Биһиги оскуолабыт, Чурапчы улууһун Хатылы орто оскуолата, 1995 сыллаахтан биир дойдулаахпыт, дьиҥ саха норуотун олоҕуттан силис-мутук тардынан тахсыбыт учуутал, Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылааҕа, үтүөкэннээх бэйиэт, уһулуччу талааннаах прозаик, романист, кыраайы үөрэтээччи, публицист, П.А. Ойуунускай аатынан бириэмийэ лауреата, СӨ култууратын үтүөлээх үлэһитэ, СӨ норуодунай суруйааччыта, Аҕа дойду Улуу сэриитин I истиэпэннээх уордьанын, Албан аат уордьанын, «Бойобуой үтүөлэрин иһин» мэтээллэр кавалердара В.С Соловьев- Болот Боотур аатын чиэстээхтик сүгэр.
Оскуолабыт Болот Боотур айымньыларыгар, кини айар үлэтин, олоҕун үɵрэтиигэ интэриэhи тардар, үтүɵ аатын үйэтитэр сыаллаах-соруктаах араас кэриҥнээх үлэни ыытан кэллэ. Ол курдук, холобура: 2005 сылтан суруйааччыбыт үбүлүɵйдээх сылларыгар түбэhиннэрэн, улуус иhинэн «Учуутал, буойун, суруйааччы» билим-быраактыка кэмпириэнсийэтэ, оҕолорго айымньыларынан уус-уран ааҕыы күрэҕэ, кылаас чаастара ыытыллар буолбуттара, кини олоҕун, айар үлэтин сырдатар муннук тэриллибитэ, 100 сааһын көрсө “Суустаах сатира суостаах тыллара” диэн оҕолорго аналлаах айымньыларын хомуурунньугун саҥаттан бэчээттэтэн таһаартарбыппыт.
Болот Боотур сэриигэ сылдьыбытын туһунан ахтыылары, эбэтэр көрбүтүгэр-билбитигэр олоҕуран уус-уран кэпсээннэри, сэһэни даҕаны суруйуоҕун бэркэ баҕара-баҕара, түгэн булан, анаан-минээн тугу даҕаны суруйбакка хаалбыт. Арай хаһан эрэ “Саллааттар этибит” диэн бэйиэмэтиттэн быһа тардан “Кыым” хаһыакка бэчээттэппит уонна “У Пушкинских гор” диэн А.С. Пушкин төрөөбүт Михайловскай дэриэбинэтин, кини көмүллүбүт Святогорская манастыырын аттыгар сэриилэспитин туһунан обургу кэпсээни суруйбут. Онтуката “Бойцы нашей батареи” диэн хомуурунньукка Москубаҕа оҕо кинигэтин кыһатыгар нууччалыы тахсыбыт, украина, татаар, латыш, казах тылларыгар тылбаастаммыт. Ол кэпсээнэ сахалыы бэчээттэммэтэх. Дьиҥинэн, фронт олоҕуттан хас даҕаны лоскуй кэпсээннэри суруйталаан, олору холбоон “Ефрейтор Чичахов кэпсээннэрэ” диэн сэһэн суруйар баҕалаах эбитэ ахтыыларыгар суруйбутуттан көстөр.
Болот Боотур сэрии бары ыарын, алдьархайын этинэн-хаанынан билбитэ өйүгэр-санаатыгар иҥэн, аны оннук алдьархай буолбатар диэн толкуйунан, олоххо дьон быһыытыгар-майгытыгар баар бары куһаҕаны, түктэрини саралыыр, кэрэни, үчүгэйи көрдөрөр, сырдатар баҕалаах буолара.
Улуу Кыайыы 75 уонна Болот Боотур тɵрɵɵбүтэ 105 сааhын туолар үбүлүөйүн көрсө кини суруйан хаалларбыт рукопистарыттан “Саллааттар этибит” диэн публицистическай бэйиэмэтин уонна хас даҕаны ахтыыларын түмэн, бойобуой суолларын кэпсиир кинигэ бэлэмнээн бэчээттэтэн таһаартарбыппыт. 2020 сыл түмүгүнэн ”Саллааттар этибит” бэйиэмэ “Чолбон” сурунаал бастыҥ ааптара - 2020 с “ (поэзия жанрга) бириэмийэҕэ лауреат үрдүк аатын ылбыта.
