Мииринэй куоратыгар 16-с кыбаарталга (Ленинградскай бэрэспиэк – Московскай - Ойуунускай уулуссаларын оройуона) икки олорор дьиэни дьэндэтэ сылдьаллар. Бастакыта – 197 кыбартыыралаах монолит-каркаас дьиэ. 2015 сыллаахтан ылата олус бытааннык тутуллар.

2016 сылга киллэрэр былааннаахтара да, кыаллыбатаҕа. Бу дьиэни кыттыһан туппут дьон кэтэһиилээх кыбартыылара хаһан үлэҕэ киирэрин күүтэн эрэй бөҕөтүн көрдүлэр.Мииринэй куорат баhылыга Клим Антонов бэдэрээтчит бэрэстэбиитэлин кытаанахтык сэмэлээн турар. Дьыаланы Мииринэй куорат борокуратуурата эмиэ хонтуруоллуур. Кулун тутар ый 13 күнүгэр «Алмаас» култуура дыбарыаhыгар буолбут «АЛРОСА» хаhаайыстыбаннай актыыбыгар интэриэстээх дьон бу дьиэ тутуута олус бытаарбытыттан Ил Дархаҥҥа долгуйар боппуруостарын этиммиттэрэ. Егор Борисов 197 кыбартыыралаах дьиэни тутар бэдэрээтчит тэрилтэ салайааччытын кытары тус бэйэм кэпсэтиэм диэн бигэтик эрэннэрэн турар. Онон, манна кыбартыыраланыахтаах дьоҥҥо эрэл кыыма баар буолла. Дьэ хайдах буолар?

71 кыбартыыралаах иккис дьиэ эмиэ «Индивидуальнай планировкалаах». Дьиэ сакаасчыта - Мииринэй оройуонун дьаhалтатын хомунаалынай-тутар управлениета. Бырайыактааччыта – «ТНТ-Инжиниринг». Бу дьиэни 2018 сыл 4-с кыбаарталыгар тутан бүтэрэргэ былаанныыллар.  Алмаастаах кыраай киин куоратын кэскилэ тутуу сайдыытыттан бэрт улахан тутулуктаах. Дьэ, Мииринэйгэ туох тутуллара былааннанарый?  Архитектура барылынан сирдэттэххэ, Таҥара дьиэтин искибиэрэ диэн ааттаммыт сир тула, 88-тыы кыбартыыралаах икки дьиэ, биир устудьуоннар уопсайдара тутуллуохтаахтар этэ. Мээрийэ дьаhалынан, хаарбах тутуулаах мас дьиэлэри көтүрүөхтээхтэр этэ.  Ол оннутугар таас дьиэлэри дьэндэтиэхтээхтэр этэ. Ону эмиэ кириисис, үп-харчы тиийбэтэ харгыстаата. Мээрийэ 3 №-дээх баабырыкалыыр суол аттыгар биэс бэйэтэ тиэргэннээх, кииннэммит ититиилээх, уулаах-хаардаах дьиэлэри тутабын диэн биллэрбитэ ыраатта. Аммосов уулуссатыгар эбии икки 35 кыбартыыралаах дьиэ тутуллуохтаах этэ. Оттон Ойуунускай уулуссатын 50-с, 60-с сыллартан ылата самналлан турар «жигаловскай» дьиэлэри 12 №-дээх оскуола аттыттан Мииринэй куорат Почтамыгар тиийэ күрдьэр былааннаахтара.Ол оннугар Ойуунускай уулуссатыгар кэккэлии таас дьиэлэр утуу-субуу тутуллуохтаахтара. Бу маннык кэскиллээх былаан олоххо киирэрэ Саха сирин бырабыыталыстыбата уонна тутуу уонна архитектура министиэристибэтэ, муниципалитет хайдах быhааралларыттан тутулуктаах. Ааспыт сылларга Мииринэй куоратыгар тутуу салгыы ыытыллара-ыытыллыбата соччо чуолкайа суох этэ. Билигин «дьэ наада эбит» диэтилэр. 

