2019 сыллаахха Ил Дархан Айсен Николаев Саха сиригэр көстөр 100 бөдөҥ уонна ювелирнай хаачыстыбалаах алмааска өрөспүүбүлүкэ 100 бастыҥ дьонун ааттарын иҥэрэргэ тыл көтөхпүтэ. Ону АЛРОСА генеральнай дириэктэрэ Сергей Иванов толору өйөөбүтэ. Биир бастакынан 50-тан үрдүк карааттаах бөдөҥ алмаастарга Сэбиэскэй Сойуус дьоруойдарын аатын иҥэрбиттэрэ. Бу үбүлүөйдээх сылга “Саха сирин судаарыстыбаннаһа төрүттэммит 100 сылыгар 100 алмааска – анал аат” бырайыак түмүктэнэр түһүмэҕэ бу кэллэ.
Дьэ, онон, Сэбиэскэй Сойуус дьоруойдарын сэргэ өссө кимнээх ааттара үйэтийэр үрдүк аналланан, күн тааһыгар иҥэриллибит эбитий? Холобур, кинилэр ортолоругар Саха сирин сайдыытыгар сүҥкэн кылааттарын киллэрбит Социалистическай Үлэ Дьоруойдара бааллар. Маны сиһилиэх иннинэ, дьоруойдарбытын санатаһыаҕыҥ.
Сэбиэскэй Сойуус дьоруойдара
Урукку өттүгэр биэс Дьоруой буойун аата алмааска бэриллэн, үйэтийбитэ. Ол иһигэр, ааспыт үйэ 1969 сылыгар, аан бастакынан “Дьоруой Охлопков” диэн бөдөҥ алмаас буолбута. 1993 сыллаахха – “Дьоруой Попов”, 1995 сылга – “Дьоруой Степанов” эбиллибиттэрэ. Оттон 2005 сыллаахха “Сэбиэскэй Сойуус Дьоруойа Н.А. Кондаков” диэн алмаас сүрэхтэммитэ. Эрдэ, 1990 сыллаахха, эмиэ Сэбиэскэй Сойуус дьоруойа, сатыы разведка ыстаарсай сержана, эйэлээх кэмҥэ алмаас хостооһунугар шахтердаабыт, аатырбыт “Мир” карьерга экскваторщиктаабыт «Мир» Владимир Колбунов аата иҥэриллибитэ.
2020 сылга АЛРОСА генеральнай дириэктэр Сергей Иванов бирикээһинэн, “Саха сирин судаарыстыбаннаһа төрүттэммит 100 сылыгар 100 алмааска – анал аат” диэн кыттыгас бырайыак чэрчитинэн, 76,64 карааттаах алмааска Сэбиэскэй Сойуус Дьоруойа Сергей Асямов аата иҥэриллибитэ. Бу алмаас “Заполярная” трубкаҕа көстүбүтэ. Дьэҥкир гынан баран, саһархайдыҥы алмаас октаэдр-ромбододекаэдр быһыылаах.
Сергей Асямов Красноярскайга 1907 сыллаахха оробуочай дьиэ кэргэҥҥэ күн сирин көрбүт. Ейск байыаннай-муора авиациятын училищетыгар үөрэнэн, лүөччүк инструктор идэтин баһылаабыт. 1933 с. саҕалаан, ГВФ лүөччүгэ буолбут. 1935 сылтан Главсевморпуть Өлүөнэтээҕи бөлөҕөр лүөччүктээбит. Аҕа дойду улуу сэриитигэр кини Дьокуускай куорат военкоматыттан ыҥырыллыбыт. Сэрии фронугар 1941 сыл от ыйыгар тиийэр. Уһун айаҥҥа сылдьар 3-с авиация дивизиятын, 746-с нүөмэрдээх пуолкатыгар сөмөлүөт хамандыыра буолар. 1942 сыл тохсунньутугар диэри кини хайыы үйэ 48 бойобуой көтүүнү оҥорор. Кини салайар экипаһа өстөөхтөргө 100 туонна буомбаны түһэрэн, өстөөх сэриитин күүһүн-күдэҕин, эҥинэ тиэхиньикэтин күдэҥҥэ көтүтэр. Өстөөхтөр баһылаан олорор сирдэригэр 2 мөл. тахса листовканы быраҕар.
