Быйыл алмаас хампаанньатын үбүлээһининэн Үүнэр көлүөнэ пуондата түөрт улахан социальнай тутууну Нам, Уус Алдан, Үөһээ Халыма улуустарыгар уонна Дьокуускай куоракка туттара сылдьар. Чопчулаан эттэххэ, саҥа тутуулар Дьокуускайга, Бороҕоҥҥо, Намҥа уонна Зырянкаҕа дьэндэйиэхтэрэ. АЛРОСА аһымал, өрөспүүбүлүкэҕэ көмөлөһөр, өйүүр үлэтин-хамнаһын биир киэҥ далааһыннаах хайысхата – Үүнэр көлүөнэ пуондатын кытта утумнаахтык бииргэ үлэлэһии.
Пуонда билигин сүрүннээн өрөспүүбүлүкэ социальнай инфраструктуратын сайыннарыыга ураты болҕомтотун уурар. Ол курдук, холобур, Мэҥэ Хаҥалас улууһун Майа сэлиэнньэтигэр ССРС норуодунай артыыһа Дмитрий Ходулов аатынан Элбэх хайысхалаах (многофункциональнай) култуура-сынньалаҥ киинин туттаран үлэҕэ киллэрбитэ. Хоту оройуоннар олохторугар анаан Үөһээ Дьааҥы Баатаҕайыгар терапевт уонна оҕо отделениелардаах, биир симиэнэҕэ 180 киһини көрөр кыахтаах поликлиниканы туттарбыта. Бу ааһан эрэр сылга да АЛРОСА көмө үбүгэр балай эмэ эбийиэк тутулла турар.
«АЛРОСА үбүлээн, Уус Алдан Бороҕонугар биһиги Култуура киинин тута сылдьабыт. Нам улууһугар – Култуура уонна духуобунай сайдыы дыбарыаһын, Үөһээ Халыма Зырянкатыгар – Култуура успуорт холбоһугун. Оттон Дьокуускайга – Үүнэр көлүөнэ пааркатын тутуу саҕаланыа. Бу паарка АЛРОСА көмөтүнэн тутулла турар бөдөҥ эбийиэктэртэн биирдэстэрэ буолар», – диэн СӨ Үүнэр көлүөнэ пуондатын бэрэстэбиитэлэ Алексей Ефремов биһиэхэ иһитиннэрдэ.
Дьокуускайга
Пуонда өрөспүүбүлүкэ стратегическай суолталаах эбийиэгин – куорат олохтоохторо сынньаналларыгар, сынньалаҥы туһалаахтык атааралларыгар, оҕо дьон билии эбинэллэригэр анаан, сылы эргиччи үлэлиэхтээх Үүнэр көлүөнэ пуондатын – куорат кииниттэн чугас кэҥэс сиргэ туттаран эрэр. Бу баараҕай тутууну 2025 сылга түмүктээн, үлэҕэ киллэрэргэ суоттаналлар. Манна оҕолору бырайыактыыр үлэ-хамнас үөрүйэхтэригэр, сыыппара технологиятын билэн баһылыырга, урбаан үөрүйэхтэригэр уонна soft skills үөрэтиэхтэрэ. Ис иһигэр киирдэххэ, Паарка оҕо дьон лиичинэс быһыытынан сайдарыгар көмөлөһөр оскуола, үөрэх кластерын быһыытынан үлэлиэҕэ. Онно анаммыт тэрээһин эгэлгэтин, дьарык арааһын тиһиктээхтик барарын хааччыйыахтара.
Зырянкаҕа
Оттон Зырянка бөһүөлэгэр икки этээстээх, уопсайа 2 475, 03 кв.м иэннээх, таас тутуу – Култуура-успуорт холбоһуга – тутулла турар. Тутуу үс булуоктан турар: успуорт, кулууп уонна балары холбуур тутуу. Бу дьиэ иһигэр универсальнай успуорт саалата, 218 олбохтоох түрүбүүнэ, “снаряднай”, дьахталларга уонна эр дьоҥҥо тус-туһунан душтаах, санузеллаах таҥас уларыттар саалалар, туһунан дуустаах, санузеллаах эрчиллэр-физкультуралыыр саала баар буолуоҕа. Кулууп өттүгэр 212 миэстэлээх саала, эстрада, артыыстыыр уонна көстүүмнэр харайыллар хосторо, күүтэр холл, үлэһиттэр хосторо түстэниэхтэрэ. Ону таһынан подсобка хоһо, үлэһиттэргэ уонна ыалдьыттарга, сынньанааччыларга анаммыт санузеллар, үҥкүү саалата, инбэнтээр хоһо, эр дьоҥҥо уонна дьахталларга таҥас устар-кэтэр хостор, киинэ көрдөрөр сир (киносветопроекционнай) баар буолар. Ону таһынан бибилэтиэкэ уонна кинигэ уурар-харайар хос былааннаммыттар.
