Глобальнай итийии – киһи-аймах бу кэлэр 10 сылга тыҥаан турар биир саамай улахан куттала. Өскөтүн киһи-аймах туохха да кыһаллыбакка уруккутун курдук тэринэн-дьаһанан олордоҕуна, 2040 сылга Сир шара аны хаһан да төннүбэттии, өрүһүммэттии эстэр суолга үктэниэхтээх.
Ол эбэтэр, Сир шара нуорманы куоһарар курдук сылыйан, бүтүн дойдулар сир ньууруттан симэлийиэхтэрэ, халаан уутуттан, умайар уот куйаастан, айылҕа саахалыттан мөлүйүөнүнэн дьон өлүөхтэрэ, сүүһүнэн мөлүйүөн киһи хоргуйуохтара... Оннук буолбатын туһугар, киһи-аймах бу кэлэр 20 сыл иһигэр энэргиэтикэҕэ уонна экэниэмикэҕэ суһал өрөбөлүүссүйэни оҥордоҕуна сатанар.
Киһи-аймах дьайыытын түмүгэр, Сир шарыгар кэнники 2 тыһ. сыл устата хамсаабакка-уларыйбакка турбут тэмпэрэтиирэ олус суһал тэтиминэн сылыйа турар. Тырааныспар, бырамыысыланнас, энэргиэтикэ хас сыл аайы салгыҥҥа 40 млрд туонна углекислай гааһы быраҕаллар. ХНТ эмпиэрдэрэ этэллэринэн, кэнники 120-ччэ сыл устата тэмпэрэтиирэ 1,1 кыраадыс сылыйбыт, аны 20 сылынан өссө 1,5 кыраадыс итийиэхтээх. Ол түмүгэр, ледниктэр ууллан, акыйаан таһыма улаатан, салгын сиигирэн, киһи тулуйбат итиитэ үөскээн, Индия, Аан Илин дойдуларыгар киһи олорор кыаҕа суох буолуо. Миллиардынан дьон саҥа олорор сири көрдөөн аан дойдуну “ыһан” кэбиһиэхтэрэ.
Холобурга, нэһилиэнньэ дууһатыгар таһаардахха, Кытай АХШ-тааҕар салгыны 2 төгүл кыратык буортулуур курдук эрээри, нэһилиэнньэтэ быдан элбэх буолан, аан дойду салгыҥҥа көтөр парнигын гааһын чиэппэрин оҥорон таһаарар.
