Бу соторутааҕыта Аллараа Бэстээххэ “Манчаары Баһылай пааматынньыга” диэн ааттаан, боруонсаттан боруода аттаах киһини кутан туруордулар. Пааматынньык сирэйэ-хараҕа, быһыыта-таһаата, таҥаһа-саба, боруода атын үрдүгэр туттан олороро даҕаны сурукка-бичиккэ, номоххо тиһиллэн хаалбыт Манчаарыттан чыҥха атын буолан дьону соһуталаата.
Пааматынньык сирэйигэр-хараҕар тохтоотоххо: дьобуруопалыы мөссүөннээх, синньигэс моойдоох, намчы баҕайы эдэр киһи. “Манчаары мөккүөрдэрэ” диэн киинэбэр уонна итинник ааттаах кинигэбэр урут суруллубукка олоҕуран уонна киниэхэ майгынныыр дьон хаартыскаларынан, көмпүүтэр анимациятын көмөтүнэн Манчаары мөссүөнүн таһаарбытым.
Пааматынньыкка ойууламмыт киһи уһун баттаҕын кэннигэр кутуруктуу бааммыта дьахтарга майгынныыр буолбут. Саха эр дьоно баттахтарын кутуруктуу бааналлара ханна да сурукка тиһиллибэтэх, археология хаһыыларыгар да көстүбэт. Аны төбөтүгэр киэргэл бастыҥалааҕа эмиэ өйдөммөт. Былырга хаһыыларга итинниги эмиэ булбаттар. Мин санаабар, сахалыы кураахтаах мааны бэргэһэлээх буолуон сөп этэ, эбэтэр уһун соҕус баттаҕын тыал охсубутун курдук оҥоһуллуохтааҕа. Аны сонугар тохтоотоххо, ити санныгар түү буодьулаах сону былыр баай дьахталлар кэтэллэрэ. Онон пааматынньык тас көстүүтэ, кутуруктуу бааммыт баттаҕа, киэргэллээх бастыҥа баайыыта, буодьулаах соно билиҥҥи сценаҕа тахсыбыт үҥкүүһүт эдэр оҕону санатар.
Пааматынньык ата, наһаа олоҥхо бухатыырын ата буолбакка, сахалыы киэргэллээх ат буолуон сөбө.
Манчаары ханнык даҕаны сэрииһит, хаанымсах, дьону батыйатынан өлөрөр-өһөрөр киһи буолбатаҕа. Батыйатынан куттуура уонна баайдары таһыйара. Онон батыйатын сүгэ сылдьар, биитэр умса туппут курдук оҥоһуллуон сөп этэ. Илиитигэр дэйбиир эбэтэр кымньыы туттарыа этилэр. Манчаары тойуксутун быһыытынан, атынан ойутан испэккэ, ыллыы-ыллыы айаннатан дьоруолатан иһэр курдук уобараһы көрдөрүллүөхтээҕэ.
Мин санаабар, сахабыт баар-суох национальнай дьоруойун пааматынньыгар эппиэтинэстээх соҕустук сыһыаннаһыах баара. Мин урут “Кыымҥа” (2019 с.) “Манчаары пааматынньыга хайдах буолуохтааҕый?” диэн суруйуубар пааматынньыгы Манчаары дьиҥнээх уҥуоҕун булан, мөссүөнүн сөргүтэн оҥорон эрэ баран ылсар наадатын ыйбытым. Ол санаабын Мэҥэ Хаҥалас дьаһалтатыгар ыыппыппар “Манчаары уҥуоҕун көрдөөн хаһары аньыыргыыбыт” диэн куотуммуттара. Ол уҥуоҕу чинчийэргэ киһи аньыыргыыра туох да суох. Оннооҕор ааспыт үйэ саҥатыгар саха учуонайдара Болугур Айыытын, Кыпчытыын уонна Өндөөх ойууннар, Бахсы тойонун, Омуоруйа баай, Маһары Бозеков уонна Софрон Сыранов курдук биллиилээх дьон уҥуохтарын хаспыттара. Ол норуоппут билиҥҥи култууратын эрэ байытар. Урукку дьылларга Ольга Ионова уонна Иван Константинов алҕаһаан Манчаары уҥуоҕун оннугар атын киһини хостообуттара – дакаастаммыт суол.
Интэриниэккэ блогпар санаа үллэстибит дьон бу пааматынньыгы букатын ылымматахтар. Мин саныахпар, Манчаарыга дьиҥнээх уҥуоҕун булан, мөссүөнүн, быһыытын-таһаатын сөргүтэн эрэ баран пааматынньыкка куонкурус биллэриллиэхтээх уонна ону киэҥ араҥа нөҥүө дьүүллэһии кэнниттэн оҥоһуллуохтаах. Онон ити Манчаары уобараһын намтатар, түһэрэр пааматынньыгы эрдэ-сылла көтүрэр ордук буолуо этэ. Тоҕо диэтэххэ, кэм-кэрдии ааспытын кэннэ Манчаары дьиҥнээх уҥуоҕа син биир көстүө уонна ити ыксалынан тутуллубут пааматынньык оннугар кини дьиҥнээх мөссүөнэ син биир үйэтитиллиэ.
Николай Аржаков-Боло Уус,
Дьокуускай.
