Муус устар 17 күнүгэр Мииринэйгэ үгэс буолбут “АЛРОСА хозактива” корпоративнай сугулаан буолан ааста. Онно ааспыт сыл түмүктэрин таһаардылар, былааннары торумнаатылар.
Сугулааны СӨ Ил Дархана Айсен Николаев арыйда. Кини бэлиэтээн эппитинэн, АЛРОСА үүнэр-сайдар тосхоло аҥаардас оҥорон таһаарыыны кытта эрэ буолбакка, өрөспүүбүлүкэ олохтоохторун олоҕо уйгулаах буоларын кытта быһаччы ситимнээх. Ол иһин хампаанньа даҕаны, Саха сирэ даҕаны тас дойду сааҥсыйалара кытаата турар кэмнэригэр биир сиргэ турбат соруктаахтар. Ил Дархан АЛРОСА хампаанньа өрөспүүбүлүкэ олоҕор олус улахан суолталааҕын анаан бэлиэтээтэ. Ааспыт уон сыл иһигэр АЛРОСА бары тэрилтэлэрэ өрөспүүбүлүкэ уонна улуустар бүддьүөттэригэр 631 млрд солк. киллэрбиттэрэ. Оттон ол Саха сирин бүддьүөтүн түмүллүбүт тус дохуотун 35%-на буолар. Ити кэм иһигэр хампаанньа толуйуу быһыытынан 152 млрд-тан тахса солкуобай суумалаах дивидени төлөөбүт. Ону таһынан, 78 млрд кэриҥэ солкуобайы социальнай суолларга тыырбыт.
“АЛРОСА хампаанньа дойду уонна аан дойду экэниэмикэтин таһымыгар биисинэс социальнай эппиэтинэһин көрдөрөр эталон тэрилтэ диэн эрэллээхтик этиэххэ сөп. Кини өрөспүүбүлүкэ сайдыытыгар, Саха сирин дьонун-сэргэтин олоҕун хаачыстыбата тупсарыгар уһулуччу кылаатын киллэрэр”, – диэтэ Айсен Николаев.
Ил Дархан санаппытынан, АЛРОСА көхтөөх кыттыытынан өрөспүүбүлүкэ бырабыыталыстыбата номнуо үһүс сылын Мииринэй улууһун 2030 сылга диэри сайдыытын туһунан ыйааҕы олоххо киллэрэр. Стратегиялаах инвес-бырайыактары олоххо киллэрии салҕанар, бастатан туран, “Мир-Глубокий” руднигы. “Мин санаабар, сир аннынааҕы “Юбилейнай” руднигы тутар кэм кэллэ. Бырайыагы олоххо киллэрэр барыллаан былааны “Якутнипроалмаз” институт оҥорбута. Бырайыактыыр үлэ саҕаланарын туһунан быһаарыы бигэргэммитэ”, – диэн Айсен Сергеевич эттэ.
Сүрүн оҥорон таһаары уонна куттал суох буолуута
АЛРОСА сүрүн геолога Роман Желонкин сугулааҥҥа саҥа сир баайдаах сирдэр арыллар кэскиллээхтэрин туһунан кэпсээтэ. Күн бүгүн АЛРОСА тэрилтэлэрэ 1 млрд тахса караат алмаас саппаастаахтар. Ол көмөтүнэн алмааһы хостуур уһун болдьохтоох бырагыраама оҥоһуллар кыахтаах. Ол да буоллар ол саппаастан төһөтө-хаһа хостоноро ырыынак усулуобуйатыттан тутулуктаах. ХБК-лар бары итинник саппаастаахтар. Онтон сиэттэрэн, бастатан туран, минеральнай-сырьевой базаны сайыннарар уонна бөҕөргөтөр сорук үөскүүр. Геологтар урут көстүбүт, үлэлии турар кимберлит туруупкаларын уонна ыһылла сытар алмаастары эбии чинчийэллэр, ону тэҥэ бырамыысыланнай таһымнаах саҥа алмаастаах сирдэри көрдүүллэр. Үсүһүнэн, геология комплекса миренальнай-сырьевой базаны хаҥатыахтаах.
