Чээл күөххэ үктэнэрбит бэрт кыра кэм хаалла. Кэрэ аҥаардар сайыҥҥы таҥаспытын наллаан бэринэбит. Сорохтору “Ээ, бу муодата ааспыта” диэн ыраах элээрдэбит, оттон сорохтору “Бээ, мантыҥ өссө хас да сыл тулуктаһыыһы” диэн кичэйэн сааһылыыбыт. Муоданы төһө да сырсан эккирэппэтэрбит, социальнай ситим аҥаардастыы баһылаабыт кэмигэр олорор дьоммут, онон, былыр үйэҕэ муодата ааһан хаалбыты кэтиэхпитин баҕарбаппыт.
Быйыл сайын туох муодунайый? Ханнык быһыылаах-таһаалаах таҥас, өҥ-дьүһүн тоҕоостооҕуй? Муода туһунан ирэ-хоро кэпсэтиэх.
***
Сайыҥҥы “тренд” таҥас-сап ойуутун көрөн баран, отуккутун ааспыт кэрэ аҥаардар, “Хаһан эрэ көрбүтүм...” диэн, саҥа аллайа түһүөххүт. Алҕаһаабаккыт, чахчы, көрбүккүт. Доҕоттоор, быйыл сайын 2000 сыллардааҕы муода эргийэр. Олох да сулбуруйуох курдук дисиинсэ ыстааннар, иһи көрдөрөр куопталар, кылгас дьууппалар... Манна аныгы муода сүүрээнэ кыратык эбиллэн биэрэр: пайеткалар, стразалар, уһун сиэхтэр, түү киллэһиктэр уо.д.а.
Билигин сорох кыргыттары ыраахтан көрөн, уол дуу, кыыс буолалларын кыайан араарбаккын: киэҥ-куоҥ баҕайы таҥаһы кэтэн кэбиспит буолаллар. Быйылгы муода “төһө кыайаргытынан таҥаскытын көҕүрэтиҥ, быһыыгытын-таһааҕытын көрдөрүҥ, быһатын эттэххэ, “сыгынньахтаныҥ” диэн этэр.
«Мини»
Бүтэһик сылларга “миди” (ол эбэтэр дьууппа, былаачыйа уһуна сотоҕо диэри) муода этэ. Быйыл эмиэ тоҕоостоох эрээри, муода улахан түһүлгэлэригэр аатырбыт модельердар “мини” таҥаһы-сабы бэркэ сөбүлээн көрдөрдүлэр. Ол аата, быйылгыттан кылгас дьууппаларбыт муодаҕа эмиэ төннөллөр эбит диэн сылыктыахха сөп. Аны туран, уһуннара эрэ кылгас буолбаттар. Үөһээ өттүлэрэ эмиэ өттүккэ диэри түһэр, кылгас буолуохтара.
Сиэн кыыс кылгас дьууппаны чыппаччы кэппитин көрөн эбэтэ: “Бу оҕо таҥаһыгар матырыйаалларын кэмчилээтэхтэрэ тугун сүрэй!” – диэбитин өйдүү биэрэн, мүчүк гыныах санаа кэлэр.
«Чыппайбыт ыстаан»
Лосинаны сорохтор “чыппайбыт ыстаан” диэн ааттыыллар. Чахчы, чыппайбыт ыстаантан улахан уратыта суох, эти-сиини ыбылы тутар таҥас.
Сөрүүн кэмҥэ лосинаны киэҥ соҕус быһыылаах уһун бинсээги кытта кэтэргитигэр сүбэлииллэр. Оттон от ыйын өҥүрүк куйаастарыгар хорсун кэрэ аҥаардар кылгас истээх маайканы, куоптаны кытта кэтиэхтэрин сөп. Бу таҥас араас матырыйаалтан тигиллибит буолуон сөп: тирииттэн саҕалаан тирикэтээскэ тиийэ.
Ол эрээри манна биири өйдүүр наада. Лосина диэн таҥаһы кэтэр буоллаххытына, быһыыгыт-таһааҕыт онно эппиэттиир буолуохтаах.
Лиэнтэни эриммит курдук маайка
Арай уулуссаҕа маннык таҥастаах кыыс сылдьарын көрдөххүтүнэ, соһуйбаккыт. Ити – аныгы муода.