Хомойуох иһин, Сергей Александрович уочараттаах бойобуой сорудаҕын толоро сылдьан, 1942 сыл муус устар 29 күнүгэр сөмөлүөтэ саахалланан, суорума суолланар. Дойду салалтата Сергей Асямов дьоруойдуу быһыытын үрдүктүк сыаналаан, кини өлбүтүн кэнниттэн, 1942 бэс ыйыгар Сэбиэскэй Сойуус Дьоруойа оҥорор. Итини кини таһынан кини Ленин уонна Кыһыл Знамя уордьаннардаах. Эйэлээх кэмҥэ Лаптевтар муораларыгар баар хомоҕо уонна Үөһээ Халыма улууһугар баар Зырянка уулуссатыгар кини аата иҥэриллибитэ.
Улуу Кыайыы 75 сылыгар сыһыаран, Сэбиэскэй Сойуус дьоруойдарын аатын балай эмэ алмааска иҥэрбиттэрэ. Холобур, «Юбилейнай» алмаастаах трубкаҕа көстүбүт ювелирнай хаачыстыбалаах бөдөҥ алмааска Сэбиэскэй Сойуус Дьоруойа Семен Достовалов аатын биэрбиттэрэ. Кини алмааһа 55,26 карааттаах, эмиэ саһархайдыҥы өҥнөөх, октаэдр-ромбододекаэдр быһыылаах. Семен Васильевич сэрии иннинэ Алдан көмүс хостуур бириискэтигэр хайа үлэһитэ этэ. Кыһыл Аармыйа кэккэтигэр кинини Алдан оройуонун военкомата 1942 сыл муус устарыгар ыҥырбыт. Кини 4-с Украинатааҕы фронт 1-кы гвардейскай аармыйатын 242-с горнострелковай дивизиятын, 900-с пуолкатын эрэдэбиэйэ, бүлүмүөччүгэ буолбута. Кавкаһы, Севастополь куораты, Украинаны, Польшаны өстөөхтөн босхолуурга кыттыбыта. Бүлүмүөччүт Достовалов 1944 сыл балаҕан ыйын 22-24 күннэригэр Польша уонна Чехословакия кыраныыссатыгар баар, Ясель нэһилиэнньэлээх пуун уонна Кичера хайа аттынааҕы уоттаах сэриигэ 1-кы гвардейскай аармыйа Дуклин перевалын туораан, Чехословакия оккупаннарыттан быыһыыр киирсиигэ ураты хорсунун көрдөрбүтэ. Кини бүлүмүөтүн сибиниэстээх ардаҕа өстөөх тиэхиньикэтин, кыыллыйбыт саллааттарын суох оҥортообута. Ол курдук, кини аҥаардас балаҕан ыйын 24 күнүгэр буолбут кимиэллээх киирсиигэ 60 гитлеровеһы, өстөөх илиитигэр түбэспит таанканы сууһарар үс бөдөҥ тэрили суох оҥорбута. Ити киирсиигэ кини сырдык тыына быстыбыта. 1945 сыл кулун тутар 24 күнүгэр, кинини Сэбиэскэй Сойуус Дьоруойа оҥорбуттара.
Өссө биир алмаас Владимир Лонгинов аатын үйэтитэр. Кини 1919 сыллаахха САССР Уус Алдан улууһун Тандатыгар таҥара үлэһитин дьиэ кэргэнигэр төрөөбүт. Омугунан нуучча, ЫБСЛКС чилиэнэ. Сэрии иннинэ Томпоҕо финансистаабыт. Дьокуускайдааҕы военкомат 1941 сыл атырдьах ыйыгар кинини аармыйаҕа ыҥырбыт.