2024 сылга Удачнайдааҕы ХБК-ҕа туох саҥаны киллэрбиттэрин туһунан дириэктэр Дмитрий Касьянов кэпсээтэ. МНГОК дириэктэрэ Алексей Коваленко үлэһиттэр үлэлиир усулуобуйаларын тупсарбыттарын туһунан сырдатта. Ол курдук, Накыыҥҥа 120 миэстэлээх үһүс олорор дьиэ тутуллан киирбит. Түөрт дьиэни саҥалыы өрөмүөннээбиттэр. Накыын, Мииринэй уонна Алмазнай кырыы учаастактарыгар үлэһиттэр олороллоругар 26 богуон-дьиэни атыыласпыттар. Бэс ыйыгар Накыыҥҥа 4-с №-дээх, онтон 2026 с. 5-с №-дээх олорор булуоктары тутан киллэрэр былааннаахтар. Ону таһынан, Мииринэйгэ 3-с №-дээх баабырыка үлэһиттэрэ олорор уопсайдарын тутар туһунан быһаарбыттар.
АЛРОСА уонна Саха сирэ
Сугулааҥҥа АЛРОСА уонна СӨ Үүнэр көлүөнэ тус сыаллаах пуондата үс сыл болдьохтоох бииргэ үлэлэһии эбии сөбүлэһиитин түһэристилэр. АЛРОСА 100 мөлүйүөн солкуобайы көрүөхтээх. Ол харчы үрдүкү технологиялаах урбаан уонна инновация сайдыытыгар туттуллуохтаах. Ону таһынан, алмаастаах хампаанньа, СӨ Дьарыктаах буолуутун судаарыстыбаннай кэмитиэтэ уонна СӨ Бырамыысыланнаска министиэристибэтэ “Үлэлиир Саха сирэ. Каадырдар” бырайыагы кыттыһан олоххо киллэрэргэ сөбүлэстилэр. Бу бырайыак көмөтүнэн олохтоох дьон уонна үрдүк таһымнаах исписэлиистэр Саха сирин тэрилтэлэригэр үлэлии киирэр кыахтаныахтаахтар.
АЛРОСА экологияҕа сыһыаннаах үлэтин-хамнаһын туһунан хампаанньа Экологияҕа киинин салайааччыта Анастасия Габрашитова кэпсээтэ. Ол курдук, ааспыт 5 сыл иһигэр сүүстэн тахса саньытаарынай-көмүскүүр зона оҥоһуллубут. АЛРОСА экологияны, ол иһигэр 59 уу эбийиэгин, ону тэҥэ сири-кырыһы уонна салгыны, мэлдьи кэтээн көрөр. Элбэх болҕомто кыыл таба ахсаанын харыстыырга ууруллар. Ону таһынан, хампаанньа өрөспүүбүлүкэ өрүстэригэр балыгы ыытыынан дьарыктанар. 2018 сылтан бэттэх өрүстэргэ барыта 15 мөл. кэриҥэ араас балык ыаматын ыыппыттар.
Алмаас - бирилийээн ырыынага
Алмаас ырыынагын балаһыанньата АЛРОСА үлэһиттэрин эрэ буолбакка, элбэх киһини долгутар. Тоҕо диэтэххэ, хампаанньа бигэ туругуттан өрөспүүбүлүкэ бүттүүн балаһыанньата эмиэ тутулуктаах. Онон, АЛРОСА Норуоттар икки ардыларынааҕы бииргэ үлэлэһиигэ управлениетын салайааччыта Петр Каракчиев алмаас уонна бирилийээн ырыынагын кэскилин туһунан кэпсээтэ, хампаанньа сааҥсыйаларга хайдах утарылаһарын сырдатта. “Бу эйгэҕэ сыһыаннаахтар бука бары атыыланар сүрүн ырыынактарга атыылаһыыны көҕүлүөхтээхпит, айылҕа бирилийээннэрин рекламалыахтаахпыт. Ол – сүрүн сорукпут буолуохтаах. АЛРОСА итинник угуйук хампаанньаларын доҕордуу сыһыаннаах ырыынактарга оҥороро ордук суолталаах. Ити АЛРОСА эрэ буолбакка, бүтүн алмаас салаатын ситиһиитин төрдө буолуохтаах”, – диэтэ Петр Каракчиев.
