Киир

Киир

АЛРОСА хампаанньа сылы хайдах түмүктээн эрэрин, инники кэскилэ хайдаҕын, “Мир” сир аннынааҕы руднигы чөлүгэр түһэрэр былааннаахтарын дуу, суоҕун дуу, “синтетикаттан” төһө дьаарханалларын туһунан хампаанньа генеральнай дириэктэрэ Сергей Иванов кэпсээтэ.

Сылы түмүктүүр кэм кэллэ, онон, биллэн турар, бастакы боппуруос: 2018 сылы АЛРОСА ханнык көрдөрүүлэрдээх түмүктээн эрэрий? Санаабыппыт барыта сатанна диир кыахтааххыт дуо?

— Сыл түмүгэ олус үчүгэй. Кэтэһиллибиттээҕэр ордук, ааспыт сыл бүтүүтэ былааннаммыттан үрдүк буолла.

Алмааһы хостооһун кээмэйэ 36,6 эбэтэр 3,7 мөл. караат буолуоҕа. Маннык үрдүк көрдөрүүлэнэр туһугар хампаанньа тыҥааһыннаахтык үлэлээтэ, туруоруллубут соругу толорор туһугар хайа-байытар кэмбинээттэр үлэ тэрээһинигэр улахан уларытыылары киллэрдилэр.

Батарыы өттүгэр быһыы-майгы ордук үчүгэй. Барыта 38 мөл. карааты, ол эбэтэр, быйыл хостообуппутунааҕар элбэх алмааһы атыылаатыбыт. Онон сөптөөх стратегияны талбыппыт көһүннэ — хампаанньа алмаас эргиирин тэтимин түргэтэтэргэ, табыгастаах, ол аата сыана үрдүк сылларыгар хаһаас (стоки) суотугар батарыы кээмэйин үрдэтэргэ дьулуһуохтаах. Оттон аан дойду ырыынагар сыана намыһах сылларыгар хостоммут алмааһы “нүөл” кэмнэргэ диэри хаһаанар наада.

InterviewIvanov 2019 2

Оччотугар быйыл нүөл кэм ааста дуо?

— Бу өттүнэн 2018 сыл куһаҕана суох диэххэ наада. Ордук бастакы тоҕус ыйга алмаас бары көрүҥэр (категориятыгар) ырыынак ирдэбилэ ураты үрдүк этэ. Оттон IV кыбартаалга сезон даҕаны ирдэбилинэн, ону кытта АХШ, Кытай, Индия ардыларынааҕы тарыып “сэриитинэн” сибээстээн, атыы кыратык түспүтэ. Ол эрээри тохсунньу ыйтан саҕалаан ырыынак наадыйыыта чөлүгэр түһүө, кэлэр сылга батарыы кээмэйэ туруктаах буолуо диэн кэтэһэбит.

Үлэ-хамнас өттүнэн ыллахха, кэлэр сылга алмаас хостооһунун кээмэйин үрдэтэри, чуолкайдыыр буоллахха, 38 мөл. караат кэриҥин хостууру былаанныыбыт. Ол эбэтэр, быйылгы көрдөрүүттэн 1,5 мөл. караат кэриҥинэн элбэҕи.

InterviewIvanov 2019 3

Онуоха Үөһээ Муунатааҕы алмаастаах сир төһүү буолара буолуо? Биһиги өйдүүрбүтүнэн, бу сири саахалламмыт “Мир” рудник хостуур сабардамын толуйар сыалтан үлэҕэ киллэрдигит быһыылаах?

— Бырайыактаммыт кыамтатыгар таҕыстаҕына сылга 1,8 мөл. караат алмааһы биэриэхтээх Үөһээ Муунатааҕы алмаастаах сир, биллэн турар, өйөбүл буолуоҕа. Бу сири үлэҕэ киллэрии – 2018 сыл биир саамай бэлиэ түгэнэ. Туох да сүрдээх улахан үлэ, сүүнэ тутуу барда. Онон оҥорон таһаарар сулууспалар салайааччыларыгар, хампаанньалар Мииринэйдээҕи салайар аппарааттарыгар, ону кытта Удачнайдааҕы ХБК салалтатыгар, Александр Федорович Махрачевка тус бэйэтигэр улахан махталбын биллэрэбин.

