Кристина уонна Александр Леваднайдар тустарынан истибэтэх киһи суоҕа буолуо. 2017 сыл олунньутуттан саҕалаан бу кэргэнниилэр тустарынан суруйуулар харса суох таҕыстылар. Дьэ, өтөрүнэн буолбатах кытаанах киирсиилэр бардылар. Икки сылтан ордук барбыт дьыала түгэҕэ дьэ көһүннэ. Алтынньы 2 күнүгэр СӨ Үрдүкү суута куораттааҕы суут быһаарыытын көтүрдэ.
Туохтан саҕаламмытай?
Леваднайдары бу дьыл от ыйын 16 күнүгэр Дьокуускай куораттааҕы суут усулуобунай болдьоххо ыыппыта. Кинилэри филиппинка Ракель Фаброз де ла Круз диэн Дьокуускайга дьиэни хомуйааччынан үлэлиир дьахтары сокуоннайа суох көҥүлүн быһыыга буруйдааҕынан аахпыттара. Александр Леваднай уруккута “Якутское” ММУ экэнэмиичэскэй куттал суоһаабатыгар уонна хоруупсуйаны бохсууга салаатын начаалынньыгы солбуйааччы этэ, полиция подполковнига чыыннаах. Кинини киһи көҥүлүн быһыыны сэргэ дуоһунастаах боломуочуйатын аһара түһүүгэ буруйдааҕынан аахпыттара. Леваднайы 3 сыл кэтээн көрөр болдьохтоох биэс сылга усулуобунай болдьоххо көҥүлүн быспыттара. Маны таһынан подполковник чыынын быспыттара уонна икки сыл уорганнарга үлэлиирин боппуттара.
Кристина Леваднаяны 4 сыл усулуобунай болдьоххо (2 сыл кэтээн көрөр болдьохтоох) бириигэбэрдээбитэрэ. Маны таһынан кэргэнниилэртэн 250-нуу тыһ. солк. моральнай хоромньуну төлөтөргө уураахтаабыттара. Куораттааҕы суут маннык сымнаҕас бириигэбэрин таһаарарыгар Леваднайдар сокуоннай саастарын туола илик 4 оҕолоохторун, урут сууттана сылдьыбатахтарын учуоттаабыта.
Алтынньы 2 күнүгэр буолбут суукка Үрдүкү суут Кристина Леваднаяны 5 сыл усулуобунай больоххо (3 сыл кэтээн көрөр болдьохтоох), оттон Александр Леваднайы 6 сыл 6 ый усулуобунай болдьоххо (4 сыл кэтээн көрөр) бириигэбэрдээтэ. Маны таһынан Леваднайга икки сыл уорганнарга үлэлиирин боптулар уонна подполковник чыынын былдьаатылар. 250 тыһ. солк. материальнай хоромньуну 2020 сыл алтынньы 2 күнүгэр диэри төлөөбөтөхтөрүнэ, күлүүс хаайыытыгар утаарыллыахтарын сөп.
Леваднайдар дьыалалара суукка аан бастаан 2018 сыл ыам ыйыгар бэриллибитэ. Оччолорго судьуйа Маркова борокуруорга төннөрбүтэ. Ол быһаарыыны Үрдүкү суукка көтүртэрбиттэрэ. Онтон дьыаланы 2018 сыл ахсынньытыгар ыыпыттара. Суут силиэстийэтэ сыл аҥаарыттан ордук барбыта.
