Уһук Илини сайыннарыы министиэристибэтин исписэлиистэрэ учуонайдары кытары Арктикаҕа ирбэт тоҥу кэтээн көрүөхтэрэ уонна ириэрии содулуттан туох куттала суоһуурун быһаарыахтара.
Маныаха туһааннаах бырайыагы сыл бүтүөр дылы сөргүтүөхтэрэ. Ирбэт тоҥ саҥа эбийиэктэри тутууга уонна номнуо баар эбийиэктэрэ улаханнык дьайар. Холобур, соторутааҕыта Норильскайга уматык тохтуутун ирбэт тоҥ ууллан, сыбаайа хамсаан, резервуардаах платформа сиҥнибит диэн сылыктыыллар.
90-с сылларга дылы Арктикаҕа почва уларыйыытын анаан кэтээн көрөр мониторинг тиһигэ баара. Ол мониторинг дааннайдарынан анал хамыыһыйа Арктикаҕа тутуллар эбийиэктэргэ сүбэ биэрэр этэ. Оттон ССРС ыһыллыбытын кэннэ ол мониторинг суох буолбута. Онон билигин ону сөргүтиэр сорук турар. Билигин геокриологтан Уһук Илин министиэристибэтин үлэһиттэрин кытары номнуо ирбэт тоҥу чинчийэн саҕалаабыттар. Ол түмүгүнэн Арктика территориятыгар сир боруодатын туругун туһунан даанайдар хомуллуохтара, ханнык туоучкаҕа кэтээн көрөр ыстаансыйаны туруорар наадалааҕын быһаарыахтара итиэннэ ирбэт тоҥ туругун чичнийэн, суоһуур кутталлары хайдах туоратарга ньымалары тобулуохтара.
Бу иннинэ учуонайдар быһаарбыттарынан, Арассыыйа ирбэт тоҥ уулларыттан сылтаан сылга 50-150 млрд солк. сүтэрэрин эппиттэрэ.
