2016 сыллаахха Чурапчы сэлиэнньэтин ыһыаҕын кэнниттэн Горнайтан Чурапчыга үлэлии барбыт эдэркээн уол сураҕа суох сүппүтүн туһунан иһитиннэрии өрөспүүбүлүкэни биир гына тилийэ көппүтэ. Борис Павлов өлүгүн хас да хонон баран биирдэ булбуттара. Испитигэр сэмээр “барахсан, тыыннаах көстөр ини” диэн эрэнэ санаабыппыт. Ол эрээри, олоххо барыта киһи санаабытын курдук буолбат.
Эрэдээксийэҕэ соторутааҕыта тапталлаах кэргэнин кистээбит огдообо уонна баар-суох уолун сүтэрбит аҕа ыксаан, айманан кэлэ сырыттылар. Кэм-кэрдии сүрэххэ сөҥмүт бааһы эмтиир дииллэр. Ол гынан баран, чугас киһитин сүтэрбит кыһалҕалаах киһиэхэ оннук буолбатах. Баар-суох киһилэриттэн ытыс соттубуттарга, саатар, буруйдаах, кыттыгастаах дьон сокуон хараҕынан, сөптөөх накаастабылы ылбыттарын билэр көмөлтө буолуо этэ...
Олоҕун саамай күөгэйэр күнүгэр сылдьар Борис Павлов 2016 сыл бэс ыйын 22 күнүгэр баара-суоҕа 30 сааһыгар кэрээнэ суох кыыллыы кырбааһынтан сырдык тыына быстыбыта. Кини Горнай улууһун Аһыма нэһилиэгэр төрөөбүтэ. Бэһис кылааска диэри дойдутугар үөрэнэ сырыттаҕына, дьоҕурдаах оҕону бэлиэтии көрөн, өрөспүүбүлүкэ лиссиэйигэр үөрэтэ ылбыттара. Саха сирин биир бастыҥ лиссиэйин туйгуннук бүтэрэн баран Красноярскайга устудьуоннуу барбыта. Ол сылдьан ытык иэһин төлүү аармыйаҕа ыҥырыллыбыта. Аармыйа кэннэ салгыы хаалан хантараагынан үс сыл сулууспалаабыта. 2015 сыллаахха кэргэнин Иринаны көрсөн ыал буолбута, уол оҕоломмуттара. Эдэр киһи олоҕун суола өссө да уһун, элбэҕи эрэннэрэр этэ...
Ити сыл Борис Чурапчыга холтууралаһа, “харчы өлөрө” диэн маҕаһыын тутар биригээдэҕэ электригинэн барбыта.
Ирина Карпова, Борис кэргэнэ:
– Кэргэним тутулла турар сапчаас маҕаһыыныгар уот тардарга ыҥырбыттарыгар сөбүлэһэн барбыта. Биһигини бэс ыйын 6 күнүгэр дойдубар, Болугурга, таһаарбыта уонна Чурапчылаабыта. Урут ити биригээдэҕэ үлэлии сылдьыбыта. Бэс ыйын 21 күнүгэр киэһэ 8-һы ааһыыта иккитэ эрийэ сылдьыбар, Борис ылбатаҕа. Онуоха “күрэхтэһиигэ кытта сылдьар буоллаҕа дуу” дии санаабытым. Сарсыныгар эмиэ эрийбитим, аны төлөпүөнэ арахса сылдьар этэ. Онуоха бииргэ үлэлиир уолугар эрийэн “Борис ханна баарый?” диэн ыйыппыппар, “билбэппин ээ, урут инник сүтээччи дуо?” диэбитэ. Дьоно эмиэ ханна баарын билбэттэр этэ, баҕар, “куораттаатаҕа дуу” диэммин эмиэ ыйыталаһа сылдьыбытым. Ол кэннэ билэр-билбэт дьоммун атахтарыгар туруортаан, Чурапчытааҕы полицияҕа, балыыһаҕа эҥин эрийтэрбитим. Ким да, тугу да билбэтэх-көрбөтөх диэн буолбута.