Үөһээ Мууна – ураты бырайыак. Бу хампаанньа төрүкү алмаастаах саамай хоту сытар сирэ. Өссө биир уратыта: урууданы байытыыга 170 килэмиэтиртэн тиэйэбит. Бу олус уустук логистика эрээри, биһиги ону быһаардыбыт — анал автопуойастарынан тиэйэбит. Бу эмиэ бастакы уопут буолар. Ону кытта 150 килэмиэтирдээх суол тутуутугар тахсыбыт ороскуоту толуйууга субсидия биэрэн судаарыстыба хампаанньаҕа улаханнык көмөлөстө.

Үөһээ Мууна алмааһы биэрэр эрэ буолбатах, эрэгийиэҥҥэ 700-тэн тахса үлэ миэстэтин таһаарар, онно олохтоох каадыры тардар. Ону таһынан Удачнайдааҕы ХБК кыамтатын ситэри үлэлэтэрин хааччыйар буолан, 12 тыһыынча киһилээх Удачнай куорат туруктаах олоҕун өр сылларга мэктиэлиир диэххэ сөп.

“Мир” рудникка сыһыаннаан эттэххэ, Үөһээ Муунаҕа үлэ өссө 2015 сыллаахха саҕаламмыта. Онон саахалы кытта быһаччы ситимнээх буолбатах. Ол эрэн, биллэн турар, “Мир” рудникка тахсыбыт быһыы-майгы кэнниттэн бу сири туһаҕа таһаарыыга өссө тэтимнээхтик, өссө эппиэтинэстээхтик үлэлээбиппит.

InterviewIvanov 2019 4

Үөһээ Муунаттан ураты АЛРОСА өссө ханнык бырайыактара чугаһынан олоххо киириэхтэрэй? Кэлэр сылларга хостооһун кээмэйин хайдах, туох суотугар сөптөөх таһымҥа тутаҕыт эбэтэр улаатыннараҕыт?    

— Бастатан туран, биһиэхэ геология тиһигэ балачча ситиһиилээхтик үлэлиир. Ааспыт сылга сир анныгар кистэнэ сытар алмааспыт саппааһа 58 мөл. караатынан эбилиннэ, оттон уопсай саппааспыт кээмэйэ 1 млрд карааттан түспэт. Ол аата 25 сылтан итэҕэһэ суох кэмҥэ тиргиччи үлэлиир кыахтаахпыт. Бу сыл түмүгүнэн саппааспыт эмиэ куһаҕана суохтук эбиллэр чинчилээх.

“Мир” рудникка тахсыбыт саахалынан сибээстээн, күн бүгүн Мииринэй оройуонугар саҥа кыамталары көрдүүбүт. Чугастыы өлгөм алмаастаах рудник үлэлиир буолан, туһаҕа таһаарыллыбакка сыппыт эбийиэктэри үлэлэтиэхпит. Бу – Иирэлээх, Оччугуй Ботуобуйа үрэхтэри усталыы сытар тарҕам алмаастаах сирдэр уонна да атын кэккэ бырайыактар. Балартан сорохторугар сууйуу үлэтин 2019 сыл бүтүүтэ эбэтэр 2020 сылга саҕалыахпыт диэн сабаҕалыыбыт.

Ону кытта хостооһун кээмэйэ Ньурбатааҕы хайа-байытар кэмбинээккэ улаатар. Эбиллии кээмэйэ 1 мөлүйүөн карааттан ордук. Консултааннарбытын кытта кэккэ техническэй тэрээһин ыытан, Ньурбатааҕы кэмбинээккэ хостооһун кээмэйин балачча улаатыннарыахтаахпыт.

Удачнайдааҕы ХБК кэлэр сылга бырайыактаммыт кыамтатын ылыахтаах. Быйыл кэмбинээт хайа-геология табыгаһа суох усулуобуйаларыгар баттатан сырытта, ону кытта сорох үүттүүр массыыналара суоҕа атахтаата. Рудник атаҕар тура сатыыр, онон киһи дьиктиргиирэ манна суох. Күн бүгүн туһааннаах быһаарыы барыта ылылынна, наадалаах тиэхиньикэ 2019 сыл олунньу-кулун тутар ыйдарыгар тиэрдиллиэҕэ. Онон “Удачнай” рудник оҥорон таһаарыыта лаппа тэтимирэн барыахтаах. Бу биир кэлим тэриллэр үлэттэн хостонор алмаас эбиллиэҕэ, эбии харчы киириэҕэ уонна хампаанньа туруктаах үлэтэ хааччыллыаҕа.