Уоттаах сэриигэ Владимир Дионисьевич Воронежтааҕы 47-с аармыйа, 206-с стрелковай дивизиятын, 206-с стрелковай пуолкатыгар түбэһэн, бүлүмүөт расчетун хамандыырынан ананар.
Сержант Лонгинов 1943 сыл балаҕан ыйын 25 күнэ буолар түүнүгэр, бэйэ оҥоһуу устар сириэстибэтигэр станковай бүлүмүөтүн уурунан, биир бастакынан Днепр өрүһү Канев куорат туһаайыытынан туоруур. Ол туораан, пуолкатын дьоно туоруулларыгар өйөбүл буолан, өстөөхтөрү ытыалыыр, плацдармы ылыыга кимиэллээхтик киирсэр. Бу киирсиигэ Лонгинов 80-тан тахса фашиһы суоһарар.
Киниэхэ Сэбиэскэй Сойуус Дьоруойун аатын 1943 сыл алтынньы 25 күнүгэр иҥэрэллэр. Ону тэҥэ кини Ленин уордьаннаах. Дьоруой ити кэнниттэн өр буолбат, 1943 сыл сэтинньи 18 күнүгэр сэрии хонуутугар хорсуннук охтор.
Кини көмүс уҥуоҕа Каневскай оройуон Пшеничники сэлиэнньэтигэр баар бырааттыы көмүүгэ хараллан сытар. Онно киниэхэ анаан мэҥэ таас туруорбуттара. Уус Алдан оройуонун Бороҕон уонна Танда сэлиэнньэлэригэр Лонгинов аатынан уулуссалар бааллар. Кини бюстара турбуттара. Оттон Бээрийэ оскуолатыгар мемориальнай дуоската ыйаммыта. Дьокуускай куоракка эмиэ кини аатынан уулусса баар.
Алмааска аата иҥэриллибит Сэбиэскэй Сойуус Дьоруойдарыттан биирдэстэрэ – Клавдий Краснояров. Кини 1907 с. Омскай уобалаһын бааһынай дьиэ кэргэнигэр төрөөбүтэ. Дьокуускайга 1931 сыллаахтан олорбут, Өлүөнэ өрүс параходствотыгар үлэлээбит. Сэриигэ кинини Дьокуускай военкомата 1943 сыллаахха ыҥырбыт. Клавдий бары да истэн билэр Александр Матросовпыт дьоруойдуу быһыытын хатылаабыта. 1943 сыл балаҕан ыйын 23 күнүгэр Чернигов уобалаһын Городнянскай оройуонун Большая Листвень (билигин Великий Листвен диэн ааттанар) дэриэбинэтин быыһаан ыларга өстөөх туочукатын суох оҥорорго тылланар. Туох баар боеприпаһа бүппүтүн кэннэ, өстөөх амбразуратыгар тиийэн, бүтүн бэйэтинэн бүөлүү түһэн, хорсуннук өлүүнү талар. Инньэ гынан, өстөөх ытыалыыр кыаҕа тута сүтэн, кимэн киирии үтүө түмүктэнэр. Дьоруой саллаакка Сэбиэскэй Сойуус Дьоруойун аатын 1944 сыл тохсунньутугар иҥэрэллэр. Дьоруой аата билигин Дьокуускай уулуссатын аатыгар үйэтийэр. Ону тэҥэ Өлүөнэнэн устар кини аатынан теплоход баар.
Дьэ, ити курдук, бөдөҥ алмаас көһүннэ да, дьоруойдар ааттарын иҥэрии салҕанар. Ол курдук, алмааска ааттара үйэтийбиттэр ортолоругар бааллар: М.С. Жадейкин, М.М. Космачев, Г.Д. Кузнецов, М.В. Лорин, А.А. Миронов, В.В. Павлов, И.П. Папышев, Е.Д. Парахин, В.В. Сапожников, И.Н. Симаков, М.М. Стрекаловскай, В.Н. Стрельцов, М.П. Тепляков, Н.Н. Чусовской, Г.И. Шавкунов уонна И.Г. Шаманов.
