Киир

Киир

   Ыалбыт Аана сир асчыт бэрдэ этэ. Аны туран, ханна “бултуйарын” отой кэпсээбэт үгэстээҕэ. “Хантан бачча элбэҕи булан үргүүгүн?” диэн ыйыталастахпытына, “тыа иччитэ бэйэтэ сирдиир” дии-дии күлэрэ. Мээнэ тыллаһар сэттээх-сэмэлээх дииллэринии, аны итинник оонньообот, күлбэт буолбута.
 

 

   2004 сыл сайына. Ийэм аһыы олордохпутуна “Ааныс ыалдьыбыт үһү” диэн соһуп­пута. Киһибит түөрт хас күн көстүбэт буолан хаалбыта. Сүөһүлэрэ-астара суох буолан, хомпуот истикилээҥкэтигэр биһигиттэн үүт ылаллара. Киирдэ даҕаны, ийэбин кытары күнү быһа сэлэһэ олорооччулар.
   Кэпсээннээх-ипсээннээх дьүөгэтин суохтаан, ийэм “улаханнык ыалдьыбыт быһыылаах” диэн, Ааныстаахха тахсаары турдаҕына, бэйэтинэн киирэн кэлбитэ. Киирдэ даҕаны, үүтүн ылаат, күн кыһалҕата суох, олоппоско лах гына олорунан кэбиһэрэ уонна дэриэбинэ сонунун барытын ыһа-тоҕо кэпсээн барара. Ити сырыыга Ааныспыт купчуччу туттан олорон, дьулаан түбэлтэҕэ түбэспитин уйадыйан ыла-ыла кэпсээбитэ.
   Сарсыарда, тоҕус саҕа­на, өйүө-ыһык ылынан, оҥоо­йуктарын кыбыммытынан, сир астыыр алааһыгар ойбут. Киһи уҥуоҕун аастахха, дэриэбинэттэн чугас алааска хаптаҕастыыр сир баар. Син киэҥ толоон, онон-манан абына-табына өтөхтөр бааллар. Өтөх да буолара биллибэт, синньээн түһэн, сорҕото эрэ хаалбыт. Өтөхтөртөн хаптаҕас уга бөҕө быган турар. Мэлдьи астаах буолар. Эрдэ кэлбит сир асчыт оҥоойугун толорон барар. Ааныс сир астыыр алааһыгар баран иһэн, хаптаҕастаах сири булбучча, тохтуурга санаммыт.
   Ити өтөхтөр бөрүкүтэ суох номохтоох буоланнар, ону-маны итэҕэйэр киһи соччо сылдьа сатаабат. Сэрии сут сылларыгар ыал ыалынан хоргуйан өлбүт сирдэрэ диэн кэпсээн баар. Кыһын өлбүт дьону көмпөккө (тоҥ сиргэ ким да иин хаспат), мас курдук кыстаан иһэллэр эбит. Сайын, сир ирбитин кэннэ, чугас соҕус халдьаайыга барыларын биир сиргэ харайбыттар диэн кэпсэнэр.
   Ааныс син өр хаама сылдьан хаптаҕастаабыт, иккис оҥоойугун толорон испит. От, эрбэһин үүнэн хаалбыт өтөх ойоҕоһугар хаптаҕастыы олорбут. Иҥнэстибит баҕаналар тастарыгар былыргы көмүлүөк оһох көстөр эбит. Чочумча буолаат, ол оһох диэки туох эрэ маҥан хамсыыра хараҕыгар көстүбүт. Ааныс маҥнай аахайбатах. Арай иккистээн хамсаабытыгар көрбүтэ – көмүлүөк иһиттэн үп-үрүҥ илии быган кэлбит уонна үөһүн тартарар тыас иһиллибит! Оҥоойуга эрэ, туга эрэ – барытын төлө тутаат, улаханнык часкыйаат, дэриэбинэ диэки буута быстарынан сүүрбүт. Сарсыныгар кэргэнин кытары уола баран, оҥоойуктары булан аҕалбыттар.
   Ити кэннэ соҕотох ханна да барбат буолан хаалбыта. Бэл, кыыһа суох хотонугар да тахсыбат буолбута.
   Үрүҥ илии туһунан хас да киһи кэпсээбиттээх. Тугу эрэ умналаһан эрэрдии быгара үһү. Ити өтөхтөр аттынан хаста эмэ ааспытым даҕаны, тохтоон ааһыах санаам кэлбэт, тэйэ хаамабын. Арай ыраахтан “манна иэдээн буолбута ээ” диэбиттии, хаан курдук кыһыл хаптаҕастар көстөллөр...

Санааҕын суруй