InterviewIvanov 2019 5

Мантан сэдиптээн “Мир” рудник туһунан ыйыттахха сатанар. Салгыы үлэлиир кэскиллээх дуо?

— Биллэн турар. Сотору кэминэн хампаанньа атын салайааччыларын кытта “Мир” руднигы чөлүгэр түһэрии бириинсиптэрин дьүүллэһиэхпит. Норуоттар икки ардыларынааҕы кэккэ эспиэрдэр туох диэн быһаарбыттарын ылан олоробут. Кинилэр киһи соһуйар ураты суолларын ыйбыттар диир кыаҕым суох да буоллар, сорох толкуй балачча интэриэһинэй. Туох да диэбит иһин, биһиги аан дойдуга баар интеллектуальнай, аналитическай күүстэри барыларын туһанныбыт диэн эрэмньилээх буолуохтаахпыт.

Сүрүн үлэ биһиги “Якутнипроалмаз” институппутугар сүктэриллиэҕэ, туох баар бырайыактыыр үлэ иһин эппиэтинэһи бэйэбит сүгүөхпүт. Кэккэ интэриэһинэй барыллааһыннар бааллар, олору олохтоохтук дьүүллэһиэхпит. Мин сабаҕалыырбынан, кэлэр сыл сайыныгар “Мир” саппаастарын салгыы туһаҕа таһаарыы кэнсиэпсийэтин тобулуохпут, тэхиниичэскэй-экэнэмиичэскэй дакаастабыл (ТЭО) үлэтин саҕалыахпыт. Бигэ эрэмньи баар — “Мир” руднигы чөлүгэр түһэриигэ угуллубут инвестициялар уон оччонон төннүөхтэрэ.

Бырайыак туох баар кутталлаах түгэннэри ымпыгар-чымпыгар тиийэ учуоттуохтаах. Сир аннынааҕы ууну суох гынар табыллыбата буолуо — бу быраҕыллыбыт, түгэҕэ уунан туолбут карьер уута. Саахал төрдө-төбөтө манна сытар. Онон бырайыак туох-ханнык иннинэ бырамыысыланнаска куттал суох буолуутун саамай кытаанах, саамай саҥа ирдэбиллэригэр эппиэттиир, ону кытта экэниэмикэ өттүнэн көдьүүстээх буолуохтаах. Бука, үөһэттэн аллара хостоон түһүү буолбакка, аллараа “саҕахтартан” үөһэ кэрдэн тахсыы буолара буолуо. Техническэй толкуйдааһын сайдан истэҕин аайы рудник ууга барбыт өттүн туһаҕа таһаарыы барыан сөп эрээри, бу бырайыак иккис-үһүс түһүмэҕэ буолуоҕа. Манна тугу да эрдэлээн этэр кыах суох.

InterviewIvanov 2019 6

Уопсайынан, бачча элбэх алмаас наада дуо? Билэр дьон этэллэринэн, ырыынагы синтиэтикэ алмаас солбуйан эрэр диэн буолар...

— Дьаарханыы баар эрээри, дьыала эн этэриҥ курдук хаахтыйбыт буолбатах. Иһитиннэрэр-биллэрэр сириэстибэлэртэн бэйэҥ да билэ-көрө сылдьарыҥ буолуо, ол ырыынакка, бэл диэтэр, De Beers таҕыста — синтиэтикэ бирилийээннээх киэргэллэри удамыр сыанаҕа атыылыыр. Ол аата, De Beers синтиэтикэни чэпчэки табаар кэккэтигэр киллэрээри, хаачыстыбалаах бижутерия туспа салаатыгар таһаараары соруйан оннук дьаһанар.