* * *
2020 сыл балаҕан ыйын 12 күнүгэр АЛРОСА генеральнай дириэктэрэ Сергей Иванов Саха Өрөспүүбүлүкэтин Ил Дархана Айсен Николаевка саҥа көстүбүт 25 бөдөҥ алмааска Сэбиэскэй Сойуус дьоруойдарын аатын иҥэрии туһунан Сэртипикээти туттарбыта. Ол туттарарыгар алмаас хампаанньата ураты алмаастарга анал ааты биэрэр үгэһи 1959 сыллаахтан саҕалаабытын бэлиэтээбитэ.
Айсен Николаев бу маннык үтүө, сырдык түгэн АЛРОСА уонна өрөспүүбүлүкэ бырабыыталыстыбата үтүө сыһыаннарын туоһута буоларын эппитэ.
* * *
Ньурба оройуонун олохтоохторун үгүс туруорсуутугар олоҕуран, улуу Кыайыы 75 сылыгар сыһыаран, биир бөдөҥ алмааска Николай Кудряшов аата иҥэриллибитэ. Аҕа дойду сэриитигэр кини дьоруойдуу сэриилэһэн, Албан аат III истиэпэннээх уордьанынан, “Хорсунун иһин” уонна “Праганы босхолуур иһин” мэтээллэринэн наҕараадаламмыт. 1944 сыллаахха киниэхэ «ньиэмэс-фашист халабырдьыттарын кытта кыргыһыыга хорсунун уонна дьоруойдуу быһыытын көрдөрбүтүн, фронт командованиетын бойобуой сорудаҕын чаҕылхайдык толорбутун иһин” диэн, Сэбиэскэй Сойуус дьоруойун аатыгар түһэрбиттэр. Ол гынан баран ити наҕараада кини тыыннааҕын баттаһа, кыайан кэлбэккэ хаалбыт.
Кини сэрии кэнниттэн Саха сиригэр кэлэн, Амакинка эспэдииссийэтигэр, Ньурба авиа-тэрилтэтигэр үлэлээбит. 1973 сыллаахха олохтон туораабыт. Бэтэрээн көмүс уҥуоҕа Ньурбаҕа хараллыбыт. Суруналыыс Георгий Спиридонов Сэбиэскэй Сойуус Дьоруойа хайдах аакка түһэриллибитин бэйэтэ хайдах кэпсээбитинэн суруйбута баар: «Биһиги бүлүмүөччүктэр взводпутугар өрүс анараа биэрэгэр баар, тииһигэр диэри сэбилэммит өстөөх плацдармын ыларга диэн бирикээс кэлбитэ. Плацдармы ылан баран, тутаах күүс кэлиэр диэри тутан олоруохтаах этибит. Взвод сорудаҕы толорбута. Ол эрээри ньиэмэстэр хаста да кимэн киирэ сатаабыттара, санааларыгар төттөрү утаарар, суох оҥорор баҕалаахтара. Взвод хорсуннук турууласпыта: бииртэн биир саллаат өлөрө, ол эрээри ким да иннин биэрбэт дьүккүөрдээҕэ. Арай биирдэ өйдөөбүтүм: дьоммуттан соҕотох тыыннаах хаалбыппын. Ньиэмэс ытыалыырын, кимэн киирэрин тохтоппот. Субу харахпар фашистар кыыллыйбыт сирэйдэрэ, харахтара көстөр. Хайдах эрэ салла санаабытым да, атын суол суох, тиһэх ботуруоҥҥа диэри киирсэҕин. Өстөөх ииригирбит, кыыллыйбыт сирэйин көрүмээри, харахпын симэрим. Дьэ, уонна харса суох ытыалаан субуйуу. Ол аайы өстөөх сууллар. Итинник ытыалаһа сыттахпына, арай эмискэ тулам чуумпуран хаалла. Харахпын аспытым: иннибэр өстөөх бөҕө сылбах курдук сууллубут. Өрүс диэки көрбүтүм, биһиги пуолкабыт саллааттара тахсыталаан эрэллэр. Балай эмэ кэм тыыннаах хаалбыппын итэҕэйиминэ олорбутум...»