Быһылаан буолбут күнүгэр, ыһыаҕынан сибээстээн, биригээдэ уолаттарын кытта арыгы испиттэр этэ. Хаан эспэртиисэтэ Борис “улахан итиригэ суох” эбитин быһаарбыта. Биригээдэҕэ 7 киһи баар: Амма, Чурапчы, Хаҥалас уонна хоту улуустан сылдьар уолаттар. Тутар базаларыгар арыгы иһэн баран салгыы дискотекаҕа барбыттар. Онуоха Борис харчыта суоҕун иһин, биригэдьиир “харчылаахпын, төлүөм” диэн илдьэ барбыт. Ол эрээри, Борис дискотекаҕа киирбэккэ, төттөрү базаҕа барбыт. Онно ас астааччы Гаврильев Константин диэн киһиэхэ “чэйдиэххэ” диэбит. Анарааҥҥыта “түүн буолла” диэн батыммыт.
Гаврильев Константин суукка “Борис миэхэ өтүйэлээх саба түспүтэ” диир. Ол гынан баран, онтон эчэйии ылбытын эҥин бигэргэтэр дакаастабыл суох. Биригээдэ уолаттара кэпсииллэринэн, Борис салгыы иккис этээскэ тахсан, утуйа сытар икки уолга саба түспүт. Ону дискотекалыыр сиргэ тиийэн “Борис уолаттары кырбыы сылдьар” диэн тыллаабыттар. Онтон дискотекалыы сылдьыбыт уолаттар тиийэн Бориһы куолаан кырбаабыттар. Нэһиилэ сылдьар киһини таһырдьаттан иккис этээскэ соһон киллэрэн, кэлгийэн баран, салгыы кырбаабыттар. Тыына хаайтаран барбытыгар ньуосканан бэлэһин хайа тарпыттар, айаҕар наскы эҥин симпиттэр...
Киһибитин, ууга тааһы бырахпыттыы, сүтэрэн баран Чурапчыга тиийбиппит. Уолаттартан ыйыттахха, биригэдьиирдэрэ араастаан сылтах булара. “Ээ, ити киһи суох этэ, итирик этэ, хантан билиэҕэй...” эҥин диэн кистии, куотуна сылдьыбыттара. Бэйэбит күүспүтүнэн тыаны тараахтаан эҥин көрдөөбүппүт. Ол сылдьан Борис төлөпүөнүн булан ылбыппыт. Төлөпүөн аттыттан дьааһыктан арыгы бытыылкатын эҥин булбуппут. Кэлин биллибитинэн, суолларын муннара сатаан, ол сиргэ арыгылаабыт курдук оҥорбуттар этэ. Онтон от ыйын 6 күнүгэр балыксыттар “Таатталыыр суолга, үрэххэ тыы түҥнэстибит быһыылаах” диэн көрбүттэрэ. Онтулара бириһиэҥҥэ сууланан баран дьаакырдаммыт Борис өлүгэ буолбута...
Николай Павлов, Борис аҕата:
– Силиэдэбэтэллэр “эһиги дойдугутугар баран уолгутун кистээҥ. Биһиги силиэстийэни хайдах баарынан, сиэрдээхтик ыытыахпыт” диэбиттэрэ. Онтубут баара силиэстийэ хара маҥнайгыттан сыыһа ыытыллыбыт. Эппиэтинэс наар биир эрэ киһиэхэ сүктэриллибит. Кыттыгастаах, кырбаспыт, өлүгү кистээбит уолаттар туоһу эрэ буолбуттар. Дьиҥэ, бастакы көрдөрүүлэригэр бары кырбаабыппыт диэн билинэллэр ээ. Онтон албакааттанан баран бастакы көрдөрүүлэрин уларыталлар. Итиэннэ бары урут хаайыыга олоро сылдьыбыт, өйүнэн да, күүс да өттүнэн таһыччы мөлтөх (психиатрга учуокка турар) Гаврильевка буруйу сүктэрэллэр. Гаврильев СИЗОҕа сыттаҕына, уолаттар харчы бырахсан ыыталлар, ас эҥин таһаллар эбит. Ити киниэхэ албыннаһа сатааһын буолбатах дуо? Бастаан сүппүтүгэр Бориһы араастаан баһааҕырдыбыттара, “наркоман этэ” эҥин диэн сураҕы тарҕаппыттар этэ.
