АХТЫЛЛА ТУРУОҔА ӨРҮҮТҮН

Сэбиэскэй Сойуус Дьоруойа

Владимир Денисович Лонгиновка

Кини аҕата Дионисий Евстафьевич Лонгинов 1884 сыллаахха Дүпсүн улууһугар лөчүөк кэргэнигэр төрөөбүт. 1909 сыл Саха сирин епархиятын атырдьах ыйын 23 күнүнээҕи дьаһалынан аҕабыыт саанын ылан Эдьигээн таҥаратын дьиэтигэр сулууспатын саҕалаабыт.Онтон 1912 сыллаахха Нам улууһун Бэс Күөлүн таҥаратын дьиэтигэр аҕабыытынан көһөрүллүбүт.

Владимир ийэтэ Сусанна Петровна Нифонтова 1889 сыллаахха Байаҕантай улууһун Баайаҕатыгар эмиэ лөчүөк кэргэнигэр төрөөбүт. Епархиальнай училищены бүтэрээт, учууталынан үлэлээбит. Лонгиновтар Бэс Күөлүгэр сэттэ сыл кэриҥэ олорбуттар. Түөрт оҕолоохторо эбитэ үһү.

Дионисий эмиэ епархия дьаһалынан 1919 сыл олунньу ый 1 күнүгэр Байаҕантай улууһун бастакы Байаҕантай нэһилиэгэр Танда таҥаратын дьиэтигэр аҕабыытынан анаммыт. Тымныы кыһын ааспытын, халлаан лаппа сылыйбытын кэнниттэн муус устар маҥнайгы күннэригэр Дионисий аҕабыыт Бэс Күөлүгэр кэлэн сэттэ атынан дьиэ кэргэттэрин барыларын Тандаҕа көһөрөн барбыт.

Ол 1919 сыл балаҕан ыйын 2 күнүгэр Тандаҕа, уруккута маҕаһыын дьиэҕэ, Лонгиновтарга бэһис оҕонон Володя төрөөбүт...

Кини күн сиригэр төрөөт көрбүт

Аан маҥнайгы сырдыга – бу Танда.

Ону дьоно көһөн кэлбит кэмнэрэ

Лоп – бааччы бигэргэтэллэр.

Умнуллубат улдьаа оҕо саас

Ааспыта бу Кураанах алааска.

Олоххо боччум хардыытын

Оҥорбута бу үрэҕи туораан.

Кириэстээх хайатын өрө дабайан

Кырачаан Болуодьа үөрэрэ.

Уонна кини эргиллибэтэҕэ

Кыһыл Танда аныгы олоҕун көрө,

Байанай аартыгынан бултуу,

Сахалыы наҕыллык кэпсэтэн

Ахтылҕанын таһаара...

Оо, ол кырыктаах сүүрбэһис сыллар!

Ынырык, дьулаан ыйыы-кэрдии

Биһиэхэ эмиэ илэ тиийэн кэлбитэ.

Таҥара дьиэлэрин кириэстэрин кэрдэн,

Куупалларын, куолакалларын суулларан

Сиэмэ уурар маҥхааһай оҥорбуттара.

Аҕабыыттары тутан - хабан баартар...

Лонгиновтар Дионисий диэн сибэтиэй ааттан

Кыһалҕаттан кыһарыллан Денис дэммиттэр.

Көрсүө, көнө майгылаах Болуодьаны

«Улуу өрөбөлүүссүйэни утарааччы

Албынньыт аҕабыыт уола» диэн

Төһөлөөх сирэйгэ-харахха аспыттара,

Күлүү-элэк оҥостон, атаҕастаан:

«Аҕаҕыттан аккаастан», – диэн

Хаста - хаста хаайбыттара буолуой?

Кимтэн кииннээҕин ыйытыы

Сүрэххэ түспүт буулдьа курдуга,

Харысхала суох кэм эрэйин

Этинэн - хаанынан билбитэ...

Ол онтон тууйуллан үөскээтэҕэ

Бэйэ Дьиҥ Кырдьыгын таһаарынар

Туохтан да куттаммат, чаҕыйбат

Дуулаҕа күүстээх хорсун санааланыы.

1941 сыл атырдьах ыйыгар Владимир Лонгинов Дьокуускай байаҥкамаатынан боруоҥҥа ыҥырыллыбыт. 1943 сыл балаҕан ыйын 25 күнүгэр 47-с аармыйа 206-с стрелковай дивизиятын 722-с стрелковай полкатын бүлүмүөт оросчуотун хамандыыра ыстаарсай сержант Лонгинов Днепр өрүһү буулдьа, уот, ыыс-быдаан ортотунан сатабыллаахтык өстөөххө көстүбэккэ туораан, бүлүмүөтүн сууһарыылаах уотунан хаххалаан, дивизиятын ытыалыыр бөлөхтөрө сүтүгэ суох арҕаа кытылга тахсалларын хааччыйбыт. Бу кыргыһыыга кини өстөөх 80-тан тахса саллаатын уонна эписиэрин кыдыйбыт. Онтон салгыы балаҕан ыйын 29 күнүгэр 60-тан тахса өстөөҕү суох оҥорбут.

1943 сыл сэтинньи 18 күнүгэр дьонугар өлбүтүн туһунан биллэрии кэлбит.

Владимир Денисович Лонгиновка Сэбиэскэй Сойуус Дьоруойун аата иҥэриллибитин туһунан ССӨС Үрдүкү Сэбиэтин Президиумун Ыйааҕа 1943 сыл алтынньы 25 күнүгэр тахсыбыт. Ону биһиги 23 сыл устата билбэккэ сылдьыбыт эбиппит.

1966 сыллаахха Владимир иккистээн төрөөбүт курдуга. Тандаҕа кини бииргэ төрөөбүттэрэ ыҥырыллан кэлбиттэрэ. Икки өттүттэн кэрэхсэбиллээх, долгутуулаах ахтыы киэһэтэ буолбута.

Эргиллибитэ мэлдьи эдэр саас

Тыыннаах олоххо кубулуйан,

Эргиллибитэ уһулуччу хорсун быһыы

Өлбөт үйэлээх номох буолан.

Эргиллибитэ сулустаах мөссүөнэ

Болуоссаттар мэҥэ таастарыгар

Кэнчээри ыччаты кэрэхсэтэ

Тупсаҕайдык чочуллан.

Албан аата кинигэлэргэ, түмэллэргэ,

Оскуолаларга, уулуссаларга,

Көрдөрөр-иһитиннэрэр эйгэ бүттүүнүгэр

Күннэтэ бу баардыы истиҥник ахтыллар.