыынчаны ыытара. Мин эмиэ тохсус кылааһы бүтэрэн баран, барбытым. Үөрэхпэр наһаа куһаҕана суох этим. Онон профтех училищеҕа товаровед үөрэҕэр киирэн, 2011 с. бүтэрбитим.
Үөрэх кэннэ уопсайтан тахсан баран эдьиийбэр тиийбиппин, оҕонньоро сөбүлээминэ, нэһиилэ биир нэдиэлэ хоннорбуттара. Онтон ыла бэйэм-бэйэбэр хотуммун.
– Оттон ийэҥ?
– Дойдубуттан барыахпыттан ийэбэр иккитэ эрэ тиийэ сылдьыбытым. Мин үөрэҕи бүтэрэр сылбар өлбүтэ. Хойутаан истибитим. Ыалларбыт кистээбиттэр этэ. Чэ, быһата, ити курдук хас да сыл ылбат-биэрбэт олоҕу олорон, эрбиттэн арахсан баран, биир дьүөгэм кучуйан, үс сыллааҕыта Дьокуускайга кэлбитим. Манна тута атыыһыт үлэтин булбутум. Кыраай хамнаһыгар холоотоххо, элбэҕи төлүүллэр эбит. Онон дьүөгэбин кытта дьиэ куортамнаан олоробут. Харчыбыт син тиийэр курдук эрээри, мин эмиэ киһи-киһи курдук туспа дьиэлэниэхпин-уоттаныахпын, тапталлаах ойох, ийэ буолуохпун баҕарабын. Онон харчылаһар туһугар бу эйгэҕэ киирбитим.
– Хайдах саҕалаабыккыный?
– Манна кэлэн биир кыыһы кытта билсэ сылдьыбыппыт. Ол кыыс дьүөгэтэ (баҕар бэйэтэ да буолуо, билбэтим, кэлин билсибэппит) харчыга эр дьоннуун көрсөрө эбитэ үһү. Кыыспыт дьүөгэтэ хайдах курдук элбэх харчылааҕын, массыыналааҕын, маанытын туһунан мэлдьи кэпсиирэ. Онтон биирдэ “боростуой администратор эрээри хантан оччо элбэх харчылааҕый?” диэбиппитигэр, “түүҥҥү үлэлээх” диэн быһаарбыта уонна хайдах сылдьарын кэпсээбитэ.
– Бастакы түүҥҥүн өйдүүгүн дуо?
– Өйдөөн буоллаҕа. Анаан-минээн кыбартыыра куортамнаабытым. Биллэрии таһаарбытым. Онно биэс уончалаах киһи тиийэн кэлбитэ.
– Куттаммытыҥ дуо?
– Куттамматаҕым эрээри, олус долгуйбутум. Сабыс-саҥа мааны ис таҥас ылан таҥныбытым. Киһим киирээтин ааммын хатаан баран, ороҥҥо тиийэн олорунан кэбиспитим. Ол гынан баран, арааһа, киһим тугу эрэ сэрэйдэ быһыылаах, тута “дьарыктаммытыҥ ыраатта дуо?” диэн ыйыппыта. Мин “хас да ый буолла” диэбитим эрээри, дук-дах тутта олорорум атыны кэпсиир быһыылаах эбит этэ. Киһим чочумча саҥата суох туран баран: “Дьиҥэр, барыта үчүгэй баҕайы, бэйэҥ олус кырасыабай эбиккин эрээри, мин эйигин кытта таптаһыахпын баҕарбаппын. Уонна, саастаах киһи быһыытынан, эрдэ сылла бу дьарыккын бырах, аккаастаммытыҥ ордук”, – диэбитэ.
– Ол кэннэ хайаатыҥ?
– Көрөрүҥ курдук, аккаастамматаҕым. Киһим тахсан барбыта. Мин да харчытын көрдөөбөтөҕүм.
– Проституцияны харчыга күүһүлээһин дииллэр. Килийиэн эйигин “атыылаһан” ылар уонна тугу гынара көҥүл дуо? Уопсайынан, балаһыанньаны ким хонтуруоллууруй?