Кэтит соҕус лиэнтэни эринэн кэбиспит курдук маайка өссө 90-с сылларга муодаҕа кылгас кэмҥэ кэлэн барбыта. Араас өҥнөөх буолуон сөп. Ньылыбырыы сылдьар олус чараас матырыйааллааҕы буолбакка, быһыыны-таһааны тутар арыый халыҥ соҕуһу атыылаһыҥ.
***
“Balenciaga” – аан дойдуга биллэр муода дьиэтэ. 1919 сыллаахха Испания дизайнера Кристобел Баленсиага төрүттээбитэ. Билигин Парижка үлэлиир.
Бу дьиэ айан таһаарар таҥастарын көннөрү киһи кыайан атыылаһан кэппэт. Тоҕо диэ? Хоруй биир – сыаната үлүгэр. Үллэр үптээх, дэлэй харчылаах эрэ буоллаххына, “Balenciaga” диэн логотиптаах таҥаһы кэтэр дьолго “тиксэҕин”. Холобур, билигин Москубаҕа “ЦУМ” маҕаһыыҥҥа дьахтар кроссовкатын 87 000 солк. саҕалаан атыылыы тураллар.
Соторутааҕыта бэрт дьикти атах таҥаһын атыыга таһаарда. Атыыга тахсаатын кытта, тута “ажиотаж” бөҕөнү таһаарда. Эдэрдэртэн сүрэҕэ эрэ суох киһи ол туһунан кэпсэппэтэ быһыылаах. Эргэрэн илдьирийбит, өҥө-дьүһүнэ барбыт, онно эбии кир-хох сыстыбыт курдук “мадьыаллаах” кроссовкаттан үгүс киһи соһуйда. Онтубут сыаната, билиҥҥи дуоллар кууруһунан аахтахха, 135 000 солк.
Ойууну кылап гынан көрөн ылыҥ эрэ, эһиги атыылаһыа этигит дуо?
Бөдөҥ бөҕөх, киэргэл
2000 сс. бөдөҥ баҕайы киэргэллэр муодаҕа кэлэ сылдьыбыттаахтар. Кулгаах эминньэҕэ санньылыйан түһүөх улахан баҕайы ытарҕатын, илиини аллара туттахха, аллара курулуу туруох бөдөҥ бөҕөҕү кэппит кэрэ аҥаар элбэх буолуохтаах. Олорбут быйыл, дьэ, муодаҕа төннөллөр. Аны туран, икки илиигэр тэҥ бөҕөҕү кэтиэххин эмиэ сөп үһү.
Быһатын эттэххэ, төһөнөн киэргэлиҥ элбэх, улахан кээмэйдээх да, оччонон муодунай буолар эбиккин.
Муода чахчыта
- Продюсер Д. Гриффит артыыстарын харахтарын киинэҕэ улаатыннаран көрдөрүөн олус баҕарар эбит. Кини санаатыгар, артыыстара бары кыараҕас баҕайы харахтаах курдук үһүлэр. Ол иһин улахан харахтанар баҕаттан “албын” кыламаны аан маҥнай 1916 с. айар. Онно киһи баттаҕын туһаммыттар.
- АХШ-га хас чаас аайы 10 купальник атыыланар эбит.
- Кытай муоданы батыһар кэрэ куолара 5000 сыл анараа өттүгэр тыҥырахтарын лаахтанар буолбуттар. Арассыыйаҕа ити муода сүүрээнэ хойутаан кэлбитэ биллэр.
- Б.э.и. 1500 с. Египет дьахталларыгар тараҕай буолуу муодата кэлбит. Баттах төбөтө быктар эрэ, сыпсынан тууран баран, арыынан ньалҕаарыччы сотон биэрэллэр үһү.
- 1850 с. иннинэ дьон таҥаһын бэйэтэ тиктэн таҥнара.
- Манекены айбыт киһинэн манаах Бачиону ааҕаллар. Кини мэлииппэтигэр туһанаары, мас дьахтары оҥорбут уонна былаачыйа кэтэрпит.
Дьапталҕа таҥас
Маны сэргэ быйыл уустук быһыылаах, тигиилээх дьапталҕа таҥас муода үһү. Холобур, хас да хос тигиллибит дьууппалаах былаачыйаны кэттэххитинэ, олус муодунайдык көстүөххүт, харахха тута быраҕыллыаххыт диэн муоданы сүрүннээччилэр суруйаллар.
Өйдөөбөтөхтөр, ойууну көрүҥ.
Диана Клепандина