2021 с – «Саллаатар этибит» кинигэ Улуу Кыайыы бастыҥ айымньыта» норуоттар икки ардыларынааҕы куонкуруска 2-с истиэпэннээх лауреат үрдүк аатыгар тиксибитэ. Биир дойдулаахпыт, тапталлаах суруйаччыбыт айымньылара күн-дьыл ааһан истэҕин аайытын өссө дириҥээн, суолталара кэҥээн иһэр. Аҕа дойду Улуу сэриитин туһунан суруйбут “Саллааттар этибит” айымньыта үйэтитиллэн хаалбытыттын үөрэбит.
В.С. Соловьев-Болот Боотур айылҕаны харыстааһын энтузиаһа буоларын бары билэбит. Ол курдук, кини айар үлэтин сэргэ өссө айылҕа тыын боппуруостарын таарыйар сүрдээх элбэх ахтыылардаах, дакылааттаах.
2023 сыллааха Турцияҕа олорор сахалар түмсүүлэриттэн сэрипикээт туппуппут. Онно этиллэринэн, “Саха дьыалабыай-култуурунай бииргэ үлэлэһии уонна биир санааланыы” ассоциацията Саха АССР 100 сылынан Анталия куорат тыатын чөлүгэр түһэрэр сыаллаах аахсыйа тэрийэн ыыппыт уонна Саха Сирин 100 чулуу дьонун аатыттан бэс мастары олордубут. Ол 100 чулуу дьон истэригэр биһиги суруйааччыбыт Болот Боотур аата баарынан олус киэн туттабыт. Онон, билигин Турцияҕа Саха сирин чулуу дьонун ааттатар аналлаах Аллея баар эбит.
Быйыл 2025 сыл Улуу Кыайыы 80 уонна уонна сэрии хааннаах алдьархайын билбит киэн туттар суруйааччыбыт, чулуу буойуммут В.С. Соловьев-Болот Боотур тɵрɵɵбүтэ 110 сааhын туолар үбүлүɵйдээх сылларынан буолар. Онон, сүгүрүйэр суруйааччыбыт төрөөбүт күнүгэр – муус устар 15 күнүгэр “Баҕа. Билии.Билинии” Болот Боотур өрөгөйдөөх үбүлүөйүгэр аналлаах улахан суолталаах бастакы култуурунай-сырдатар пуорум ыытыллыаҕа. Бу пуорум чэрчитинэн өрөспүүбүлүкэтээҕи билим-быраактыка кэмпириэнсийэтэ, “Болоттуун бииргэ” улуустааҕы уус-уран дьүһүйүү куонкуруһа, кэтэхтэн оҕолорго аналлаах ойуулуктары оҥоруу куонкуруһа былааннанар.
Оскуолабыт дириэктэрэ Екатерина Ивановна Егорова үөрэнээччилэри оскуолабыт сайдыытыгар интэриэстэрин көҕүлүүр сыаллаах “Моя инициатива в развитии школы” диэн кылаастар икки ардыларыгар бырайыактар куонкурустарын биллэрбитэ. Быйыл иккис сылын ыытыллыбыт куонкуруска 6- с кылаас кэллэктиибэ Болот Боотур 110 сыллаах үбүлүөйүгэр анаабыт арт-эбийиэк бырайыага кыайыылаах тахсыбыта. Бу арт-эбийиэк иитэр сүрүн суолтата “Үчүгэйгэ эрэ дьулуһар үтүө санаа туохтааҕар да күндү” диэн Болот Боотур тылларыгар сытар. Онон, бу үөрүүлээх күҥҥэ түбэһиннэрэн, оскуолабыт иннигэр киэн туттар суруйааччыбыт үтүө тылларын үйэтитэр биир сүдү суолталаах кинигэ быһыылаах арт-эбийиэк туруоҕа. Биһиги үөрэнээччилэрбит, биир дойдулаах суруйааччыбыт үтүө тылларын кэлэ-бара ааҕа сылдьан, суолдьут сулус оҥостон, үчүгэйгэ эрэ өрүү дьулуһар үтүө санаалаах дьон буолан тахсыахтара диэн бигэтик эрэнэбит.
Болот Боотур оҕолорго анаабыт үгэлэрэ аудио устуунан куйаар ситимин нөҥүө тарҕанна. Билигин аныгы технологиялар олус күүскэ сайдан турар кэмнэригэр бу аудио устуу оҕолорго даҕаны, учууталларга даҕаны олус көмөлөөх, тоҕоостоох буолара саарбаҕа суох.
Елена Аммосова, саха тылын уонна литэрэтиирэтин учуутала