Каадыр уонна социальнай бэлиитикэ
АЛРОСА генеральнай дириэктэрин солбуйааччыта Алексей Дьячковскай хампаанньа дьиэҕэ-уокка сыһыаннаах бырагырааматын кэпсээтэ. Ол бырагыраама түөрт тутаах хайысхалаах: эдэр исписэлиистэр куортамнарын толуйуу, ордук наадалаах исписэлиистэр ипотекаларыгар өйөбүл, үрдүк таһымнаах исписэлиистэр дьиэлэрин куортамын толуйуу, тэрилтэ үлэһиттэригэр корпоративнай дьиэ пуондатыттан араас усулуобуйаҕа дьиэ биэрии. 2027 сыллаахха диэри АЛРОСА дьиэҕэ-уокка сыһыаннаах биэс бырайыагы олоххо киллэриэхтээх. Ол курдук, 150 кыбартыыралаах, 16 этээстээх олорор дьиэ номнуо тутулла турар. Ол дьиэҕэ куортамнанар кыбартыыра сыанатын үс гыммыттан иккитин федеральнай уонна эрэгийиэннээҕи бүддьүөт толуйуохтаахтар. Иккис бырайыак чэрчитинэн, Мииринэйгэ уонна Удачнайга 114-түү миэстэлээх уопсай дьиэлэр тутуллан киириэхтээхтэр, МНГОК үлэһиттэригэр эмиэ 104 миэстэлээх уопсай оҥоһуллуохтаах. Мииринэйгэ кыттыгас тутуутан 82 кыбартыыралаах дьиэ дьэндэйиэхтээх. Ону сэргэ билигин АЛРОСА үлэһиттэрин ипотекаларын толуйар кэпсэтии ыытыллар.
Сугулааҥҥа өссө “Профалмаз” идэлээхтэр сойуустарын бэрэссэдээтэлэ Константин Дегтярев уонна АЛРОСА Мед-киинин дириэктэрэ Елена Борисова тыл эттилэр.
Хозактив мунньаҕын кэмигэр АЛРОСА үлэһиттэрэ барыта 500-тэн тахса араас суолу ыйыттылар, ол иһигэр каадыр сарбыллыытын туһунан.
Генеральнай дириэктэр Павел Маринычев эппитинэн, салгыы кими да сарбыйар былааннара суох. “Аан дойду кириисиһигэр оҕустарбат туһугар, барыһа суох сир баайдаах сирдэргэ үлэни тохтоттубут. Ол иһигэр “Анаабыр алмаастарын” сир үрдүгэр сытар алмаастаах кэккэ сирдэригэр уонна Үөһээ Муунаҕа. Ити сирдэргэ биһиги хайдах даҕаны үтүө түмүгү көрдөрөр кыахпыт суох. Дьиҥэр, салгыы үлэлиэххэ, ороскуотуруохха уонна онтон хостоммут алмааһы ырыынакка таһааран, балаһыанньаны өссө уустугурдуохха сөп этэ. Уопсайынан, ити сирдэр “сүөгэйдэрин-сүмэлэрин барытын холбуйан” ыллахха, кэлин букатын даҕаны туох да барыһа суох буолуохтаахтара. Онон билигин үлэни тохтотон баран, ырыынак атаҕар турдаҕына, былаан быһыытынан сөргүтүөхпүтүн сөп. Бу биһиги сарбыллыыга түбэһэр үлэһиттэрбит уонна кинилэр дьиэ кэргэннэрин иннигэр олус улахан эппиэтинэс буоларын толору өйдүүбүт. Ол иһин хас биирдии үлэһити кытта анаан кэпсэтиэхпит, бакаансыйалаах оҥорон таһаарыы атын былаһааккаларыгар үлэлии барарга этиибитин киллэриэхпит. Ол эрээри, сорох дьон саҥа үлэҕэ киирэллэригэр үөрэниэхтэрин наада. Биллэн турар, үөрэх төлөбүрүн АЛРОСА уйунуоҕа. Сөптөөх быһаарыыны ылынныбыт, салгыы сарбыйыы тахсыа суоҕа диэн эрэнэбит”, – диэтэ кини.
Сугулаан түмүгэр хампаанньа генеральнай дириэктэрэ АЛРОСА үөскүүр уустуктары уонна кыһалҕалары хайаан да тулуйуо, этэҥҥэ аһарыа диэн эрэнэрин эттэ.
Андрей БОЧАРНИКОВ.