 Оройуон сайдыытыгар 2017-2018 сылларга бүрүүкээбит ыарахаттар улахан харгыс буолаллар. Бастакыта – ааспыт сылга, Өлүөнэ баhыгар уу түhэн, үгүс суудуналар чаардаары ыксаан, Усть-Кутка эргиллибиттэрэ. Олус наадалаах ындыы Мииринэйгэ аанньа тиэллибэккэ Усть-Кутка хаалбыттара. Иккиhинэн - уматык уонна тиэхиньикэ сыаналара куруутун үрдүү тураллар. Yсүhүнэн – тутуу индустриятын тэрилтэлэрин – МСМТ, кэлимсэ механизация управлениетын, АТМ, КСМ, уонна ындыы сүрүн  тириэрдээччитэ - УМТС базата, тиэхиньикэлэрэ, тэриэбэлэрэ эргэрбиттэрин, аныгы ирдэбилгэ эппиэттээбэттэрин, каадырдара уччуйбуттарын бэлиэтиир оруннаах. Манна эбэн этиэххэ, бэдэрээтчит ахсаана биллэрдик аччаабыт. Урут АЛРОСА хапытаалынай тутууга управлениета 42 суб-бэдэрээт ньыматынан үлэлиир тэрилтэлэнэ сылдьыбыттаах. Билигин, баара эрэ, биир-икки эрэ тэрилтэ хаалла.               

Дьиэни тутуу ыараата 

 Мииринэйгэ тутуллар таас дьиэ биир кв. миэтирэ иэнин сыаната – ортотунан 86 тыh. солк. Сыана ыарахана тутуу матырыйаалын тиэйии ороскуоттарыгар сигэнэр. Дьокуускайга тутуу тэрилтэлэрин сүүмэрдээhин, кинилэр ахсааннарын лаппа кыччатыы барыа дииллэр. Оттон Мииринэйгэ, хатылаан этэбин, тутар тэрилтэбит татым. Күрэстэһэр кыахтаах тэрилтэ суох. Чугас сылларга баар да буолара саарбах.

2019-2020 сылларга Мииринэй биир кв.м – 100 тыhыынча солкуобайы «үктээри» олорор.

Дьокуускайы кытары «сырсыhар» кыахпыт суох. Ону маннык холобур кэрэhилиир. Киин куоракка чугастыы МТБС («Мохсоголлохский завод железо-бетонных изделий»), ЯКСМК, ДСК курдук дьоhуннаахай тутуу кэмбинээттэрэ бааллар. Аллараа Бэстээхтэн тимир суоллара Томмокко диэри «тыргыллан» сотору бэлэм буолуо.

Мииринэйгэ сиэмэнтэ балтараа тыhыынча биэрэстэ ыраах сытар сиртэн ороскуоттаахтык тиэллэр.

Тутуу матырыйаалларын бэлэмниир биир эрэ кэмбинээт (КСМ) баар. Онтубут да барбах сыыгыныыр. Уруккута буолбатах. Матырыйаалларын «номенклатурата» «чарааhаан» турар. Барытын материктан бас быстар сыананан тастабыт. Сиэмэнтэ сыаната кэнники сылларга биhиги диэки 15 бырыhыан ыараата. Аны, манна панель, дьиэ тэриэбэтин, полимердар, электрика сыаналара улаата туралларын эбэн кэбиһиэҕиҥ.

2000-2003 сылларга «АЛРОСА-Ленскстрой»(Ленскэй куорат) баарына тутуу матырыйаалларын сыаната арыый да ама этэ. Ол тэрилтэ бэркэ үлэлээн иhэн  эстибитэ.

Мииринэй кэскилин тургутар суол – тутуу

Үп кириисиһэ самнары баттаан, тутуубут сайдыыта харгыстанар чинчилээх.

Оттон олорор дьиэни тутан киллэриигэ Мииринэй ситиhиилэрэ ортоһуор эрэ. Мииринэй курдук Саха сиригэр улахан сабыдыаллаах оройуон бэйэтигэр социальнай эбийиэктэри тутууга, Нерюнгрины да кытары холоотоххо, ситиhиитэ сэмэй. Онон кэлэр өттүгэр Саха сирин бырабыыталыстыбатын кытары ыкса үлэлээтэхпитинэ эрэ сатанар буолла.

Эргэ дьиэни күрдьүү

Оччугуй тииптээх дьиэлэр тутууларын былаас биhирээн турар. Биир 35 кыбартыыралаах сулбуччу тутуллар таас дьиэ ортотунан 100 мөл. солк. сыаналаах. Дьэ, хайдах да чэпчэки диир кыах суох. Аны бу дьиэлэртэн сорохторугар олохсуйбут дьон астыммыт быhыылара биллибэт. Эмиэ туохтара эрэ ситэ тутуллубатах буолан, эрэйи көрөөччү этинээччи элбэх. Оттон Мииринэй Заречнайыгар, Газовигар, Верхнэйгэ, Нижнэйгэ мас дьиэлэргэ олорор дьон эмиэ хаарбах дьиэ көтүрүллэ охсоллорун күүтэллэр. Бэлиэтээн эттэххэ, Мииринэй 60 бырыhыана – мас дьиэ. Дьокуускайтан улахан уратыбыт да суох.

Станислав Алексеев, Мииринэй.

 Ааптар хаартыскалара.