Николай Кудряшов сэрии саҕана бэриллибит наҕараадата Арассыыйа Бэрэсидьиэнин ыйааҕынан, 2013 сыллаахха чөлүгэр түһэриллибитэ. Сэбиэскэй Сойуус Дьоруойа буолара толору бигэргэммитэ.
Социалистическай Үлэ Дьоруойдара уонна да атын чулуу дьон
Оттон былырыын, 2021 сыл ахсынньы 21 күнүгэр АЛРОСА генеральнай дириэктэрэ Сергей Иванов Дьокуускайга кэлэ сылдьан, Ил Дархан Айсен Николаевка Социалистическай Үлэ Дьоруойдарын аата алмааска иҥэриллибитин кэрэһилиир Сэртипикээттэри сэргэ 24 устуука ювелирнай хаачыстыбалаах алмаас репликатын (ол аата, чопчу куопуйатын) үөрүүлээх быһыыга-майгыга туттарбыта.
Социалистическай Үлэ Дьоруойдарын аатын үөһэ этиллибит бырайыак толкуйдана да илигинэ эмиэ биэрэр этилэрэ. Ол курдук, Сунтаар улууһун Тойбохой орто оскуолатын учуутала, Ботаническай саады төрүттээбит Георгий Бессонов аатын 2008 сыллаахха иҥэрбиттэрэ. Ол иннинэ 2005 сыллаахха САССР Үөһээ Бүлүү оройуонун Молотов аатынан холкуоһун бэрэссэдээтэлэ Степан Васильев аатын алмаас тааска үйэтиппиттэрэ. Учуонай Николай Черскэй аатын – 2007 сыллаахха биэрбиттэрэ.
2012 сыллааҕы бөдөҥ алмааска “Якутзолото” түмсүү начаалынньыга Тарас Десяткин аата иҥэриллибитэ.
Кинилэр иннилэринэ, 1993 сыллаахха – сэбиэскэй хаһаайыстыбаннай, судаарыстыбаннай уонна бэлитиичэскэй деятель Иван Серебряков аатын биэрбиттэрэ. Оттон 1995 сыллаахха Саха сиринээҕи гражданскай авиация управлениетын Дьокуускайдааҕы холбоһуктаах авиа-этэрээттэрин хамандыыра Валерий Кузьмин аатынан алмаас баар буолбута. 1996 сыллаахха норуодунай суруйааччы, Социалистическай Үлэ Дьоруойа Дмитрий Сивцев-Суорун Омоллоон аатын биэрбиттэрэ.
Кэлиҥҥи бырайыак чэрчитинэн, биир бөдөҥ алмааска Василий Кладкин аатын үйэтиттилэр. Кини 28 сыл устата “Томпо” сопхуоһу таһаарыылаахтык салайан олорбута. Бу сопхуос өрөспүүбүлүкэ бастыҥ, инники күөҥҥэ сылдьар сопхуостарыттан биирдэстэрэ этэ. Кини таба иитэр хаһаайыстыбатыгар аан бастакытын бырамыысыланнай таһымҥа саҥа ньымалар уонна технологиялар туттуллубуттара. Таба салаатын материальнай-тэхиньиичэскэй тирэҕэ бөҕөргүүрүн ситиспитэ. Сыралаах үлэтэ сыаналанан, Социалистическай Үлэ Дьоруойа буолбута. Ону таһынан кини САССР норуот хаһаайыстыбатын үтүөлээх үлэһитэ, икки Ленин, Үлэ Кыһыл Знамята уонна “Бочуот бэлиэтэ” уордьаннардаах.Ити кэнниттэн Усуйаана оройуонун Ленин аатынан холкуоһун булчута, САССР үтүөлээх булчута Николай Колесов, Дьокуускайдааҕы совнархоз Сангардааҕы руднигын проходчиктарын биригэдьиирэ Леонтий Горбунов ааттара алмааска үйэтийбиттэрэ. Горбунов цикличность кыраапыгынан барар үлэ ньыматын туттарга этии киллэрэн, тустаах хайысха үлэтин оҥорон таһаарыыта икки бүк үрдээбитэ.
