СӨ Норуодунай артыыһа, Саха АССР үтүөлээх артыыһа, сэрии уонна тыыл бэтэрээнэ Марфа Ивановна Варламова (Мария Варламова) бэҕэһээ, алтынньы 28 күнүгэр, 90 сааһыгар сылдьан күн сириттэн күрэннэ. Бу туһунан П.А.Ойуунускай аатынан Саха театрын кэллэктиибэ иһитиннэрэр.
Марфа Варламова 1930 сыллаахха, алтынньы 25 күнүгэр Горнай Мытааҕар күн сирин көрбүтэ. 1953 сыллаахха Дьокуускайдааҕы муусука училищетын, оттон 1956 сыллаахха – М.П. Мусогорскай аатынан Ураллааҕы консерватория национальнай устуудьуйатын бүтэрбитэ.
1958 сылтан Саха тыйаатырыгар айымньылаахтык тиһэҕэр дылы үлэлээн кэллэ. Кини оруолларын саха көрөөччүтэ олус биһирээн, умнубакка, өйүгэр-сүрэҕэр куруук иҥэрэн хаалла. Мария Ивановна аймахтарыгар, чугас дьонугар, сүгүрүйээччилэригэр дириҥ кутурҕаммытын тириэрдэбит.