Куттал баар, ону билиниэххэ наада. Ол синтиэтикэ алмаастары оҥорооччулартан эрэ тахсар буолбатах. Күн бүгүн биһиги люкс-табаардары кытта күрэстэһэбит: бу — сыаналаах таҥас-сап, массыына, күндү арыгы арааһа, аан дойдунан айаннааһын уонна да атын дьону үөрдэр-көтүтэр, уйулҕатын хамсатар ороскуоттар. Балары кытта күрэстэспиппит ырааппыт буоллаҕына, саҥа күөрэйбит синтиэтикэ быһаччы кутталы үөскэтэр табаарынан буолар. Мин быһыыны-майгыны тиһигин быспакка кэтээн көрөбүн, ювелирнай киэргэллэри оҥорооччулары, олорунан эргинээччилэри, оннук эргиэн бөдөҥ ситимнэрин кытта элбэхтик көрсөбүн, кэпсэтэбин. Онон балаһыанньаны билэ-көрө сылдьабыт.

Билиҥҥитэ синтиэтикэ ырыынакка бэйэтин оннун булуо дии саныыбыт. Икки тус-туһунан ырыынак баар буолуоҕа: чэпчэки сыаналаах ювелирнай киэргэллэр ырыынактара уонна дьиҥнээх бирилийээннэр ырыынактара. Кырдьык, бытархай алмаас сыанатыгар уонна да атын кэккэ хайысхаларга ыктарыы баар буолуон сөп. Ол баар буолуо эрээри, АЛРОСА хампаанньаҕа улахан алдьархайдаах охсуу тахсыа суоҕа дии саныыбыт. Ол да буоллар ороскуоттарбытын, табаар бэйэҕэ турар сыанатын кыччатыыга, үлэ көдьүүстээх буоларын ситиһиигэ күүстээх үлэни ыытыахтаахпыт. Күн бүгүн ити хайысхаҕа элбэх үлэ барда, тиһигин быспакка барар, сайдар.

Икки нэдиэлэ анараа өттүгэр Москубаҕа Алмааһы оҥорон таһаарааччылар ассоциацияларын дириэктэрдэрин сэбиэтэ буолан ааста. Манна De Beers, Rio Tinto уонна да атын ассоциацияҕа киирэр хампаанньалар кытыннылар. Санатар буоллахха, холбоһук 2015 сыллаахха АЛРОСА туруорсуутунан тэриллибитэ. Биһиги айылҕа биэрэр бирилийээннэрин атыылааһыны инвестициялыыбыт, алмааһы хостуубут, бирилийээннэри кырыылыыбыт — барыта аһаҕас, барыта дьэҥкэ. Онно кулуттааһын да, оҕо аймаҕы көлөһүннээһин да суох. Биһиги социальнай, экологическай уонна да атын эппиэтинэстэри кэрэһилиир эриэйтиннэргэ бастакы сылдьабыт. Оччоҕуна эрэ аан дойдутааҕы ырыынакка айылҕа алмааһыгар наадыйыы баар буолуоҕа.

InterviewIvanov 2019 7

АЛРОСА саҥа стратегията ону учуоттуур дуо?

—     Саҥа буолбатах, саҥардыллыбыт стратегия диэххэ сөп. Ити иннинээҕи стратегия 2013 сыллаахха ылыллыбыта. Ааспыт биэс сыл устатыгар макроэкономикаттан саҕалаан олус улахан уларыйыылар таҕыстылар. Валюта кууруһа, инфляция уонна да атын көрдөрүүлэр, алмаас сыаната, кэккэ сирдэрбитигэр алмаас саппааһын кээмэйэ, хайа-геологическай усулуобуйалар уларыйдылар. Онон АЛРОСА салгыы сайдар оҥкулугар тирэх буолар дааннайдар көннөрүлүннүлэр.

Хампаанньа стратегиятын сүрүн оҥкуллара уларыйбатылар, манна улахан уларыйыы былааннаммат даҕаны. Туруоруллубут соруктары ситиһии суолларын саҥалыы торумнааһын эрэ барар. Ол курдук, таһынааҕы фактордар бааллар, холобур, алмааһы хостооччулар да, киэргэл-бирилийээн ырыынага да люкс-кылаастаах табаардары кытта күүскэ күрэстэһэллэр. Биллэн турар, иһинээҕи фактордар бааллар. Олортон сүрүннэрэ — оҥорон таһаарыы бэйэҕэ турар сыанатын үрдээһинэ, ону кытта “Мир” рудник саахалын кэнниттэн оҥорон таһаарыы көрдөрүүлэрин саҥаттан ситиһии охсуута.