Өссө биир алмаас «Якуталмаз» трест “Мииринэй” руднигар үлэлээбит, экскватор массыньыыһа Семен Васильев аатын үйэтитэр. Семен 1917 сыллаахха Бүлүү оройуонун Чернышевскай нэһилиэгэр төрөөбүт. 1945-1946 сылларга аармыйаҕа сулууспалаабыт, Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылааҕа. Өрөспүүбүлүкэ хаһыатыгар кэрэспэдьиэннээбит. Ол сылдьан 1960 сыллаахха баҕа өттүнэн алмаас хостуур бырамыысыланнаска көһөн, ЭКГ-4 диэн экскаваторга масынньыыстаабытынан барар. 1964 сылга кинини экипаж биригэдьииринэн аныыллар. Сыл устата хайа маассатын экскватор биир кубометр хомуоһугар (ковш) тиэйиигэ сойуус таһымнаах чулуу көрдөрүүнү ситиспит дьонтон биирдэстэрэ – кини. Алмаас бырамыысыланнаһыгар таһаарыылаах үлэтин сыаналаан, кинини Ленин уордьанынан уонна “Серп и молот” көмүс мэтээлинэн наҕараадалаабыттара. ССКП XXIII сийиэһигэр делегатынан талылла сылдьыбыта. Оттон Социалистическай Үлэ Дьоруойун аатын киниэхэ 1964 сыллаахха иҥэрбиттэрэ.
Алмааска аата иҥэриллибит кэрэ аҥаар – Раиса Томилова Смоленскай уобалаһыгар 1941 сыллаахха төрөөбүтэ. Мииринэй куоракка 1960 сыллаахха кэлбитэ. “Отсадчица”, маастар, биригэдьиир, “АЛРОСА” АХ 3-с Хайа байытар фабрикатыгар доводка учаастагын начаалынньыга идэлэргэ чаҕылхайдык үлэлээбит.
Соҕотох бэйэтэ бүтүн 28 рационализаторскай этиини киллэрбит, үлэ оҥорон таһаарыытын биллэр тупсарбыт киһи. Оҥорон таһаарыы новатора В. Гаганова холобурун батыһан, хаста да хаалыылаах учаастактарга көһөн, ол учаастактары инники кирбиигэ таһаарара. Таһаарыылаах үлэтин иһин, киниэхэ Ленин уонна иккитэ төхтөрүйэн Өктөөп Өрөбөлүүссүйэтин уордьанын, СӨ “Хотугу сулус” уордьанын туттарбыттара. Кини эмиэ ССКП XXV сийиэһигэр дэлэгээт этэ. Социалистическай Үлэ Дьоруойун аатын 1981 сыллаахха ылбыта.
Оттон өссө биир бөдөҥ алмаас холкуос хаалыылаах учаастактарын инники кирбиигэ таһаарбыт, новатор-ыанньыксыт, настаабынньык Анастасия Копырина аатын үйэтитэр.
