АЛРОСА Экологияҕа киинэ Саха сирин олохтоохторо туһаммыт батарыайаларын үлүбээй сиргэ-уокка, бөх дьааһыгар быраҕан, тулалыыр эйгэҕэ буортуну оҥорботторун, айылҕаны айгыраппаттарын туһугар бэрт сөпкө дьаһаммыт.
Ол курдук, бу дьыл ыам ыйыгар Экология киинэ “Мегаполисресурс” хампаанньа бөлөҕүн кытта ААА батарыайаны утилизациялыырга дуогабар түһэрсибит. Ол түмүгэр бэс ыйыгар Дьокуускай уонна алмаастаах түөлбэ куораттарыгар – Мииринэйгэ, Ленскэйгэ, Удачнайга уонна Айхалга – нэһилиэнньэттэн туттуллубут (бүппүт) батарыайалары хомуйар туһалаах аахсыйа ыытыллаары турар.
Билбэт дьоҥҥо быһаарар буоллахха, күннээҕи олохпутугар үгүстүк туттар литий батарыайабытыгар кадмий, марганец, цинк курдук токсичнай элеменнэр туттуллаллар. Онон хас биирдии батарыайа туттуллан бүттэ да, хайаан да анал переработкалыыр собуокка утилизацияланыахтаах.
Санаан көрүҥ, учуонайдар быһаарбыттарынан, туттуллан баран бөххө, сиргэ-уокка быраҕыллыбыт сыччах биир устуука батарыайа 400 л тиийэ ууну эбэтэр 20 кв км иэннээх буору киртитэр! Оттон бүтүн куорат дьоно төһөнү туттарбыт, быраҕарбыт буолуой?! Дьиҥинэн, бары да айылҕабытын, ойуурбутун-тыабытын олус таптыыбыт, ахтабыт. Ити гынан баран, хомойуох иһин, батарыайа буортутун туһунан иллэҥ дуу, быыс булан дуу толкуйдаабаппыт.
Үөһэ ааттаммыт “Мегаполисресурс” ГК – Челябинскай куоракка үлэлиир. Дойду үрдүнэн батарыайаны утилизациялыырынан дьарыктанар собус соҕотох собуот буолар. Онон тустаах куораттар олохтоохторо, бука диэн, туттубут батырыайаларгытын сыа-сым курдук тутан, эрдэттэн бэлэмнии, мунньа сылдьыҥ. АЛРОСА Экологияҕа киинэ туһааннаах кэм устата – бэс ыйын былаһын тухары – дьон үгүс араҥата тоҕуоруһар сирдэригэр, административнай дьиэлэргэ, бөдөҥ маҕаһыыннарга, атыы-тутуу кииннэригэр анал иһиттэри туруорарын биллэрдэ.
Хантыраакка олоҕуран, кинилэр 520 кг диэри батарыайаны хомуйуохтаахтар. Ол эбэтэр, 40 тыһ. тахса ААА тииптээх батарыйаны туттарарга кэпсэппиттэр эбит. Хампаанньа хомуллубут батарыайалары түмэн Челябинскайга илдьэн туттардаҕына, олору химическэй көрүҥнэргэ араараллар, бытарыталлар уонна анал суурадаһынынан суурайан кэбиһэллэр үһү.
Алмаас хампаанньатын Экологияҕа киинин тобоҕунан дьарыктанар салаатын начаалынньыга Вита Баркарь: “Туттуллан бүппүт олус элбэх батарыайа бөх биэдэрэтигэр, бакыакка, дьааһыкка сүөкэнэн, салгыы сыбаалкаҕа тахсарын бэйэҕит да бэркэ диэн билэҕит. Оттон бу бөх айылҕаҕа олус кутталлаах, мөкү өттүнэн дьайар. Бу туһунан сорохтор толкуйдуу да барбаттар. Онон биһиги маннык аахсыйа көмөтүнэн, ТКО о.э. бөх, хомунаалынай тобох тоҕуллар сирдэригэр маннык батарыайа ыһылла-тоҕулла сытара буорга эрэ буолбакка, уу эбийиэктэригэр, үүнээйилэргэ кытта буортулааҕын дьон өйдүөн уонна мантан салгыы аахайымтыата суох сыһыаны тохтотон, экологияҕа харыстабыллаах сыһыан үөскүөн баҕарабыт”, – диэн санаатын үллэһиннэ. Онон түгэни туттумахтаһан хаалыаҕыҥ. Ийэ Айылҕабытын, бука диэн, харыстыырга кыттыаҕыҥ.
Сэҥээриилэр