Ил Дархан Айсен Николаев этиитинэн 2019 сыл Саха сиригэр Сомоҕолоһуу сылынан биллэриллибитэ. Бу этиигэ сөп түбэһиннэрэн Мэҥэ-Хаҥалас улууһун Матта бөһүөлэгэр, баһылык Иннокентий Андросов көҕүлээһининэн Түөлбэ сыла биллэрилиннэ. Сыл саҕаланыаҕыттан бөһүөлэккэ араас хабааннаах тэрээһиннэр, күрэхтэр ыытыллаллар. Ол курдук, Саҥа дьыл бырааһынньык киэһэтигэр фотозона оҥорууга күрэс, тохсунньу өрөбүллэригэр түөлбэлэр икки ардыларыгар волейбол, “Саха Хит” ырыа күрэҕэ ыытыллыбыта. Бу барыта олохтоохтор түөлбэлэрин иһигэр ким тугу сатыырын билсэллэригэр, түмсэллэригэр төһүү буолбута.
Түөлбэлэр сыллааҕы үлэлэрин торумнаналларыгар, сааһыланан былаанныылларыгар анаан психолог Вероника Александрова тус бырайыагынан "Нэһилиэк кэскилин түстээһин" диэн күрэҕи ыытта. Бу күрэх ис хоһоонунан ураты, сэргэх, хайа эрэ өттүнэн көрдөөх-оонньуулаах, ол эрэн дьон санаатын түмэн сомоҕолоһоругар тоҕоостоох буолла. Манна олохтоохтор түөлбэлэринэн хамаанда оҥостон, сахалыы халандаарга олоҕуран былааннарын сааһылаатылар. Холобура, Айыыһыт ыйыгар-муус устарга оҕолорго, дьиэ кэргэҥҥэ аналлаах бырайыактары киллэрдилэр. Субуотунньуктаан оҕо оонньууругар аналлаах былаһаакка оҥоруута, алаадьылаан аал уоту аһатыы, айах тутуу сиэрин-туомун ыытыы. Дьөһөгөй ыйыгар баайы-дуолу хайдах хаҥатар, бизнес бырайыактары чопчулааһын маастар кылаастарын ыытыы, хотой ыйыгар түмсэн бэйдиэ сылдьар ыттарга приёмник оҥоруу, атырдьах ыйыгар түөлбэнэн айылҕаҕа тахсыы, иэйэхсит- от ыйыгар сөтүөлүүр сирдэри күрүөлээн, эбии кумах кутан, бөх угар иһиттэри туруоруу курдук бырайыактары былааннаатылар. Сомоҕолоһуу сүбэлэһииттэн уонна бэйэ санаатын сааһылаан сайа этэр түгэнтэн саҕаланар. Онуоха, бырайыактар айылҕа хаамыытын кытта сөп түбэһэллэрэ саамай сөптөөх барыл буолар.