Күн бүгүн ааттара алмааска иҥэриллибит Социалистическай Үлэ дьоруойдарын билиһиннэрэбит:
Колесов Николай Саввич,
Горбунов Леонтий Герасимович,
Васильев Семён Митрофанович,
Копырина Анастасия Семёновна,
Томилова Раиса Ивановна,
Яковлев Пётр Ионович,
Семёнов Григорий Трофимович,
Зайцев Николай Константинович,
Шишлянников Михаил Осипович,
Кривошапкин Герасим Афанасьевич,
Власов Иосиф Тимофеевич,
Новолодский Алексей Борисович,
Корнилова Матрёна Матвеевна,
Новогородова Екатерина Иннокентьевна,
Гуляев Прокопий Васильевич,
Филиппов Степан Егорович,
Мельников Павел Иванович,
Алексеев Михаил Фёдорович,
Аммосова Матрена Ивановна,
Бочаров Виктор Иванович,
Андреев Дмитрий Гаврильевич,
Барамыгин Николай Константинович,
Кладкин Василий Михайлович,
Богомолов Александр Александрович.
Ааттара алмааска үйэтийбиттэр ортолоругар Владимир Членов баар. Кини тырааныспар миниистиринэн, онтон да атын эппиэтинэстээх үлэҕэ сылдьан, кэлин СӨ Атыы-тутуу-бырамыысыланнай палаататын да салайарыгар Саха сирин социальнай-экэнэмиичэскэй сайдыытыгар сүҥкэн кылааты киллэрбитэ. Норуот дьокутаата буола сылдьыбыта.
Сергей Иванов тустаах бырайыак дьоһун суолтатын анаан бэлиэтиир: «АЛРОСА төрөөбүт, төрүттэммит сирэ – Саха сирэ. Биһиги өрөспүүбүлүкэ историятыгар ытыктабыллаахтык уонна суолталаан сыһыаннаһабыт. Онон, биһиги Айсен Сергеевич көҕүлээһинин өйүүрбүтүттэн үөрэбит. Дойду алмааһы хостуур салаатын төрүттэспиттэр ортолоругар фронтовиктар, ол иһигэр Сэбиэскэй Сойуус дьоруойа Владимир Акимович Колбунов уонна Виктор Михайлович Кузьмин баалларыттан киэн туттабыт. Өссө түөрт фронтовик дьоруойдуу үлэлээн, Социалистическай Үлэ Дьоруойа буолбуттара. «Алмаас» диэн тыл гректии тылбааһа “өлөн-охтон биэрбэт” («несокрушимый») диэн. Алмаас өлбөт-сүппэт үйэлээх. Онон, биһиги Сэбиэскэй Сойуус Дьоруойдарын, үлэ бастыҥнарын, өрөспүүбүлүкэ биллиилээх судаарыстыбаннай уонна уопсастыбаннай деятеллэрин алмаас тааска үйэтитэрбит суолтата сүҥкэн уонна бэлиэ. Бу өлбөт-сүппэт өйдөбүл өрүү даҕаны көлүөнэттэн көлүөнэҕэ бэриллэн, үйэтийэ туруохтун!».
Доҕоттоор, Саха сирин биллиилээх, ааттара-суоллара киэҥник биллэр, ытыктанар дьоммут үрдүк ааттара хайдах таастарга анаммытын илэ харахпытынан көрөр кыахпыт чугаһаатар-чугаһыыр. Ол эбэтэр, ааттаммыт алмаастар дьиҥ бэйэлэрин да буолбатар, олор туочунай куопуйаларын бу 2022 сылга, “Арассыыйа – Мин историям” Арассыыйа Историческай пааркатыгар көрдөрүүгэ туруоруохтаахтар.
Билигин да бөдөҥ уонна ювелирнай хаачыстыбалаах саҥа көстөр алмаастарга историяҕа ааттара-суоллара киэҥник биллэр чулуу үлэһиттэр, ааттара иҥэриллэ илик Социалистическай Үлэ Дьоруойдара, өрөспүүбүлүкэ сайдарыгар сүҥкэн кылааттаах биллиилээх судаарыстыбаннай деятеллэрэ, айар уонна билим интэлигиэнсийэтин бэрэстэбиитэллэрэ, аатырбыт быраастар, учууталлар, спортсменнар ааттарын иҥэрии салҕанар.