Филипинка Ракель Кристина Левадная клининговай хампаанньатыгар үлэлээбитэ. Онуоха Ракель атын үлэни биэрээччигэ көһөбүн диэн этиммитигэр өйдөспөт быһыы тахсыбыт. Кристина туох да иһин Ракельы ыытыан баҕарбатах уонна кинилиин көрсөргө күһэйэн баран, дьүөгэтин кыбартыыратыгар хаайбыт. Ол айаннаан иһэн Ракель төлөпүөнүнэн кэпсэппит. Ону Кристина сакаасчыттары кытары кэпсэтэр диэн сөбүлээбэккэ туруупканы былдьаспыт. Онуоха филиппинка утарылаһан турбут, туруупканы биэрэртэн кыккыраччы аккаастаммыт. Онуоха Кристина Ракельга саба түспүт, төбөтүгэр охсуолаабыт. Өр өтөр буолбакка, Кристинаҕа кэргэнэ тийэн киилбэт уонна муомахтыы сатаабыт. Ол кэннэ дьүөгэлэрин кыбартыыратыгар филиппинканы илдьэн хаайбыттар, төлөппүөнүн, сылаас таҕаһын былдьаабыттар. Ити олунньу10 күнүгэр. Онтон икки хонон баран, Ракель түүн түннүгүнэн ыстанан куоппут. Аара суолтан масыына тутан Афанасий Алексеев дьиэтигэр тиийбит. Кини Алексеевтарга урут үлэлиир буолан, бэркэ билсэр эбит. Ракель түннүктэн ыстанарыгар сиһин эчэппит. Афанасий Алексев полицияҕа тыллаабытыгар аан бастаан тоҕо эрэ Александр Леваднай тиийэн кэлбит. Дьиҥэ, дуоһунастаах чунуобунньук буолбакка, дьуһуурунай чаастан кэлиэхтээх этилэр буоллаҕа. Кини Алексеевтар дьиэлэригэр кэлэн баран, тута саһа сытар филиппинканы илдьэ бара сатаабыт. Онуоха Алексеевы кытары хапсан барбыттар, Афанасий Павлович Леваднайы үүрэн таһаарбыт. Леваднайдар суут бастакы инстанцията төһө да буруйдааҕынан аахпытын үрдүнэн, буруйдарын сол курдук билиммэтэхтэрэ.
Араспаанньалары уларытыы
Үрдүкү суукка балаҕан ыйын 24 күнүгэр көрбүттэрэ. Онно эмсэҕэлээччилэр албакааттара Кристина Левадная 2001 сыллаахха отой да киһини өлөрүүгэ сууттана сылдьыбытын булан ылбыттарын эппиттэрэ. Бу түгэн барыллаан, суут силиэстийэлэригэр отой да учуоттамматаҕа. Дьиҥэ, бириигэбэр тахсарыгар, “бары өттүнэн үчүгэй эрэ өттүнэн ойууланар” Кристина Леваднаяҕа төһө да сууттаммыта 18 сыл ааспытын кэннэ, син биир учуоттаныахтаах этэ. Кини сууттаммытын туһунан иһитиннэриини ама ИДьМ Информационнай киинэ силиэдэбэтлгэ биллэрбэтэҕэ буолуо дуо? Оннук буолар түгэнигэр, ИДьМ базаттан соруйан сотторбута буолларай? (Леваднай урут начаалынньыгы солбуйан олорбутун санатабыт). Бу түгэни Афанасий Павлович алҕаска булбут. Киниэхэ Дмитрий Новиков диэн өлбүт киһи аймахтара тахсыбыттар уонна кинилэр уолларын Кристина Левадная өлөрбүтүн кэпсээбиттэр. 2001 сыллаахха Кристина Потлова диэн араспаанньалаах эбит. Кинини бастаан “Киһини соруйан өлөрүү” ыстатыйанан тардыбыттар да, кэлин тиһэҕэр “аффект кэмигэр өлөрүү” диэн ХК 107 ыст. сууттаабытар. Онуоха Леваднаяны (Потлованы) усулуобунай болдьоххо бириигэбэрдээбиттэр уонна 5 тыһ. солк. өлбүттээх ийэтигэр төлүүрүгэр быһаарбыттар. Леваднаябыт ону да төлөөбөтөх. Кристина кэргэнэ Александр Леваднай бу иннинэ Коваленко диэн араспаанньалааҕа. Александр бииргэ төрөөбүтэ Геннадий Коваленко диэн СОБР хамандьыыра, Чечня сэриитин ааспыт, араас уордьан бөҕөлөөх киһини 2011 сылаахха тэрилтэни былдьаан ылбытыгар буруйааҕынан ааҕан 3 сылга күлүүс хаайыытыгар ыыппыттара. Ол да үрдүнэн, хаан уруута сууттаммытын киһини полицияҕа үрдүк дуоһунаска анаабыттара эмиэ араас санааны үөскэппитэ. Онуоха Александр Леваднай суут кэмигэр “миигин кэллиэгэлэрин бутуйаары соруйан арааспанньатын уларыппыт диэн уопсастыбаҕа холуннарар сыаллаах тарҕаппыттара. Мин Коваленко диэн араспаанньабыттан аккаастамматаҕым, бииргэ төрөөбүт үс уол баар, онон Коваленко араспаанньаны утумнааччы баар. Леваднай диэн ийэм араспаанньата, кинилэр бииргэ төрөөбүт 7 кыыс, онон Леваднайдар утум быстаары гынна диэн, санааттан төрөппүттэрим көҥүллэринэн ылыммытым. Араспаанньабын уларыппытым туһунан пааспарбар бэлиэтээһин баар” диэн быһаарбыта.