Тирээн турар кыһалҕалары учуоттуур стратегия күннээҕи үлэ көдьүүһүн үрдэтиигэ уонна хампаанньа атыттарга суох күрэстэһэргэ сөптөөх кыамталарын арыйарга көмөлөһүө диэн суоттанабыт. Ону кытта, биллэн турар, хампаанньа экэниэмикэтэ үүнэ турарыгар, эрэгийиэҥҥэ экология өттүнэн сайдыыны хааччыйарыгар.

Саҥардыллыбыт стратегияҕа батарыыга, бырамыысыланнаска куттал суох буолуутугар уонна да атын сөргүтүөххэ сөптөөх хайысхаларга улахан болҕомто ууруллар. Ол курдук, хампаанньа Африкаҕа сайдар стратегиятыгар, туора хайысхалаах актыыптары батарыы түмүктэригэр. Билэргит курдук, быйыл биһиги гааска актыыптарбытын олус саталлаахтык батардыбыт. Ол харчытыгар кирэдьииккэ сүгэһэрбитин барытын кэриэтэ төлөстүбүт. Ол эбэтэр, күн бүгүн кирэдьиит хабалатыттан төлөрүйэн олоробут. Хампаанньа үлэтин-хамнаһын кытта туох да сибээһэ суох актыыптары Мииринэй оройуонугар батардыбыт, салгыы Дьокуускайга көстүүнэйдэр тиһиктэрин, Петербурга баар эбийиэктэри атыылаатыбыт. Бу барыта туох баар күүһү-күдэҕи алмаас хостооһунугар туһулуур туһуттан. Ол эрэн, манна биири тоһоҕолоон этэбин: АЛРОСА-Авиа, АЛРОСА-Лена, Бүлүүтээҕи ГЭС, АЛРОСА-Газ курдук тэрилтэлэри атыылыыр санаабыт суох. Арай, бу хампаанньалар көдьүүстээхтик үлэлииллэрин ситиһэр соруктаахпыт.

АЛРОСА социальнай уонна экологическай эппиэтинэһигэр бастыҥ эриэйтиннэрдээх диэтиҥ. Хампаанньа социальнай бэлиитикэтэ уларыйыа дуо? Хампаанньа сүрүн соруктара ханныктарый?

—     Икки нэдиэлэ анараа өттүгэр Кэтээн көрөр сэбиэккэ хампаанньа 2019 сылга социальнай ороскуоттарын үбүлээһини бигэргэттибит. Уопсайынан ыллахха, ханнык да быһыы-отуу суох, ол оннугар кэккэ ыстатыйалары үбүлээһин эбилиннэ. Биһиги балтараа сыл устата бу ороскуоттар ордук көдьүүстээхтик үлэлииллэрин туһугар үлэлээбиппит — социальнай бырагыраамаларга угуллубут үптэн урукку сыллардааҕар ордук туһа тахсарын курдук.

Бу үлэ түмүктэрин көрөрбүт биһиэхэ олус күндү. Мииринэйгэ тулаайах оҕолору реабилитациялыыр киини, Дьокуускайга реабилитациялыыр киини тутан үлэҕэ киллэрдибит, Мииринэй оройуонугар Оҕо дыбарыаһын бырайыактааһыны саҕалаатыбыт. Ол эбэтэр, угуллубут харчы сүүнэ туһаны аҕаларыттан үөрэбит.

Ону кытта бэйэбит үлэһиттэрбит доруобуйаларыгар харчы угарбытын олус улахан суолталыыбыт. Иккис сылбытын АЛРОСА 40 саастарыттан аҕа үлэһиттэрин доруобуйаларыгар скрининг ыытабыт. Быйыл ити үлэҕэ 9 тыһыынчаттан ордук киһи хабылынна. Былырыын скрининг көмөтүнэн уонунан киһиэхэ саҥа сайдан эрэр улахан ыарыы булуллан, көҥүл өттүнэн мэдиссиинэ страхованиетын нөҥүө кэмигэр эмтэннэ. Күн бүгүн үлэһиттэрбитигэр өссө биир өйөбүл тэрээһини саҕалаатыбыт — география ханнык баҕарар туочукатыгар сылдьан исписэлиис сүбэтин ылалларын курдук Телемедицина бырайыагы.

Сергей Сергеевич, көнөтүнэн сиһилии хоруйдарыҥ иһин улахан махтал буоллун!

Санааҕын суруй

Бүтэһик сонуннар