Дьэ, оттон бу икки эбийиэги ситимниир тутууга киэҥ вестибюль, гардеробнай, хаасса, сылдьааччыларга анаммыт санузел, быраас үлэлиир хоһо, тириэньэрдэр хосторо, эрчиллэр хос, тус-туһунан персонал, артыыстар санузеллара түстэниэхтэрэ.
Бороҕоҥҥо
Оттон Уус Алдан улууһун киинигэр, Бороҕоҥҥо, Василий Никифоров-Күлүмнүүр аатынан Култуура киинин тутуу үлэтэ түмүктүүр түһүмэххэ тиийэн турар. Эбийиэк уопсайа 3 880 кв. м. иэннээх, үс этээстээх таас уораҕай буолар. Манна оҕолорго уонна улахан дьоҥҥо тус-туһунан бибилэтиэкэ уонна электроннай ааҕар хостоох кинигэ хараллар-ууруллар саалата, 320 миэстэлээх аактабай саала, буфет киирсэр. Тутууну эһиил, 2022 сылга, Саха сирин норуоттарын Спортивнай оонньууларын иннинэ бүтэрэр гына былаанныыллар.
Бу тутулла турар Киин араас култуурунай-уопсастыбаннай тэрээһиннэри, лиэксийэлэри, быыстапкалары, экскурсиялары, нэһилиэнньэ интэриэһигэр олоҕуран тэриллэр куруһуоктары ыытарга ананар. Аны, бу тутуу дойду иһигэр оҥоһуллубут, хаачыстыбалаах миэбэлинэн толору хааччыллыаҕа.
Бибилэтиэкэ кинигэлэрин пуондата кинигэ уларсар кафедра нөҥүө туһанааччы араас категориятын хааччыйар гына былааннаан оҥоһуллубута. Ону таһынан нэһилиэнньэ электроннай бибилэтиэкэнэн туһанар кыахтанарыгар табыгастаах усулуобуйа оҥоһуллуо. Кыраайы үөрэтэр сектор үлэтин тутаах көрүҥэ – материальнай уонна духуобунай култуура памятниктарын оҥоруу уонна үйэтитии, билим-чинчийэр үлэ, бастайааннай өрүккэ турар экспозициялары, араас хабааннаах быыстапкалары тэрийии уонна сырдатар үлэ. Саалаҕа араас быыл-сыыс киирбэт гына оҥоһуллубут өстүөкүлэ витриналар, анал сырдатыылаах истиэндэлэр туруохтара.
Доруобуйаларын туругунан хааччахтаах дьон уустугу көрсүбэтин туһугар үөһэ этээскэ таһаарар, 300 кг тиийэ ыйааһыны кыайар “подъемник”, ону таһынан сыанаҕа уонна этээстэргэ тиэрдэр тэрил олордуллуо. Ааҕар саалаларга дьон уһуннук олороругар сөптөөх, табыгастаах гына оҥоһуллубут олоппостордоох ааҕар саала, ону таһынан сылдьааччыга барытыгар табыгастаах санузеллар былааннаммыттар.
Намҥа
Намҥа тутулла турар Култуура уонна духуобунай сайдыы дыбарыаһа уопсайа 5 692 кв. м иэннээх. Манна 400 олбохтоох көрөөччү саалата, кыраайы үөрэтэр түмэл, ЗАГС салаата, хартыына галереята уонна бибилэтиэкэ үлэлиэхтэрэ. Дыбарыаһы кэлэр 2022 сыл ахсынньытыгар үлэҕэ киирэргэ бэлэм гынардыы былааннаан үлэ күөстүүр оргуйар.
Култуура уонна духуобунай сайдыы дыбарыаһын тутуу хайдах бара турарын хаһыат кэлэр сирэйдэригэр сиһилии билиһиннэриэхпит.
Үөһэ бэлиэтээн ааспыппыт курдук АЛРОСА аһымал, көмө хайысхалаах көмөтүн Үүнэр көлүөнэ тус сыаллаах пуондатын нөҥүө олоххо киллэрэр. 2011 сылтан саҕалаан АЛРОСА бу пуонда социальнай сыалы-соругу толороругар, былааннаммыты олоххо киллэрэригэр 7,176 миллиард солк. үбү-харчыны укта. 2012-2020 сылларга АЛРОСА үбүн суотугар 39 эбийиэк үбүлэнэн, тутуллан, дьоҥҥо-сэргэҕэ туһалыы, көдьүүстүү турар. Ити иһигэр үөрэх 8 эбийиэгэ, успуорт – 10, култуура салаатын – эмиэ 10 эбийиэгэ, 4 балыыһа, 4 доруобуйаны бөҕөргөтүнэр киин уонна 3 элбэх кыбартыыралаах олорор дьиэ бааллар.