Ааһыныы
Куорат суута усулуобунай бириигэбэри анаабытын кэннэ, үгүс киһи “олус сымнаҕас бириигэбэр” диэн өйдөөбөтөҕүн биллэрбитэ. Бу дьыалаҕа эмсэҕэлээччинэн билиниллибит уопсастыбанньык, урбаанньыт Афанасий Алексеев, биллэн турар, салгыы ааһынарга быһаарыммыта. Кинини өйөөччү халыҥаабыта. Оннооҕор Саха сирин Уопсастыбаннай палаататыгар тийэн бу дьыаланы ырытыспыттара. Суут кэмигэр уопсастыбанньыктар, урбаанньыттар, Афанасий Алексеев чугас дьоно өйүүллэрин биллэрэн көтүппэккэ сырыттылар. Аны туран, бу суукка өрөспүүбүлүкэ биллэр-көстөр албакааттара үлэлэстилэр: Леваднайдары – бу эйгэҕэ киэҥник биллэр Павел Стаценко, Майя Громацкая, Максим Пивовар -- көмүскээтилэр. Оттон филиппинка Ракель уонна Афанасий Алексеев интэриэстэрин эмиэ күүстээх, биллэр-көстөр албакааттар – Тамара Местникова уонна Ольга Тимофеева көмүскээтилэр. Онон суукка элбэхтэ сылдьар киһи хараҕынан көрдөххө, бу дьыаланы “албакааттар киирсиилэрин” курдук сыаналыыгын. Үрдүкү суукка үс төгүл мунньах буолбута. Балаҕан ыйын 30 күнүгэр Алексеев албакааттара “Леваднайдарга олус сымнаҕас бириигэбэри анаабыттарын кытта сөпсөспөппүт” диэбиттэрэ. Борокуруор “Кристина Леваднаяны ХК 127 ыст. 7 сылга, оттон Александр Леваднайы 14 сылга күлүүс хаайыытыгар угарга” туруорсубута. Маны таһынан, Тамара Местникова “Левадная сокуоннайа суох миграцияны тэрийбитин суут ылымматаҕа, онон бу боппуруос хос көрүллүөн наада” диэбитэ. Маны таһынан, кини “Левадная кэмиэрчэскэй тэрилтэтэ ханнык да нолуогу төлөөбөтөх, бу хоруупсуйаны бохсор эрдээх киһи маннык быһыыланара төһө сөптөөҕүй?” диэн ыйытта. Ракель инбэлиит буолбутун, кини дойдутугар да үлэлиир кыаҕа суоҕун эппитэ. Ольга Тимофеева борокуруор туруорсуутун өйүүрүн биллэрбитэ. “Хара маҥнайгыттан Леваднайдарга олус сымнаҕас сыһыан баара биллибитэ. Оннооҕор холуобунай дьыаланы көбүтэн испэтэхтэрэ. Атын киһи эбитэ буоллар, сонно тута хаайыах этилэр, оттон бу сууттанааччыларга “подписка о невыезде” эрэ оҥорбуттара. Икки ыар буруйу оҥорбут дьоҥҥо, чахчы, олус сымнаҕас сыһыан, ама да, бэйэ дьонун көмүскүү, быыһаан ыла сатаабыттарын иһин. Мин суут ИДьМ салалтатыгар тоҕо туох да миэрэни ыларга туруорсубатаҕыттан сөҕөбүн” диэбитэ. Кырдьык, Леваднайдарга дьыала олунньу 14 күнүгэр, биир үксүн айдаан тахсыбытын эрэ кэнниттэн көбүтүллүбүтэ. Аны туран, Леваднайдартан 2 мөл. 934 тыһ. солк. материальнай хоромньуну (манна Алексеев Ракельга уйуммут эпэрээссийэтэ эҥин киирэ сылдьар) көрдөөбүттэрин суут баара-суоҕа иккиэннэриттэн 250-нуу тыһ. солк. эрэ төлөтөргө уураахтаабыта. Маны таһынан Леваднайдартан билиҥҥитэ суут бириистэптэрэ 340 тыһ. солк. иэстэрин ирдэһэр эбит. Ону да төлүүрү наадалаахха аахпат дьон, ама, сокуону ытыктыыллара көстөр дуо диэн албакааттар эттилэр. Афагнасий Алексеев: “Леваднайдар Ракелы ирдэһэн кыбартыырабар көтөн түспүттэрэ. Мин полиция үлэһититэн дастабырыанньатын көрдөөбүппэр ойоҕо “акаары, тоҕо көрдөрөҕүн” диэбитэ. Александр Леваднай миэхэ саба түспүтэ, ону эспэртисэнэн дакаастаабытым. Маны таһынан кинилэр детекторга ааһалларын аккаастаммытара, оттон тугу да кистээбэт дьон тоҕо аккаастаныахтаахтар этэй? Мин икки төгүл полиграбы ааспытым. Бу кэм устата миигин хаста да доппуруостаатылар, моральнай дабылыанньаны оҥоро сатаатылар. Оттон бу дьоҥҥо олох да наадыйбат курдуктар”, -- диэтэ.