– “Күүһүлээһин” диэни кимнээх айбыттарын билбэппин. Бука, феминисткалар буолуо. Миэхэ кэлэр эр дьон сууммут-тарааммыт, ыраас ис таҥастаах буолуохтаахтар (хоонньоһуох иннинэ дуустатабын, бэйэм эмиэ суунабын). Ол – мин булгуруйбат усулуобуйам. Кырдьык, эр киһи элбэҕи баҕарар, “идэлээх” кыргыттары кытта хоонньоһуон иннинэ үгүһү ыралыыр. Төбөтүн иһигэр билигин тиийэн хайдах курдук таптаһыан ойуулаан көрөр. Оттон дьиэҕэ кэллэҕинэ, киниэхэ кырасыабай дьүһүннээх, сексуальнай таҥастаах эдэр кыыс ааны арыйар, күлэ-үөрэ, мичээрдии сылдьан таҥаһын-сабын устар, хоско арыаллаан киллэрэр, имэрийэр-томоруйар, наада буоллаҕына, истиҥник кэпсэтэр, аралдьытар-саататар. Онон, мин санаабар, балаһыанньаны эр киһи буолбакка, өйдөөх дьахтар хонтуруоллуур уонна өйдөөх дьахтар быдан элбэх харчыны өлөрөр. Эр киһи миигин "ылаары" буолбакка, бириэмэтин атаараары, аралдьыйаары, сынньанаары уонна саамай тиһэҕэр таҕылын ханнараары харчы төлүүр.
– Кистэл буолбатах буоллаҕына, төһөнү өлөрөҕүнүй?
– Притоҥҥа олорооччулар, уулуссаҕа турааччылар, массыынаҕа сылдьыһааччылар, саастаах дьахталлар тарыыптара кыра соҕус буолар. Чааһа 2-3 тыһ. солк. саҕаланар. Тойоттору арыаллыыр ВИПтэр киэнин билбэппин. Оттон мин чааһым 5 тыһ. саҕаланар. Килийиэниттэн көрөн сыанам арыый уларыйыан сөп.
– Наар биир дьон сылдьар дуо?
– Оннук дьонноохпун. Бастаан утаа барыларын кытта сылдьар буоллахпына, билигин дьону “сиидэлиибин”. Ол эрээри саҥалары да кытта көрсөбүн.
– Кэрэ буолуу солуоннарыгар сылдьаҕын дуо, төһөнү ороскуоттуугун?
– Суох, оннук сылдьыбаппын эрээри, бэйэбин көрүнэбин. Кыралаан оҥостобун. Эр дьон оннукка наадыйбат ээ. Саамай сүрүнэ – эн ыраас эттээх-сииннээх, кырасыабай таҥастаах-саптаах буолуохтааххын. Арай, ый аайы ЗППП анаалыһын туттарабын.
– Ыспыраапка, анаалыс көрдүүр дьон баар дуо?
– Сорох дьон көрдүүр, сороххо бэйэм көрдөрөбүн.
– “Үлэҥ” төһө ыараханый?
– Уустук диэххэ сөп. Наһаа эстэн, сылайан хаалбат курдук, кыраапыкпын көрөн сылдьабын. Ол эрээри биир түүн биэстэн элбэх сакааһы ылбаппын. Дьиҥэр, түөрт даҕаны элбэх курдук буолааччы. Манна киһи этэ-сиинэ буолбакка, ордук өйө-санаата сылайар эбит. Этэргэ дылы, “психологически-эмоционально”.
Мин үлэлээбитим син добуочча буоллаҕа. Репутациям, аатым-суолум үчүгэй. Онон билиҥҥитэ килийиэнэ суох хаала иликпин.
– Полицияҕа түбэһэ сылдьыбытыҥ дуо?
– Үстэ силлээ. Оннукка түбэһэ иликпин. Түбэстэхпинэ РФ КоАП 6.11 ыстатыйатынан 2000 солк. ыстарааптаныахпын сөп. Ону билэбин.
– Эр дьон тоҕо боростотуукканы сакаастыыллара буолуо дии саныыгыный?