Бориһы кырбаан баран буруйу ким ылынарын кэпсэппиттэр. Онуоха Гаврильев “бу дьон миигин кырбыахтара” диэн куттанан ыалга хоно барбыт. Онтон нөҥүө күнүгэр Гаврильевы ыҥыран ылан, “киһибит сойбут, үөһээ этээскэ сытар, өлүгү дьаһай” диэбиттэр. Бориһы хайыы үйэ кистиирдии бириһиэҥҥэ суулаан, бэлэмнээбиттэр уонна “буруйу бэйэҕэр ылын” дэспиттэр. Онуоха Гаврильев куттанан куотан хаалбыт. Кинини кэлин ирдэбилгэ биэрэн, булан ылан биирдэ хаайаллар... Өлүгү П. диэн киһи массыынатынан Гаврильевтыын кистээбиттэр. Дагдайан тахсыбатын диэн шлакоблогунан дьаакырдаабыттар. Гаврильев уҥуоҕунан хачаайы, соҕотоҕун биһиги уолбутун кыайар кыаҕа суох. Аан бастакы көрдөрүүлэригэр “охсубутум” диэн билинэн, уонча күнү быһа оҥорбут быһыыларын кистээн, өлүгү кистэспит дьон буолан баран тоҕо туоһу эрэ буоллулар? Чурапчытааҕы оройуон суута Гаврильевы ХК 111 ыст. 4 ч. сууттаан 6 сылга болдьохтообута. Онтон Үрдүкү Суукка ааһыммытыгар (онно албакаата аҥаардастыы Гаврильевка ыйыылларын утарсыбыта) эбии 3 ыйы биэрбиттэрэ уонна хаайыыга күһэлэҥ эмтэниигэ уураахтаабыттара. Биригээдэ салайааччыта уолум өлүгэр үҥкүүлээбитин эҥин бары кэпсээбиттэрэ... Хас да күн ууга сыппыт өлүгү эспэртиисэ чопчу хаһан өлбүтүн кыайан быһаарбатаҕа. Дьиҥэ, суут бастакы көрдөрүүлэринэн барыахтаах этэ буоллаҕа. Бу сыллар тухары сууттаһа сатаан сылайдыбыт. Уолбутун кыыллыы кырбаан өлөрбүт, кистээбит дьон хайдах утуйан-аһаан сылдьаллара буолла? Буруйдаах дьон тоҕо көҥүл көччүйэ сылдьыахтаахтарый?
“Сүтүктээх сүүс аньыылаах” диэн баар. Онон, эмсэҕэлээбит өрүт туруорсара өйдөнөр. Кинилэр туоһуларга өстүйэн буолбакка, бу иһэ истээх дьыала хаттаан сөргүтүллэн, бастакы көрдөрүүлэргэ олоҕуран сиэрдээхтик ыытылларын туруорсаллар. Кистэл буолбатах, бөлөҕүнэн иирсэн баран, буруйу аҥаардастыы биир эрэ киһиэхэ сүктэрэ сатааччылар. Били “эдэр дьону хаайыы дьоно оҥорумаары”. Туох да диэбит иһин, хас биирдии киһи оҥорбут буруйун иһин толору эппиэттиэхтээх буолбатах дуо? Онон, тустаах уорганнар бу дьыаланы хос көрөн, салгыы сиэрдээх силиэстийэни ыытыахтара диэн эрэнэбит.
Дмитрий ИВАНОВ.
Сэҥээриилэр