Албакаат Стаценко: “Ракелы ким да күүһүнэн хаайбатаҕа. Тоҕо аанынан тахсыбакка түннүгүнэн ыстанна? Аанынан да тахсар кыахтаах этэ”, -- диир. Кини “Леваднайдартан, миграция полициятыттан саһыаралларыгар көрдөһөн ити кыбартыыраҕа кэлбитэ” диир. Маны таһынан көмүскээччилэр “Леваднай Алексеев кыбартыыратыгар кэлэригэр сулууспатыгар сылдьыбатаҕа, онон сулууспатын дуоһунаһын туһаммыт диир кыахпыт суох” диэн санааны тутустулар. Пивовар “Алексев Леваднай кууркатын былдьаан ылан бэйэтин кыбартыыратыгар бырахпыт, дьиҥэ, кини отой да киирэ сылдьыбатаҕа” диэтэ. Маны таһынан албакааттар: “Алексеев уопсастыбаҕа ыйааһыннаах буолан, бу дьыалаҕа айдааны таһааран суукка дабылыанньа оҥордо. Үрдүкү суут онно киирэн биэрбэтигэр көрдөһөбүт”, -- диэбиттэрэ.
Кристина: “Алексеев биһиги дьиэ кэргэн олоҕун алдьатта. Араастаан биһиги туспутунан үөхтүлэр, эбэн-сабан сымыйа дойҕох бөҕөтө тарҕанна. Биһиги буруйбут диэн: кэргэним – полиция, оттон мин кини ойоҕобун!” -- диэн оргуйан турда. “Ракель бэйэтэ эчэйэн баран, инбэлиит буолбутун туһунан дойдутугар да тиийэн баран тоҕо дакаастаабата? Кини билигин үлэлээбэккэ олорорун туһунан тоҕо тугу да биллэрбэт? Мин кэргэним үлэтэ суох, оттон мин дэкириэккэ олоробун, ол иһин ити ахтыллыбыт иэстэри төлүүр кыахпыт суох”, -- диэтэ. Леваднай, ойоҕор холоотоххо сэмэйдик уонна долгуйан туран: “Мин Алексеевы уонна кини дьиэ кэргэнин биһигини сырса сылдьан сойуоласпытын суукка бырастыы гыммытым. Онтон атынын Таҥара көрөн быһаарыаҕа”, -- диэтэ. Сууттанааччылар бүтэһик суукка “сиэрдээх быһаарыыны ылыналларыгар” көрдөстүлэр.
***
СӨ Үрдүкү суута борокуруор уонна Алексеев туруорсууларын ылыммата. Усулуобунай болдьохторун уһатан эрэ биэрдэ. Онон бу айдааннаах дьыала түмүктэннэ. Леваднайдар суут быһаарыытын үөрэ ылыннылар. Оттон Афанасий Алексеев кэлэйбит көрүҥнээх. Кини сиэрдээх быһыы өрөгөйдүүрүн туһугар салгыы өссө да киирсэрин биллэрэр. Онон бу утарсыыга кыайыылаах Леваднайдар буолан таҕыстылар. Дьэ, хайдаҕый?
Дмитрий ИВАНОВ.