– Дьиктитэ диэн, боростотуукканы ордук ойохтоох дьон сакаастыыр. Баҕар, түбэһиитэ оннуга буолуо. Ол эрээри, мин санаабар, ол барыта эр дьон ойохторуттан тутулуктаах. Дьахтар, үксүгэр, төрөөн, оҕолонон баран бэйэтин көрүммэт буолан хаалар. Ордук оҕо кыратыгар. Кинилэр ойох таҕыстым, оҕо төрөттүм, киһим баҕардаҕына “биэрэбин”, эр киһиэхэ онтон ордук наадата суох дии саныыллар быһыылаах. Оннук буолбатах. Эр киһи кырасыабай, мэлдьи бэйэтин көрүнэр, кини тылын, кэпсээнин болҕомтолоохтук истэр, кини туһугар долгуйар, санааргыыр, аһынар-харыһыйар дьахтарга наадыйар. Оттон оҕолоох, ыал дьон киэһэ дьиэлэригэр күнү быһа үлэлээн, сылайан-элэйэн кэлэллэр. Ол кэлбиттэрэ арбайбыт баттахтаах, биир-биэс кырааската суох, мөлтөх таҥастаах-саптаах, сылайбыт дьүһүннээх ойохторо көрсөр. Ол быыһыгар оҕо ытыыр, ыһыллаҕас дьиэ... Быһата, эр киһи туора хаамара-хаампата дьахтартан быһаччы тутулуктаах.
Миэхэ эр дьон сынньана кэлэллэр. Ол иһин дьиэ-уот ис бараанын (интерьерин – “Кыым”) көрөн куортамнаһабын. Боростуой ЧБны, КПДны ким астыныай? Халадыынньыгым мэлдьи астаах. Кофе, чэй, вино, сампаан, пиибэ – арыгы арааһа эмиэ наар баар буолар. Уопсайынан, сиэрбиһим үчүгэй (күлэр).
– Килийиэннэргиттэн куттаммаккын дуо? Араас дьон түбэһиэн сөп буоллаҕа.
– Ол иһин саҥа дьону сыымайдаан көрсөбүн. Кырдьык, хаайыыттан эрийэр, араастаан куттаан “тоһута” сатааччылар бааллар. Сорох кыргыттар оннукка киирэн биэрэн баран, кыайан тахсыбакка, эрэйдэнэллэр. Сылы-сыллаан ол дьон туһугар үлэлииргэ күһэллэллэр.
– Оннук кыргыттары хайдах билиэххэ сөбүй?
– Кинилэр үксүгэр “предоплата” көрдүүллэр. Ол кэннэ кэлимиэхтэрин да сөп. Үксүгэр дьону “кидайдыыллар”. Мин харчыны тута илиибэр ылабын.
– Конкуренция күүстээх дуу?
– Конкуренция диэн суох даҕаны диэххэ сөп. Баҕар, притоннар, “мамкалаах-папкалаах” сулууспаларга баара буолуо эрээри, мин оннугу билбэппин. Бэйэм-бэйэбэр сылдьабын. Баҕардахпына – үлэлиэм, баҕардахпына – суох.
– Килийиэннэргин кытта хайдах сыһыаннааххыный?
– Араас. Сорох дьону кытта көрсөрбүн, таптаһарбын, кэпсэтэрбин астынабын. Арыт кинилэри кытта биир чаас босхо да олоруохпун сөп. Оннук дьонум миэхэ бааллан хаалаллар. Кэлин харчыларын харыстаабат буолаллар. Оттон сорох дьон тириим таһынан киирэллэр. Туох да диэбит иһин, мин кинилэри аһынабын диэххэ сөп. Үчүгэй олохтоох дьон миэхэ сылдьыбаттар. Ким эрэ киһилии ыал-күүс буолуон бириэмэтэ тиийбэт, ким эрэ ойоҕо мөлтөх...
– Маннык дьарыктанар буолуоххуттан бэйэҕэр сыһыаныҥ уларыйбата дуо?
– Бэйэбин уонна бэйэм эппин-сииммин ордук таптыыр, кырасыабай уонна сексуальнай эбиппин дии саныыр буоллум.
– Хаһан “биэнсийэҕэ” барар санаалааххыный?
– Ким билэр, сорох дьахталлар 40-нарын ааһыахтарыгар диэри үлэлииллэр. Мин бу эйгэҕэ өйдөөн-төйдөөн туран кэлбитим. Онон көстөн иһиэҕэ.
– Кэпсээниҥ иһин махтал.
Бэй.кэр.
2019 с.
